Over d'n Unent

Derde boek in de grote serie van het Schrijversteam van Heemcentrum 't Schoor, 1996.

Het voorwoord uit dit boek:

In december 1994 was burgemeester Dijkstra gast bij “Heemcentrum ‘t Schoor” om met ons te praten over het volgende lokale geschiedenisboek van Udenhout. We hadden zin om als studiegroep en schrijversteam door te gaan na de boeiende boeken “Over d’n Biezenmortel” (1993) en “Over d’n Oorlog” (1994). We spraken af een boek te maken met als titel “Over d’n Unent”, de moeite waard om cadeau te kunnen geven. Het zou vooral moeten gaan over de gemeente, het gemeentehuis, de gemeentepolitiek en de gemeentelijke diensten. De aandacht voor alles wat met de gemeente te maken heeft, komt voort uit het feit dat Udenhout zo ongeveer 200 jaar geleden onafhankelijk van Oisterwijk werd, en derhalve ongeveer 200 jaar een zelfstandige gemeente is. Op 14 april 1798 legde de plaatselijke bevolking een onafhankelijkheidsverklaring af onder aanvoering van de latere eerste burgemeester, looierszoon en notaris Jan van den Bosch. We spraken op die zaterdagmorgen in december 1994 af dat het boek “Over d’n Unent” gereed zou zijn in de tweede helft van 1996. Niemand kon toen bevroeden dat dàt het moment zou worden van een gemeentelijke herindeling. Het mooie, historisch rijke en trotse Udenhout wordt per 1 januari 1997 zomaar in tweeën gedeeld. Een puur politieke beslissing brengt een stuk bij Tilburg en een stuk bij Haaren, historisch onverantwoord en niet uit te leggen

De politieke verwikkelingen met de dramatische ontknoping hebben ons extra gemotiveerd dit boek “Over d’n Unent” te maken. Heel graag willen wij vanaf deze plaats allen bedanken die ons daarbij hebben geholpen: de gemeente Udenhout; alle archieven waar we zo vaak welkom zijn; mensen die ons uit eigen archieven teksten, verhaaltjes en foto’s hebben gegeven; vrienden die ons hebben geholpen met tekstverwerking, correctiewerk en technische adviezen.

Over Udenhout is heel veel lokale geschiedenis te schrijven, veel meer dan er in dit boek past. We realiseren ons dat aspecten als het boerenleven, de kerk en het onderwijs maar beperkt tot hun recht komen. Het zijn onderwerpen die zich lenen om afzonderlijke boeken over te schrijven. Misschien doen we dat nog wel ‘n keer. In elk geval komt er in 1999 een boek “Over d’n boerenstand”. Ook willen we even zeggen dat we op onderdelen van dit boek (bedrijven, verenigingen) niet naar volledigheid hebben gestreefd, maar alleen naar het weergeven van een goed beeld.

Hoe meer wij lezen en schrijven over Udenhout, hoe mooier het dorp voor ons wordt. Al die gebeurtenissen, al die feiten, al die mensen, de natuur, d’n Brand, de Klippeltjesbrug, het Boerenverdriet, kasteel de Strijdhoef, de legende over een kasteel in de Mortel, de prachtige kerk, de kloosters, pater Monaldus, de boerderijen, het beeldje bij het gemeentehuis, de plek waar je geboren bent, die boom op de Schoorstraat met de initialen van mijn vader.... met de dag ga je meer houden van je dierbare Udenhout.

We wensen ieder veel boeiende en plezierige uren met het lezen “Over d’n Unent”.

“Stichting Heemcentrum ‘t Schoor” studiegroep lokale geschiedenis Udenhout-Biezenmortel, december 1996

Op 31 december 1996 sluiten we de boeken van Udenhout als zelfstandige gemeente. We doen dat niet met vreugde. Integendeel. Op goede gronden hebben we gepleit voor de zelfstandigheid van Udenhout en Biezenmortel. We hebben echter moeten accepteren, dat in een tijd van toenemende schaalvergroting op alle terreinen, aan gemeentelijke herindeling niet viel te ontkomen.

Na een proces van jaren heeft de Tweede Kamer eind mei besloten Udenhout bij Tilburg en Biezenmortel bij Haaren te voegen. Tot het laatste moment verkeerden we in grote onzekerheid over onze toekomst. Samen met Tilburg, het kabinetsvoorstel; samen met Loon op Zand, het provincievoorstel? Het werd dus noch het een, noch het ander. We zijn niet blij met deze opsplitsing van onze gemeente. In Udenhout en Biezenmortel overheerst het gevoel van een gedwongen, niet gewilde scheiding. Tegelijkertijd heerst in Biezenmortel enige opluchting over het feit dat deze kern niet bij de stad wordt gevoegd. Het zij zo. Ondanks de teleurstelling over deze beslissing zullen we er iets van moeten maken. Dat vraagt een grote inzet.

We kunnen de periode van bijna twee eeuwen Udenhout als zelf¬standige gemeente afsluiten met een prachtig boek “Over d’n Unent”. Na “Over d’n Biezenmortel” en “Over d’n Oorlog” hebt u nu het derde boek in een mooie serie in handen.

“Heemcentrum ‘t Schoor” en meer speciaal het schrijversteam hebben de handschoen opgepakt. Ik ben hen daar zeer erkente¬lijk voor, want we wisten dat een boek over de geschiedenis van Udenhout geen eenvoudige opgave was. Het is monnikenwerk geweest: materiaal verzamelen, selecteren, interpreteren, schrijven en redigeren. Toch is het opnieuw gelukt een kwali¬tatief hoogwaardig werk af te leveren. Dat is een groot com¬pliment waard. Natuurlijk is dit vrijwilligerswerk onbetaalbaar. Maar het gemeentebestuur vond het wat te gemakkelijk om het bij die vaststelling te laten. Daarom besloten we een bijdrage van f.10.000,-- ter beschikking te stellen. Mede daardoor kan de prijs van het boek relatief laag en daarmee de bereikbaarheid groot worden gehouden.

Udenhout is een dorp met een eigen karakter. We noemen het hartverwarmend uniek. Nu het dorp opgaat in een groter geheel, zal het moeilijker zijn de eigen sfeer te behouden. Het behoud van een eigen identiteit is een minder vanzelfsprekende zaak geworden. We zullen daarom samen moeten investeren in de toekomst. Ik weet zeker dat zeer velen in het dorp de bereidheid hebben zich blijvend in te zetten voor onze gemeenschap. Een goede zaak, want het zal nodig zijn.

Voor mij is de publikatie van dit boek de laatste gelegenheid om u, inwoners van onze gemeente, te danken voor de samenwerking in de afgelopen jaren. We hebben samen veel tot stand gebracht. In het bijzonder dank ik Heemcentrum ‘t Schoor en het schrijversteam voor hun bijzondere inzet. Moge dit boek een aansporing zijn om Udenhout ook in de toekomst hartverwarmend uniek te doen zijn.

Wim Dijkstra, burgemeester, 1992-1996