Vliegtuigcrash Haansche Hoef, 21 juli 1944
| Vliegtuigcrash Haansche Hoef, 21 juli 1944 | ||
| Afbeelding gewenst | ||
| Soort gebeurtenis | Vliegtuigcrash | |
| Datum | 21-07-1944 | |
| Plaats | Tilburg | |
| Straat | Haansche Hoef | |
| Doden | 7 | |
Inhoud
Vliegtuigcrashes in Tilburg, 1940-1945
Tussen 13 november 1940 en 5 april 1945 stortten er binnen het grondgebied van de huidige gemeente Tilburg 23 vliegtuigen neer. Elf Duitse toestellen, tien van de Britse Royal Air Force (RAF) en twee toestellen van de in Engeland gestationeerde United States Army Air Forces (USAAF). In totaal kwamen hierbij 49 bemanningsleden en vijf burgers om het leven, 36 bemanningsleden overleefden de crashes.
Achtergrond, 21 juli 1944
In de vroege ochtend van vrijdag 21 juli wordt een Britse bommenwerper op de terugweg na een missie in Duitsland door een Duitse jager beschoten. Het toestel stort brandend neer in de Haansche Hoef[1] in het uiterste noordwesten van Tilburg, tegen de grens met Dongen. Alle zeven bemanningsleden komen om het leven. Ongeveer om dezelfde tijd stort een Britse bommenwerper neer aan de Vijfhuizen in het uiterste noordoosten van Tilburg.
Bombardement op Homberg-Meerbeck
Met operatie 'Overlord' die op 6 juni 1944 ('D-day') aanvangt met de landing van de geallieerden op de kust van Normandië, begint de bevrijding van West-Europa. De Britten verhevigen de bombardmenten op strategische doelen in Duitsland. De nacht van 20 op 21 juli 1944 behoort met die van 24 op 25 mei 1944 tot de drukste van de Tilburgse Luchtbeschermingsdienst. Doelwit van de Britten op deze warme en heldere zomernacht zijn ditmaal de installaties van Rheinpreußen GmbH in Homberg-Meerbeck en Ruhröl AG in Bottrop-Welheim in het Ruhrgebied, waar op grote schaal synthetische dieselolie en benzine gemaakt wordt.[2] Naar Homberg-Meerbeck vertrekken vanuit verschillende Britse bases in totaal 149 Lancasters en 11 Mosquito’s.[3] Tussen half een en half drie ’s nachts neemt de Tilburgse Luchbeschermingsdienst veel overtrekkende ‘vijandige’ vliegtuigen waar. Eerst vliegend van west naar oost en vervolgens weer van oost naar west, terug naar Engeland. De Duitse afweer is ook actief en weet die nacht in totaal twintig Lancasters neer te halen.[4] Op grond van waarnemingen van de drie uitkijkposten van de Tilburgse Luchtbeschermingsdienst[5] wordt geconcludeerd dat er acht toestellen neergestort moeten zijn in Tilburg en omgeving.
| Vliegtuig | Tijdstip | Richting |
|---|---|---|
| 1 | 01:17 | zuid, achter Goirle (België) |
| 2 | 01:35 | Udenhout, ver weg |
| 3 | 01:40 | oost, Udenhout-Oisterwijk, ver weg |
| 4 | 01:43 | noord-west, Dongen |
| 5 | 01:43 | oost, Udenhout, ver weg |
| 6 | 01:45 | Dongen-'s Gravenmoer, ver weg |
| 7 | 01:45 | noord-noordoost, Loon op Zand-Udenhout,ver weg |
| 8 | 02:00 | noord-noordoost, Loon op Zand-Udenhout,ver weg |
De Aviation Safety Network vermeldt negen crashes tussen 01:35 en 01:45, waarvan zeven in Noord-Brabant. Daardoor is het vrijwel onmogelijk om alle in bovenstaande tabel genoemde vliegtuigen te koppelen aan een specifieke locatie. Naar alle waarschijnlijkheid is vliegtuig 4 het toestel dat in de Haansche Hoef neerkwam en vliegtuig 7 het toestel dat aan de Vijfhuizen neerkwam. Vliegtuig 1 is vermoedelijk de Duitse Messerschmitt met als thuisbasis Sint Truiden (BE) die ten noorden van Mol (BE) door een Britse Mosquito van 167 Squadron neergehaald is.
Neergestort in de Haansche Hoef
Op 20 juli 1944, om 23:10 stijgt vanaf de RAF-basis Mildenhall in het graafschap Suffolk aan de Engelse oostkust een bommenwerper op met een zevenkoppige bemanning van No. 622 Squadron. Het toestel is een Avro Lancaster Mk I met registratienummer LL859 en call sign GI-Q. Op de terugweg wordt het toestel om 01:41 beschoten door een Duitse jager[6] Het toestel stort brandend neer in het uiterste noordwesten van Tilburg, tegen de grens met Dongen. Alle zeven inzittenden komen om het leven.
- vrijdag 21 juli 1944
02:40 De Luchtbeschermingsdienst van Dongen (LBD Dongen) meldt dat in het grensgebied tussen Tilburg en Dongen een vliegtuig neergestort zou zijn. Een arts en een geestelijke uit Dongen gaan naar de vermoedelijke plaats van het ongeval, waarschijnlijk Tilburgs grondgebied.
03:30 De Tilburgse politie wordt in kennis gesteld van een neergestort vliegtuig aan de Dongenseweg nabij sluis II.
06:20 De Tilburgse politie gaat op onderzoek uit maar kan geen neergestort vliegtuig vinden.
06:30 De Luchtbeschermingsdienst van Dongen meldt dat een Engels vliegtuig neergekomen is tussen sluis II en de brug te Dongen. Het toestel is geheel uitgebrand. Hiermee is de zaak voor de Tilburgse luchtbeschermingsdienst afgedaan.
- zaterdag 22 juli 1944
09:32 De LBD Dongen meldt dat er één lichaam gevonden is op Dongens grondgebied en zes op Tilburgs grondgebied. Duitsche wacht aanwezig. De lijken zijn vrijgegeven. De lijken liggen aan het kanaal, bij de Voldijk, te bereiken vanaf café 'De uiterste stuiver', linksaf. De Tilburgse politie gaat daarop opnieuw op onderzoek uit.
Eerder die ochtend is er door een jongen bij de politiepost Noorderpark (Wilhelminapark) een verbrand voorwerp afgegeven, dat hij gevonden heeft aan de kanaaldijk. Het is waarschijnlijk afkomstig van een vliegtuig en lijkt een deel van een pistool te zijn waarmee lichtkogels afgevuurd kunnen worden.
14:00 Een politiepatrouille vindt vier lichamen op Tilburgs grondgebied. Na overleg met de Ortscommandantur[7] krijgt de Luchtbeschermingsdienst opdracht om de lichamen te bergen. Er moeten vier lijkkisten gebracht worden met manschappen om de lichamen te bergen en te kisten. Aan de Dongensche Haven bevindt zich een Duitsche schildwacht, die het personeel de noodige aanwijzingen zal kunnen geven.
15:35 Ondercommandant van de brandweer Mohrmann vertrekt met vier lijkkisten en acht manschappen met de bosbrandwagen uit Tilburg. Dongen levert een kist voor het slachtoffer op Dongens grondgebied.[8] Na het bergen van de lichamen worden nog twee lichamen gevonden onder de restanten van het uitgebrande toestel. Om benzine te sparen wordt besloten twee kisten in Dongen op te halen.
Van de zes lichamen op Tilburgs grondgebied kunnen er slechts twee geïdentificeerd worden, de ander vier zijn geheel verkoold. Twee lichamen (Brandon en Lewis) worden in één kist gelegd. In opdracht van de Ortskommandantur zijn de slachtoffers begraven op de Algemene Begraafplaats aan de Gilzerbaan, vak B, rij 2, grafnummers 53 t/m 57.
| Locatie neergestorte vliegtuig | ||
| ||
| Locatie van het neergestorte vliegtuig in het uiterste noordwesten van Tilburg. Bron: Luchtbeschermingsdienst Tilburg. |
| Locatie crash in 2017 | ||
| ||
| Locatie van de crash in 2017. H = crashlocatie Haansche Hoef, V = Voldijk, O = plaats van de voormalige ophaalbrug. Topografische kaart 1:25.000. Bron: Kadaster. |
Betrokkenen
- Brandon, Francis Donald (Flight Sergeant, RAAF[9]) radiotelegrafist/schutter
- Chigwidden, John Joseph (Flight Sergeant, RAF, 33 jaar) navigator
- Lewis, Reginald Ivon (Sergeant, RAF, 28 jaar) boordwerktuigkundige
- Montgomery, Frank Charles (Flying Officer, RCAF[10], 21 jaar) bommenrichter
- O'Connor, Edward Albert (Sergeant, RAF) boordschutter
- Smith, Alan Leslie (Flight Lieutenant, RAF) piloot
- Spencer, Jack (Sergeant, RAF) boordschutter
Spencer is in Dongen begraven, Montgomery is later herbegraven op de Canadese Oorlogsbegraafplaats in Bergen op Zoom.
Bronnen
Regionaal Archief Tilburg
- Archief 30, Luchtbeschermingsdienst van de Gemeente Tilburg, 1936-1946, invnrs. 152 (dagrapporten), 217 (dienstjournaals) en 234 (luchtaanvallen en bominslagen).
- Archief 1074, Collectie documentatie luchtoorlog Tilburg, 1941-1945, invnr. 3, 1944-21 juli: Voldijk.
Kranten Regionaal Archief Tilburg
- Artikel Gerrit Kobes, "Vredehof" aan de Gilzerbaan deel VI, De Tilburgse Koerier, 19 oktober 1989.
Literatuur
Externe links
- Verliesregister Studiegroep Luchtoorlog 1939-1945
- Aviation Safety Network
- National Archives Bomber Command juli 1944
- Geallieerde-bommenwerpers 1940-1945
- IBCC Losses Database
- RAFCommand's Aircraft Losses Database
- Neergestorte vliegtuigen in Noord-Brabant 1940-1945
- Oorlogsgraven Gilzerbaan
Noten
- ↑ In sommige publicaties is sprake van een vliegtuigcrash aan de Voldijk. Dat is echter onjuist, de Voldijk ligt ruim drie kilometer westelijk van de plaats van de crash.
- ↑ Volgens het in de jaren 1920 ontwikkelde Fischer-Tropsch procedé waarbij steenkool als grondstof dient.
- ↑ Lancaster: een viermotorige bommenwerper, gebouwd door de Britse vliegtuigfabrikant Avro; Mosquito: een tweemotorige, grotendeels uit hout opgebouwde bommenwerper, gebouwd door de Britse vliegtuigfabrikant Havilland.
- ↑ De raid op Homberg-Meerbeck was overigens succesvol. De installaties werden zwaar beschadigd met als gevolg dat de output aan brandstof terugliep van 6000 ton tot 120 ton per dag.
- ↑ Paleis-Raadhuis (blauw), Goirke (rood) en Korvel (wit).
- ↑ Een Messerschmitt van 8./NJG 1 met als thuisbasis Fliegerhorst Twente (Enschede) bestuurd door Oberleutnant D. Schmidt.
- ↑ Het plaatselijk hoofdkwartier van de Wehrmacht.
- ↑ Hij is begraven op de R.K. Begraafplaats Laurentius in Dongen.
- ↑ Royal Australian Air Force.
- ↑ Royal Canadian Air Force.