Erfgoedcentrum 't Schoor, Schrijversteam

Het schrijversteam van Heemcentrum ’t Schoor is opgericht in januari 1992 en heeft een reeks publicaties gedaan.

De grote serie

• 1993 Over d'n Biezenmortel
• 1994 Over d'n Oorlog
• 1996 Over d'n Unent
• 1997 Over Scouting St.-Lambertus
• 1998 Over Udenhout en zijn Rabobank
• 2001 Over de School
• 2002 Over d'n Boerenstand
• 2003 Over de Unentse kerk
• 2003 Over 75 jaar S.v.S.S.S.
• 2006 Over de Unentse parochie
• 2006 Over Heeroom en tante Zuster
• 2007 Over een sterk staaltje
• 2009 Over d'n Oven
• 2009 Over Unentse soldaten overzee
• 2010 Over Algemeen Belang
• 2011 Over 't Kasteel
• 2015 Over Unentse families deel 1
• 2015 Over Unentse families deel 2
• 2016 Over de Melkfabriek
• 2017 Over 't Odenhout

De kleine serie

• 1995 70 jaar Huize Vincentius
• 1996 Beukenhof Biezenmortel
• 2001 40 jaar Voetbal Club Biezenmortel, zie Voetbalvereniging Biezenmortel
• 2003 75 jaar Katholieke Vrouwen Organisatie Udenhout
• 2007 De Unentse smeejerije
• 2008 Mariakapel Udenhout
• 2010 100 jaar Vincentiusvereniging
• 2012 Memento mori, zie Kerkhof Udenhout
• 2013 De Peppel, zie Stichting de Peppel
• 2014 Beukenhof Biezenmortel
• 2017 175 jaar Harmonie Moed Volharding Cecilia

Biografieen

• 2014 Gouden Willem van Iersel
• 2017 Frater Andreas van den Boer

Unentse krant

• Unentse krant 1999 Vanwege het Millennium ("het nieuws van de laatste duizend jaar"
• Unentse krant 2002 Vanwege het boek "Over d'n Boerenstand"
• Unentse krant 2005 Vanwege het boek "Over de Unentse parochie"
• Unentse krant 2011 Vanwege het boek "Over het kasteel"
• Unentse krant 2015 Vanwege het 25-jarig jubileum van het Heemcentrum
• Unentse krant 2017 Vanwege het 25-jarig jubileum van het Schrijversteam

Unentse Sprokkels

• 2004 Nummer 1
• 2005 Nummer 2
• 2006 Nummer 3
• 2007 Nummer 4
• 2008 Nummer 5
• 2009 Nummer 6
• 2010 Nummer 7
• 2011 Nummer 8
• 2012 Nummer 9
• 2013 Nummer 10
• 2014 Nummer 11
• 2015 Nummer 12
• 2016 Nummer 13
• 2017 Nummer 14
• 2018 Nummer 15

Wiki Udenhout

Op basis van alle informative in de boeken heeft het Schrijversteam in september 2015 Wiki Udenhout gepresenteerd. Wiki Udenhout is onderdeel van Wiki Tilburg en voor een zoekopdracht in Google te vinden via "Tilburg Wiki portaal Udenhout". Ook is Wiki Udenhout bereikbaar via de website van 't Schoor, het heemcentrum voor Udenhout en Biezenmortel.

Inmiddels staan al meer dan 6.000 items op Wiki Udenhout.

Het team

Leden en oud-leden

Het Schrijversteam bij het 25-jarig bestaan in 2017. Van links naar rechts Arjan Robben, Wim Maarse, Lia Clement - Verhoeven, Maris Philippa, Andre van der Lee, Kees van Kempen, Frank Scheffers, Jan Denissen, Annie van Roessel - Kolen en Luud de Brouwer

Harrie van den Bersselaar †

Zie Harrie van den Bersselaar

Kees van den Bersselaar

Zie Kees van den Bersselaar

Luud de Brouwer

Ik kan me niet anders herinneren dan dat geschiedenis me interesseerde. Een soort van aangeboren eigenschap. Als jonge jongen heb ik kennis gemaakt met geschiedenis via de lagere school natuurlijk en daarna via de serie Bericht van de Tweede Wereldoorlog. Die boeken heb ik zeer regelmatig doorgebladerd en deels gelezen. Op de middelbare school wakkerde de interesse verder aan door enkele gedreven docenten. Uiteindelijk koos ik voor een opleiding tot leraar geschiedenis en aardrijkskunde. Twee vakken die heel goed bij elkaar passen en elkaar ook versterken. Samen met economie vormen ze een soort triumviraat die de meeste historische ontwikkelingen prima te begrijpen maken. Bij het schrijven van mijn scriptie kwam ik voor het eerst in aanraking met echte archieven en dat bracht een schok teweeg. Dat die informatie er zomaar was... Dat leidde er toe dat ik startte met stamboomonderzoek en daarna koos ik voor het beroep van archivaris. Met name het doen van onderzoek is iets dat me blijft prikkelen. Er is zoveel materiaal beschikbaar dat er genoeg te ontdekken valt. Dat maakt het doen van onderzoek ook spannend: nieuwe verbanden leggen op basis van oude bronnen. Dat brengt me dan bij het Schrijversteam van Heemcentrum 't Schoor. Daar wordt gewerkt een producten: in dit geval aan boeken en sinds een paar jaar ook aan de digitale representant: de UdenhoutWiki. Dat alles vormt een prachtig platform om onderzoek te publiceren: thematisch en over een bepaald geografisch gebied. Dat is soms misschien beperkend maar het houdt het onderzoek overzichtelijk. Je kunt je zomaar verliezen in een onderwerp dat te omvangrijk is... Daarbij komt dat een strakke regie er voor zorgt dat er echt regelmatig boeken verschijnen met een scala aan onderwerpen. Verankerd in de Udenhoutse en Biezenmortelse gemeenschap is het een geweldig team om deel van uit te maken. Uit die gemeenschap komt ook regelmatig een vraag voor een boek. Die combinatie is ideaal en vormt een rijke voedingsbodem voor een heel productief schrijversteam. De leden daarvan blijven elkaar stimuleren en inspireren en geven elkaar de kans om zich te ontwikkelen en te schrijven. Daarnaast is er ondertussen een hele rij gastschrijvers die hun bijdrage hebben geleverd aan het rijke oeuvre van 't Schoor. 53 publicaties in 25 jaar, dat zegt eigenlijk alles. We gaan nog even door!

Lia Clement - Verhoeven

Zie Lia Clement-Verhoeven

Op de lagere school ontstond mijn interesse in geschiedenis. Vanaf het moment dat ik kon lezen verslond ik al boeken. Ik hield ook van jongs af aan al van het lezen van historische verhalen waarbij toen al een grote voorkeur naar autobiografieën uitging. Iedereen heeft in zijn leven sporen nagelaten. Dat boeit mij en ik lees daar graag over. Mijn eerste spreekbeurt in de vijfde klas (dat is nu groep 7 ) ging dan ook over het leven van president John F. Kennedy. Ook op de middelbare school, Maurickcollege in Vught, waren mijn lievelingsvakken Nederlands en geschiedenis. Het was dus niet vreemd dat ik als vervolgopleiding de Bibliotheek- en Documentatie Academie in Tilburg ging volgen en was ik met veel plezier 38 jaar in het bibliotheekwezen in en voor Noord Brabant werkzaam. In 2005 kwam ik bij het schrijversteam van ’t Schoor en heb dus inmiddels aan meer dan 30 uitgaven mee mogen werken. Het kwam goed uit dat ik (ook) in Udenhout een groot netwerk heb opgebouwd. Ik heb vanaf het begin vooral met Kees van Kempen vele interviews mogen afnemen. Het mooie daarvan vind ik het dat onze boeken zo echt plaatselijk maakt. Niet alleen de historische kaders maar juist de mooie herinneringen van betrokkenen maakt het verhaal vaak voor velen uit het dorp zo heel herkenbaar. De leuke anekdotes en herinneringen geven een bijzondere kijk op het leven en werken op de boerderij, op de steen- en de melkfabriek, de achtergronden van de Vincentiusvereniging en het dagelijks leven van vele Udenhoutse families in de tweede helft van de twintigste eeuw. We zeggen wel eens lachend tegen elkaar: als we alles noteren waarbij verteld wordt: dit mag je niet in het boek zetten waren een aantal van onze uitgaven veel dikker. Die gesprekken geven ons steeds veel inspiratie en Kees en ik vormen een goed op elkaar ingespeeld interview duo. In het jaarboek Unentse Sprokkels verzorg ik al vele jaren met veel plezier de jaarkroniek. Daarin staan foto’s met een korte tekst over belangrijke of opvallende zaken van het afgelopen jaar. Uit de reacties blijkt dat deze recente geschiedenis velen aanspreekt en dat men zich zelfs vereerd voelt als men in de jaarkroniek wordt genoemd. Daarnaast ben ik de laatste 10 jaar verantwoordelijk voor de organisatie van de boekpresentaties en de uitrol van de verkoop van boeken. Dat vind ik echt heel leuk om te doen maar is gezien het succes inmiddels ook wel een hele intensieve klus. Toch kijk ik met veel plezier uit naar onze nieuwe boeken.

Jan Denissen

Mijn interesse in geschiedenis is ontstaan doordat ik op de lagere school munten verzamelde. Ik had zelf in de omgeving van ons huis een Zeeuws duitje gevonden en mijn moeder had de complete serie munten van Wilhelmina van voor de oorlog en die kreeg ik. Daarmee begon het. Daarna ging ik meer oude dingen verzamelen. Op de middelbare school was een van mijn favoriete vakken geschiedenis. In de lagere klassen kregen wij de geschiedenis van de oude wereld. Vooral de geschiedenis van de Grieken en van het Romeinse Rijk vond ik prachtig. De leraar die ik toen had, kon daar heel mooi over vertellen. Rond 1985 kreeg ik van mijn schoonmoeder een paar schoendozen met hele oude bidprentjes. Vanaf toen ben ik ook bidprentjes gaan verzamelen en mede daardoor kreeg ik meer interesse in de geschiedenis van de omgeving. Over de bidprentjes kreeg ik contact met Kees van den Bersselaar. Via hem kreeg ik begin 1995 de vraag of ik interesse had om een boek mee te maken over de geschiedenis van Udenhout. Daar heb ik ja op gezegd en nu ben ik met veel plezier nog steeds bij het schrijversteam. Wat me het meest bindt aan het werk voor het schrijversteam is de wetenschap dat we andere mensen heel veel plezier doen met het optekenen van verhalen over Udenhout en omgeving en het publiceren van foto’s daarbij. Dat levert weer discussie op en dat geeft mensen vaak nostalgische gevoelens en dat maakt mensen blij. Mensen gaan daardoor meer zien in hun omgeving en hun eigen omgeving meer waarderen. Het meeste plezier heb ik beleefd aan het maken van de verhalen over het werk van de boeren door het jaar heen in het boek Over de boerenstand. Maar ook heel leuk om te maken, vond ik bij het boek Over de parochie, de verhalen over het geloof van de wieg tot het graf en het geloof door het jaar heen. Omdat was te voorzien dat de onderwerpen voor grote boeken zouden opraken, heb ik rond 2000 voorgesteld om met een jaarboekje te beginnen waar we kleine verhalen in kwijt konden. Na een lange lobby, konden we in 2004 de eerste Unentse Sprokkels uitbrengen. Daar werk ik ook graag aan mee. De variatie aan verhalen daarin zowel wat diepgang als wat onderwerp betreft, vind ik schitterend. Daarmee moeten we doorgaan totdat elke Udenhouter er een keer ingestaan heeft.

Frans van Iersel †

Zie Frans van Iersel

Kees van Kempen

Zie Kees van Kempen

Op de middelbare school haalde ik wel mooie punten voor geschiedenis, maar dat was geen aanleiding te overwegen ook geschiedenis te gaan studeren. Wiskunde lag me meer. Wel was het zo dat ik verhalen over geschiedenis las, zeker als die met Udenhout hadden te maken, verhalen in de Wegwijzer of in de krant. En ik wist dus van het bestaan van twee legendes in het dorp, die van het Verzonken kasteel en die over de monniken die zijn opgehangen in het Klapbos. In 1980 woonde ik op een appartement in Voorburg en elke woensdagavond had ik een collega van het bestuur van Jeugdfilatelie Nederland, waarvan ik toen secretaris was, op bezoek. Eerst samen naar de chinees, dezelfde chinees, dezelfde tafel, dezelfde ober, hetzelfde menu. Daarna thuis naar de tv kijken, naar een prachtige serie met de naam Cosmos. Het bijbehorende boek van Carl Sagan staat nog in mijn boekenkast. In een van de afleveringen vertelde Sagan dat er van elke legende, die wordt verteld, iets waar is. Ik zei: “In Udenhout worden twee legendes verteld”, waarop werd geantwoord: “Zullen we dan samen eens op zoek gaan naar wat er waar is van die legendes”. Zo is het begonnen. Nu veertig jaar later staat er een reeks van meer dan 50 publicaties over Udenhout en Biezenmortel trots in mijn boekenkast. Geen dorp zo beschreven als Udenhout. En daarnaast een complete encyclopedie op internet, Wiki Udenhout. Wat mij bindt aan het Schrijversteam is simpel het plezier dat mensen hebben om in de boeken te lezen, door de boeken te bladeren, foto’s te bekijken en vooral daarna zelf eigen verhalen te vertellen. Of zoals die mevrouw die me op een zondagmorgen aansprak en zei dat ze de zondag ervoor niet naar de kerk was geweest. Op mijn vraag maakte ze duidelijk dat ze de tijd was vergeten, omdat ze foto’s zat te kijken in een boek van ’t Schoor. Fantastisch toch!

André van der Lee

Zie André van der Lee

Waarom, is de vraag, dat ik geschiedenis zo interessant vind. Deze vraag zou eigenlijk aan mij anders gesteld moeten worden. De vraag zou moeten luiden “hoe ben je bij het schrijversteam gekomen”. We schrijven juni 1994, ik was koud twee maanden geen gemeentebestuurder meer. Het was niet zo dat ik na 22 jaar raadslid/wethouder/locoburgemeester met mijn ziel onder de arm liep. Ik had mijn werk voor de steenfabrieken weer opgepakt en had daarnaast nog diverse andere bestuursfuncties overgehouden uit mijn vroegere werkzaamheden. In juni van dat jaar kwamen twee heren van ’t Schoor naar mijn huis met de vraag of ik mee wilde werken aan een boek “Over d’n Unent”. Dat moest gaan over de herindeling, het opheffen van – en het opgaan van Udenhout in de grote gemeente Tilburg. De heren Van den Bersselaar en Van Kempen waren bij burgemeester Dijkstra geweest met de vraag wie men het beste in kon schakelen bij het schrijven van dit boek. Hij gaf mijn persoon aan als zijnde degene met de meeste ervaring over de laatste ruim 20 jaar. Ik had het idee dat ik middels een of meer interviews mijn bijdrage wel kon geven. Maar nee, ik moest daadwerkelijk gaan schrijven. Omdat ik geen ervaring had met het schrijven van een boek, was ik begonnen met opschrijven van mijn ervaring vanaf het moment dat ik in de gemeenteraad, in april 1972, was gekomen. Ik had zo’n pagina of vier getikt toen ik dat naar Kees van Kempen had gestuurd met de vraag of ik in die richting door moest gaan en of hij soms iets anders bedoeld had. Prompt werd ik uitgenodigd om op zaterdag naar de bijeenkomst van ’t Schrijversteam te komen en kennis te maken met de andere leden van het team. Toch had ik op dat moment nog niet door dat hij bedoelde dat ik op dat moment ingelijfd was in het schrijversteam. Toen het boek “Over d’n Unent” af was, ben ik naar Kees gegaan met de mededeling dat ik met mijn taak klaar was en van mijn verplichtingen ontheven wilde worden. Waarop Kees zei: “Vind je het niet leuk soms? Blijf er maar bij”. Geschiedenis heeft mij al vanaf de lagere school geboeid. Nog steeds lees ik boeken die met geschiedenis te maken hebben. Het heeft mijn interesse. Het Schrijversteam van ’t Schoor verdiept zich vooral in de geschiedenis van Udenhout. Het is goed dat beschreven wordt waar je “roots” liggen. Uit het opschrijven van de geschiedenis kan men veel leren en dan wordt ook verklaard waarom mensen uit die tijd zo handelden. Geschiedenis herhaalt zich, zegt men. Maar de laatste 30 jaren gaat het zo snel dat mensen van onze leeftijd de technische ontwikkelingen maar amper bij kunnen benen. Ik ben eigenlijk benieuwd wat mensen over 100 jaar zullen zeggen en opschrijven over dit tijdperk. Maar dat zullen wij, deze generatie, niet meer aan de weet komen.

Wim Maarse

Mijn belangstelling voor de geschiedenis is begonnen met zilveruitjes. Het zal 1948 geweest zijn. Ik zat in de 5de klas van de lagere school bij meester Gerrits. Deze onderwijzer kon prachtig voorlezen en vertellen. Een dag of tien tijdens de eerste periode van de 5de klas hing er in ons dorp een uiengeur. Dit kwam, omdat een groot aantal dorpsgenoten bezig was met het schoonmaken van zilveruitjes. En toen vertelde onze meester het historische verhaal van gravin Jacoba van Borssele. Ze was getrouwd met graaf Frank van Borssele (1395-1470) stadhouder van Holland en Zeeland (1428-1432). De gravin had maagklachten en leed aan een moeizame stoelgang (meester Govers: "Ze kan niet poepen"). Een hofdame zou haar geadviseerd hebben om veel zilveruitjes te eten. Toen dit medicijn hielp ging de gravin de teelt van zilveruitjes bevorderen. Vandaar! Het verhaal was de eerste keer dat een actuele situatie historisch werd verklaard. De productie van zilveruitjes werd sterk uitgebreid en in de loop van de tijd ontstond er behoefte aan schoonmakers en in mijn geboortedorp waren veel belangstellenden om dit te doen. Men deed het buiten vanwege de uiengeur. Mijn eerste kennismaking met de geschiedenis.

Mijn contact met het Schrijversteam begon toen het boek "Over d'n Biezenmortel" klaar was. Ik had vóór mijn studententijd een paar jaar gewerkt op een drukkerij en had daar veel kennis vergaard over drukken en lay-outen. Mijn overbuurman in Udenhout had een bedrijf en een van zijn medewerkers wilde een boek uitgeven over obligaties en effecten. Mijn hulp werd gevraagd. Ik heb. de tekst gecorrigeerd en ik was bezig met een lay-out. Ik deed dat in de vorm van een 'plakproef'. Daar horen ook de illustraties bij, maar de schrijver had maar drie illustraties bijgeleverd. Ik kende maar één persoon in Udenhout van wie ik dacht dat hij wel illustraties zou hebben, Kees van den Bersselaar, toen directeur van de Rabobank. Ik belde met de vraag of hij oude obligaties en effecten had voor het boek. Zijn vraag: "Hoeveel moet je er hebben en wanneer?". Mijn antwoord: "Een stuk of acht en liefst vandaag". Kees was helemaal verbaasd over mijn grafische bezigheid en vroeg of ik het Schrijversteam van heemcentrum 't Schoor wilde helpen met de uitgave van een boek. Ik heb meteen ja gezegd en kort daarna was ik al bezig met de correctie. Kees van Kempen liet mijn een boek zien dat hij als model wilde gebruiken. Overleg met de drukker leverde zogenaamde 'standaardvellen' op en ik kon starten met de lay-out en vanaf dat moment was ik lid van het team en dat ben ik nog. Alleen de lay-out maak ik niet meer.

Piet Naalden †

Zie Piet Naalden

Maris Philippa

Mijn interesse in geschiedenis begon al op jonge leeftijd. Altijd had ik al een voorliefde voor oude objecten of gebouwen vanwege het verhaal dat zij vertellen. Toen ik op een gegeven moment voor mijn verjaardag een metaaldetector kreeg was het helemaal raak! Nu kon ik voor het eerst zelf op zoek naar de voorwerpen die door onze voorouders verloren waren. Het eerste echte ‘oude’ object dat ik vond met mijn detector, was een muntje uit 1658. Ik vond het erg indrukwekkend om iets in mijn handen te hebben wat 350 jaar lang verborgen had gezeten in de Udenhoutse grond. Tijdens de Open Monumentendagen kwam ik in aanraking met het schrijversteam van ’t Schoor. Ik vond het geweldig om te zien hoe dit team de geschiedenis van Udenhout en Biezenmortel vastlegt voor de volgende generaties. Een aantal jaren later ben ik mij ook erg gaan interesseren voor onze familiegeschiedenis. Doordat mijn familie een rijke historie kent werd het voor mij aantrekkelijk om er eens dieper in te duiken. En zoals de meesten wel zullen ervaren, hoe dieper je gaat graven in de geschiedenis, hoe meer je tegenkomt en hoe interessanter het wordt…

Hans Pickhard †

Zie Hans Pickhard

Arjan Robben

Mijn eerste kennismaking met 't Schoor was in 1997 bij Drukkerij Elka waar ik op dat moment stage liep. De opdracht was een boek op te maken over Scouting St.-Lambertus. Een boek opmaken wil zeggen, tekst in laten lopen, koppen en tussenkoppen zetten en de zogenaamde stroken uitprinten voor de plakproef. Deze opmaak ging naar het Schrijversteam en zij gaven op deze plakproef aan waar de foto’s en onderschriften moesten komen. Ondertussen werden dozen met foto’s en documenten binnengedragen die allemaal één voor één ingescand en bewerkt moesten worden. Een tijdrovende klus maar het resultaat mag er zijn. In het begin was Wim Maarse de contactpersoon en heb ik met hem veel boeken besproken. Wim heeft een stapje terug gedaan en Jan Denissen nam deze taak op zich. Gelukkig gaat het Schrijversteam met zijn tijd mee en langzaam werd er steeds meer digitaal aangeleverd. Eind 2010 werd Hans Pickhard de contactpersoon en ik heb met hem een prettige samenwerking mogen ervaren. Helaas werd Hans ernstig ziek en kon geen werk meer doen voor 't Schoor. In april 2016 vroeg het Schrijversteam aan mij om wat het technisch gedeelte betreft hen uit de brand te helpen, voor in ieder geval twee uitgaven. Daarbij kreeg ik de vraag om eventueel ook bij het Schrijversteam te komen als ik het leuk vond. En zo ben ik er bij gebleven. Het is een gezellig team en de vergaderingen zijn altijd nuttig. Hierdoor is mijn interesse in de geschiedenis van Udenhout en daar omheen liggende dorpen nog groter geworden.

Annie van Roessel-Kolen

Zie Annie van Roessel - Kolen

Al van jongsaf vond ik de gebeurtenissen en verhalen over familie, buurt en dorp heel interessant. Het is mijn familie – vooral mijn moeder – die mij daar heel nieuwsgierig naar maakte. Later op school in Biezenmortel was het meester Van Ierseldie geschiedenis heel belangrijk vond. Daardoor ben ik veel gaan verzamelen. Veel foto’s van Udenhout en Biezenmortel en ook ansichtkaarten. Ook heb ik veel mappen met bidprentjes, bijna compleet voor Biezenmortel, vele uit de regio. Nog steeds is het mijn hobby en nog altijd mijn grote belangstelling.

Frank Scheffers

Geschiedenis heeft mij altijd al geboeid. Op de lagere school had ik het geschiedenisboek van dat schooljaar al in de eerste weken helemaal doorgelezen. Maar als 12-jarige scholier in de brugklas werd mijn interesse om zelf onderzoek te doen gewekt toen een vriendje voor een werkstuk een stamboom meebracht die zijn opa had samengesteld. Het leek mij ook wel wat om dat van mijn eigen familie te hebben. Een week later meldde ik me met de geboortedatum van mijn opa bij de burgerlijke stand in Oisterwijk. Later kreeg ik de tip dat er een boek over oude Oisterwijkse families was geschreven waar ook de familie Scheffers uitgebreid aan bod kwam en om het rijksarchief in Den Bosch te bezoeken. Dat boek wist ik met enige moeite te bemachtigen. Met die gegevens en mijn eigen onderzoeksresultaten in een mapje bezocht ik in 1981 samen met mijn vader het archief in Den Bosch. Ik had me voorgenomen om ook eens wat oud bronmateriaal op te vragen en door te lezen. Maar toen eenmaal de achttiende eeuwse boeken voor ons lagen viel het nog niet mee om dat te kunnen lezen. Een andere bezoeker van het archief sloeg ons gade en bood zijn hulp aan. Het toeval was dat dit Wim de Bakker, de schrijver van eerder genoemd boek betrof, die natuurlijk goed thuis was in de Oisterwijkse bronnen en stambomen. Tijdens mijn middelbare schooltijd bracht ik vele vrije dagen door op het archief om daar op zoek te gaan naar mijn familiehistorie. Na enkele jaren had ik een vrij compleet beeld van de familiestamboom. Wim de Bakker vroeg of ik interesse had om het te publiceren in het heemkundtijdschrift De Kleine Meijerij. Ik was als 17-jarige bijzonder trots toen in 1986 mijn eerste artikel verscheen in een tijdschrift waar veelal geleerde, respectabele dames en heren in publiceerden. De jaren daarna schreef ik diverse artikelen over oude boerderijen, molens, brouwerijen etc. in Oisterwijk, Haaren en Udenhout. Dat zal ook de reden zijn geweest dat ik door het bestuur van het toen net opgerichte heemcentrum ’t Schoor gevraagd werd om in 1992 deel te nemen aan een nieuw te vormen schrijversteam. De eerste opdracht was om een mooi boek te schrijven over de geschiedenis van Biezenmortel, de plaats waar ik opgroeide. Nu 26 jaar later werk ik als lid van datzelfde schrijversteam nog steeds met heel veel plezier aan nieuwe publicaties. Het is telkens weer verrassend hoe we als een goed geolied team in een kort tijdsbestek een onderwerp breed weten uit te diepen om het vervolgens in een prachtig geïllustreerd boek kunnen bewaren voor de toekomst. Mijn leraar op de middelbare school bracht ons, met een verwijzing naar een Duits gezegde, het belang van geschiedenis al bij: “wie het verleden niet kent is het heden een raadsel”.

Geschiedenis van het Schrijversteam

Artikel in de Unentse krant 2017.

25 jaar Schrijversteam van ’t Schoor Kees van Kempen

Er is geen dorp zo beschreven als Udenhout. Alleen al het Schrijversteam van ’t Schoor, Heemcentrum voor Udenhout en Biezenmortel, publiceerde 20 grote boeken op A4 formaat, 11 boekjes op A5 formaat, twee boekjes in de serie “Unentse biografieën” en een serie van inmiddels 14 jaarboekjes “Unentse Sprokkels”. Tel daarbij op zes Unentse kranten, diverse folders, de vele boeken met familiegeschiedenis (zoals Van Asten, Van Gorkum, Van Iersel, Robben, Verhoeven en Verschuuren), de boeken van Joost van der Loo – Stichting De Brand, van de gemeente Udenhout, van verenigingen (zoals van de beide Gildes), de vele boeken over Huize Vincentius en Huize Assisië en dan nog de particuliere initiatieven (zoals van Henk Haen, Ton de Jong, Jef Kuijpers, e.a.) en je komt zeker dik over de tachtig boeken, allemaal over de geschiedenis en de heemkunde van Udenhout en Biezenmortel. Voor de liefhebbers een verzamelobject.

Zo begon het Kees van Kempen vertelt hoe het Schrijversteam is ontstaan: In 1991 bestond het kerkgebouw 150 jaar en daar hoorde een feestje bij. Mijn broer Tiny vertelde me dat het kerkbestuur graag een boek over de parochie wilde hebben en vroeg mij of ik dat zou willen maken. Nu kreeg ik weliswaar stilaan meer interesse in de geschiedenis van Udenhout, maar mijn belangstelling lag vooral bij de ontstaansgeschiedenis en ik wist hoegenaamd niets over de geschiedenis van de parochie. De vraag herhaalde zich enkele malen. Op een vrijdagavond kwam ik thuis van een weekje werken in Den Haag en mijn moeder vertelde dat de pastoor langs was geweest en had geïnformeerd naar het schrijven van een jubileumboek. “Dè kunde toch wel doen”, zei m’n moeder. Het leidde tot het boek “150 jaar Sint Lambertuskerk Udenhout”, waaraan ik samen met Kees van den Bersselaar en Joost Frieling heb mogen werken. Het was geen echt boek, het was meer een dik uitgevallen brochure met wat flarden geschiedenis, een opsomming van pastoors, een paar samenvattingen van artikelen in “De Kleine Meijerij” en foto’s met kleine verhaaltjes. Het boek was op tijd klaar voor de festiviteiten in oktober 1991 en iedereen was er blij mee. Een maand later kwam ik op ’n vrijdagavond weer thuis en m’n moeder zei: “Pater Monaldus heeft gebeld of je vanavond om acht uur op het Kapucijnenklooster wil komen”. Vooruit maar. Ik was er niet alleen, maar ook Harrie Kemps, voorzitter van het kerkbestuur van de Sint-Josephparochie, en Harrie van den Bersselaar, voorzitter van ’t Schoor, Heemcentrum voor Udenhout en Biezenmortel, waren aanwezig. Pater Monaldus nam een heel dik boek en in dat boek stond niets anders dan een overzicht van alle parochies in Nederland met de vermelding of er wel of niet een geschiedenisboek beschikbaar was. Onder Udenhout stond: “Sint-Joseph nee, Sint-Lambertus nee”. De pater zei: “Sint-Lambertus is nu ja, en ook Sint-Joseph moet ja worden, maar ik wil niet zo’n folder, ik wil een echt boek over Biezenmortel en het Kapucijnenklooster”. De pater had de financiering al rond, want daarvoor was ook kerkbestuursvoorzitter Harrie Kemps aanwezig. De pater had ook al bemanning geregeld en het team zou moeten werken onder de vlag van ’t Schoor, Heemcentrum voor Udenhout en Biezenmortel, want daarvoor was Harrie van den Bersselaar aanwezig. In januari 1992 kwam het Schrijversteam voor het eerst bij elkaar: Harrie van den Bersselaar, Kees van den Bersselaar, Annie van Roessel – Kolen, Frans van Iersel, Frank Scheffers en ik was vanaf de eerste dag voorzitter-secretaris van het Schrijversteam.

Het team Voor het boek “Over d’n Biezenmortel” heeft ook Ton de Jong een hoofdstuk geschreven. Al in de loop van het eerste boek “Over d’n Biezenmortel” (1993) kwam Wim Maarse het team versterken, die van heel veel boeken de lay out heeft gedaan. Bij het derde boek, “Over d’n Unent” (1995) stopte Harrie van den Bersselaar. Kees van den Bersselaar verkoos een zeer gewaardeerde ondersteunende rol en bleef zijn foto- en documentatiecollectie beschikbaar stellen voor de publicaties van het Schrijversteam. Er kwam teamversterking met Luud de Brouwer, Jan Denissen en André van der Lee. Aan het boek “Over d’n Boerenstand” (2002) heeft Piet Naalden een hele grote bijdrage geleverd, die daarna tot 2010 lid van het team bleef. In 2005 kwam Lia Clement – Verhoeven bij het team die onder andere de kroniek van de Sprokkels verzorgt. In de aanloop naar het boek “Over het Kasteel” kwamen Maris Philippa en Hans Pickhard bij het team. Hans Pickhard is helaas in 2016 overleden. Sinds 2016 verzorgt Arjan Robben de lay out.

Hoe komt een boek tot stand Aan onderwerpen geen gebrek. We hebben als Schrijversteam het altijd belangrijk gevonden om bepaalde jubilea als uitgangspunt te nemen, zoals 100 jaar Boerenbond, 100 jaar Rabobank, 100 jaar Petrusschool of 250 jaar Kasteel de Strijdhoef. Sommige boeken zijn op verzoek gemaakt, zoals 50 jaar Scouting, 75 jaar S.S.S. en ook het boek over Staalconstructiebedrijf Jos van den Bersselaar. Een keer kregen we een volledig concept aangeboden, met name voor het boek “Over Unentse soldaten overzee”. En er zijn onderwerpen die nou eenmaal fundamenteel onderdeel zijn van de dorpsgemeenschap, zoals over de parochie, de gemeentelijke diensten en in het geval van Udenhout ook de steenfabrieken.

Eenmaal een onderwerp gekozen volgt een oriëntatie op aanwezige bronnen. Het beste voorbeeld ervan is het toegankelijk maken van het archief van de Boerenbond voor het boerenboek. Dat werk is gedaan door Piet Naalden. In die tijd kwam ik een keertje bij Piet en hij nam me mee naar zijn werkkamer, het bureau in het midden en daaromheen allemaal stapels, keurig gesorteerd naar boerenstand, pakhuis, melkfabriek, etc. etc., de hele kamer lag vol. Vergelijkbare werkzaamheden zijn gedaan voor de parochie en voor de steenfabrieken. En altijd van meet af aan hoorde daar het saaie werk bij om alles op de computer te zetten. Dan kun je namelijk teksten oppakken, kopiëren, doorsturen en delen met elkaar. En veel later kun je nog eens zoeken in teksten voor andere toepassingen. Het Schrijversteam heeft dierbare herinneringen aan het doorspitten van het archief van het kasteel. Normaal komt het Schrijversteam een keer in de maand bijeen op ’t Schoor. Twee jaar lang kwam het team een tweede keer in de maand bij elkaar op het kasteel. Dikke mappen doorworstelen, feiten noteren, data noteren, namen in een logisch verband brengen, etc. Dan zijn er natuurlijk de grote archieven zoals het Regionaal Archief in Tilburg. Soms zijn er dagboeken, zoals het prachtige dagboek van pastoor Van Eijl. En al die informatie moet op papier komen, in een document, twintig jaar geleden op papier gedeeld, later met een floppy, weer later met een usb-stick en tegenwoordig via de mail, WeTransfer of Dropbox.

Intussen heeft het Schrijversteam discussies over de opzet van het boek. Wat is een logische volgorde? Nou, daar kun je flink over van mening verschillen. Vaak is een chronologische volgorde gekozen, zoals het boek Over d’n Oorlog. Het boek over Heeroom en tante Zuster staat op alfabet. Maar voor andere onderwerpen moet je op een moment een keuze maken. Na het maken van de opzet en met het vorderen van het bronnenonderzoek, kun je een witte-vlekken-analyse uitvoeren. Welke onderwerpen zijn onderbelicht, over welke onderwerpen hebben we nog geen informatie, welke informatie moeten we dubbel checken? Dan ontstaan lange actielijsten, die doorgaans keurig worden verdeeld onder de leden van het Schrijversteam. Een boek wordt pas mooi als er persoonlijke verhalen in worden verteld. Die komen tot stand door middel van interviews, heel veel interviews. Sommige interviews leiden tot hele passages in een boek, andere tot een enkele zin. Maar dat is allemaal prima. Die persoonlijke belevenissen brengen de geschiedenis dichterbij.

Uiteindelijk passeert een zogenaamde deadline. Dan stoppen we met het verzamelen van informatie, het schrijven van teksten en het houden van interviews. De voorzitter begint aan de eindredactie en dat leidt altijd tot schrappen omdat sommige onderwerpen in verhouding te uitvoerig aan bod zouden komen, omdat sommige bijdragen te langdradig zijn of dubbel. Er zijn voorbeelden dat in deze fase de omvang van de tekst met 60% kleiner werd. Het concept dat op deze manier ontstaat, gaat naar alle leden van het Schrijversteam om het uitvoerig door te spitten en er alle mogelijke opmerkingen bij te maken. Die gaan over het gebruik van de juiste voorzetsels, het te vaak gebruiken van woorden als ook, nog, toch en al, het door elkaar gebruiken van verleden tijd en tegenwoordige tijd, het teveel schrijven in de lijdende vorm, het te vaak gebruiken van het werkwoord worden omdat een actief geschreven tekst prettiger leest, etc. Wim Maarse voegt er steeds heel veel komma’s aan toe en Luud de Brouwer schrapt alle komma’s omdat volgens hem een zin pas mooi is als je de zin kunt lezen zonder gebruik te maken van komma’s. Kortom, het is weer aan de voorzitter om al die opmerkingen te verwerken. De tekst kan dan naar de drukker, die het juiste lettertype, de juiste regelbreedte, e.d. instelt. Dit hele proces duurt voor een groot boek zeker een maand of twee à drie. Dat is een mooie periode voor de fotoselectie en het schrijven van de bijbehorende onderschriften. Foto’s komen natuurlijk beschikbaar via de archiefonderzoeken, bij interviews, maar heel veel ook uit de prachtige collecties van Kees van den Bersselaar en Annie van Roessel – Kolen. En intussen bouwt het heemcentrum al een aardige collectie op. En er zijn altijd mensen die weten dat je met een bepaald onderwerp bezig bent en zomaar foto’s komen brengen, hetgeen we altijd zeer op prijs hebben gesteld. De methode van fotoselectie is in 25 jaar veel veranderd. Bij het boek “Over d’n Unent” bijvoorbeeld waren er honderden, misschien wel duizend foto’s beschikbaar en lagen ook keurig per hoofdstuk gesorteerd fysiek op tafel. Er werd een keuze gemaakt door foto’s van tafel te halen en weer op te bergen. Bij de op te nemen foto’s werden onderschriften gemaakt en de foto’s en onderschriften gingen in grote enveloppes per hoofdstuk. Zo ging het naar de drukker. Die had apparatuur om foto’s te scannen. En als de foto’s weer terug kwamen van de drukker, dan was het nog een hele klus om alle foto’s terug te bezorgen bij de eigenaren. In al die jaren zijn er in zo’n proces twee foto’s verloren gegaan. Tegenwoordig gaat dat anders. Als iemand een foto beschikbaar wil stellen, dan wordt die vrijwel meteen gescand en voorzien van een onderschrift. De foto’s staan op computers, op internet, op Dropbox, etc. en daar zijn ze gemakkelijk via zoekfuncties vindbaar. Bij het maken van een publicatie worden de elektronische foto’s gedupliceerd en ze krijgen een nummer conform de hoofdstukindeling van de publicatie.

Als de tekst en alle foto’s met bijbehorende onderschriften beschikbaar zijn, volgt opnieuw een intensieve klus, die van de lay out. De tekst van de drukker en alle foto’s bij de hand en dan gewoon pagina voor pagina knippen en plakken. Iedere pagina weer kijken hoe een pagina mooi is te maken, of foto’s groot of klein moeten, of een nieuwe alinea op een nieuwe pagina kan beginnen, zorgen dat de pagina’s niet allemaal op elkaar lijken maar dat er variatie is. Op dit moment doet Arjan Robben dit werk. Heel veel jaren heeft Wim Maarse dat gedaan, aan de keukentafel, vaak tot diep in de nacht. En daarna heeft Hans Pickhard het werk enkele jaren gedaan. Als de lay out is gedaan, dan is de drukker aan de beurt om een eerste drukproef te maken. Die wordt weer door verschillende mensen gelezen en bekeken. Er wordt altijd toch nog een tikfoutje uitgehaald, een verkeerde afkorting, en toch minder geslaagde opmaak van een pagina, het verkeerde onderschrift bij de verkeerde foto, etc. Het moment dat het boek klaar is, gedrukt en wel, is voor de makers het mooiste moment, mooier wellicht dan de presentaties die daarna volgen en die in de loop der jaren vele mooie herinneringen hebben gebracht.

Mooie boeken Heel veel mensen genieten volop van de mooie boeken van het Schrijversteam en gelukkig maar vinden mensen verschillende boeken het mooist. Sommige mensen vinden het boek over de oorlog en de bevrijding het mooist vanwege de vele hele persoonlijke verhalen. Anderen geven de voorkeur aan een boek als dat over de kerk en het kerkinterieur omdat zij genieten van het prachtige interieur en steeds weer naar de mooie foto’s ervan kunnen kijken. Laatst kwam iemand naar me toe, wiens schoonmoeder in Udenhout woont en al een dagje ouder is. Hij zei: “Heel vaak ligt een van de boeken van ’t Schoor op tafel”. Dat is erg fijn om te horen.

Statistiek Voor wie van statistiek houdt. Het boek “Over ’t Odenhout” is inclusief zes Unentse kranten de 53e publicatie van het Schrijversteam. In totaal bevatten die bijna 7.000 pagina’s. De drukker heeft 33.000 boeken gedrukt plus 6 huis-aan-huiskranten, ofwel ongeveer 5 miljoen pagina’s. De publicaties vormen de basis voor Wiki Udenhout waarop al ruim 6.500 items staan, inclusief films, radio-opnames en muziekfragmenten. Er zijn op Wiki Udenhout pagina’s die al ongeveer 60.000 keer zijn bekeken.

Dank je wel Er zijn zoveel mensen rondom het Schrijversteam die door hun niet aflatende activiteit het team versterken en een belangrijke bijdrage hebben aan het resultaat. Als je namen noemt, doe je beslist mensen tekort. Maar namen als Bert van Asten, Harrie van den Bersselaar, Kees van den Bersselaar en Jan de Jong moeten toch in een adem worden genoemd als het gaat over het Schrijversteam. Maar onze dank gaat ook zeker uit naar al die gastschrijvers in de Unentse Sprokkels en in de diverse boeken, al die mensen die we mochten interviewen, al die mensen die ons foto’s beschikbaar hebben gesteld. Dat maakt al de mooie boeken het resultaat van ons allen.

Anekdotes Laat ik deze bijdrage eindigen met twee opmerkelijke gebeurtenisjes.

We waren bezig met het boek “Over de Unentse parochie”. Al ver in het proces merkte Kees van den Bersselaar op: “Zullen we een pagina opnemen met een opsomming van alle in Udenhout en Biezenmortel geboren of opgegroeide priesters, broeders, missionarissen, zusters en fraters?”. Goed idee, maar hoe weet je dat je volledig bent. Er volgde een intensief proces van navragen in Udenhout en Biezenmortel, maar vooral ook het contact opnemen met alle ordes en congregaties, waarvan de meesten een slechtonderhouden archief hadden. Uiteindelijk liep de lijst op tot 290. Die passen niet op een pagina en bovendien is van iedereen wel iets te vertellen en is van iedereen wel een foto beschikbaar. Het leidde tot een apart boek en een buitengewoon drukke periode. En alsmaar doorzoeken naar nog een zuster en nog een broeder. Ik weet nog dat de drukproef klaar was en dat er nog een naam van een zuster binnenkwam “die we nog niet hadden”. We hebben de drukproef ervoor laten aanpassen.

Voor het boek “Over d’n Oorlog” wilden we ook informatie over het verzet. Maar dat was niet zo eenvoudig. Ik slaagde er via een archief in Londen in om te achterhalen dat de leider van het Udenhoutse verzet, die de bijnaam “t Rooi Jantje had, was geëmigreerd naar Australië, maar zonder achternaam en zonder adres. Ga maar zoeken. Je begint je eigen programma Spoorloos. Maar er kwam een dag dat ik ’s morgens om 5 uur wakker werd van mijn telefoon. Ik nam op en hoorde aan de andere kant: You’re speaking with a daughter of Little Red John. Dat was super, dat was echt een wow-moment.

ISBN gegevens

• 01 1993 90-801585-1-8 “Over d’n Biezenmortel, van buurtschap tot kerkdorp"
• 02 1994 90-801585-2-6 “Over d’n Oorlog, tussen bezetting en bevrijding"
• 03 1995 90-801585-3-4 70 jaar Vincentius
• 04 1996 90-801585-4-2 Beukenhof, het voormalig klooster van Biezenmortel
• 05 1996 90-801585-5-0 “Over d’n Unent, 200 jaar Gemeente Udenhout"
• 06 1997 90-801585-6-9 50 jaar Scouting St.Lambertus
• 07 1998 90-801585-7-7 100 jaar Rabobank
• 08 1999 D’n Unentse krant – 1
• 09 2001 90-801585-8-5 “Over de School”
• 10 2001 90-801585-9-3 40 jaar VCB
• 11 2002 D’n Unentse krant – 2
• 12 2002 90-806480-1-9 “Over d’n Boerenstand”, 100 jaar boerenleven
• 13 2003 90-806480-2-7 De Udenhoutse Waterstaatskerk
• 14 2003 90-806480-3-5 75 jaar S.S.S.
• 15 2003 75 jaar K.V.O., de voormalige Boerinnenbond
• 16 2004 90-806480-4-3 Unentse Sprokkels 1
• 17 2005 90-806480-5-1 Unentse Sprokkels 2
• 18 2005 D’n Unentse krant – 3
• 19 2006 9789080648067 “Over de Unentse parochie”
• 20 2006 9789080648074 “Over heeroom en tante zuster”
• 21 2006 9789080648081 Unentse Sprokkels 3
• 22 2007 9789080648098 Unentse Sprokkels 4
• 23 2007 9789078933014 50 jaar Van den Bersselaar Constructie
• 24 2007 9789078933021 De Unentse smejerijen
• 25 2008 9789078933038 Unentse Sprokkels 5
• 26 2008 Het Udenhoutse Mariakapelletje
• 27 2009 9789078933045 Unentse Sprokkels 6
• 28 2009 9789078933052 “Over d’n Oven”
• 29 2009 9789078933069 “Over Unentse jongens in Indië”
• 30 2010 9789078933076 Unentse Sprokkels 7
• 31 2010 9789078933083 Algemeen Belang
• 32 2010 9789078933106 100 jaar Vincentiusvereniging
• 33 2011 9789078933113 Unentse Sprokkels 8
• 34 2011 D’n Unenste krant – 4
• 35 2011 9789078933120 Over kasteel De Strijdhoef
• 36 2012 9789078933007 Unentse Sprokkels 9
• 37 2012 9789078933137 Memento mori
• 38 2013 9789078933144 10 jaar stichting de Peppel
• 39 2013 9789078933151 Unentse Sprokkels 10
• 40 2014 9789078933168 Unentse Sprokkels 11
• 41 2014 9789078933175 2e druk Beukenhof
• 42 2014 9789078933182 Biografie 1 Willem van Iersel
• 43 2015 9789078933199 Unentse Sprokkels 12
• 44 2015 Unentse krant – 5
• 45 2015 9789078933205 “Over Unentse families” deel 1
• 46 2015 9789078933212 “Over Unentse families” deel 2
• 47 2016 9789078933229 Unentse Sprokkels 13
• 48 2016 9789078933236 100 jaar Boterfabriek
• 49 2017 9789078933243 Harmonie Moed & Volharding Cecilia
• 50 2017 9789078933250 Unentse Sprokkels 14
• 51 2017 9789078933267 Biografie 2 frater Andreas van den Boer
• 52 2017 D’n Unentse krant – 6
• 53 2017 9789078933274 Over ‘t Odenhout
• 54 2018 9789078933281 Unentse Sprokkels 15