Busnac, Barend

Barend Busnac
Volledige namen	Barend Busnac
Geboortedatum	12-05-1922
Geboorteplaats	Rotterdam
Adres	Transvaalstraat 15
Woonplaats	Tilburg
Burgerlijke staat	Ongehuwd
Beroep	Leerling-journalist
Overlijdensdatum	26-05-1944
Plaats van overlijden	Drunen
Bijzonderheden	Gefusilleerd n de Drunense Duinen i.v.m. betrokkenheid bij de aanslag op Piet Gerrits.

Geef de oorlog een gezicht!

Kun jij ons helpen met het schrijven van het levensverhaal van deze persoon?

Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. We willen door hun verhaal te vertellen de slachtoffers eren en de herinnering levend houden Alle Tilburgse oorlogsslachtoffers zijn opgenomen in de Wiki Midden-Brabant en we streven er naar van ieder een levensbeschrijving en foto op te nemen.

Helaas hebben we van sommigen maar beperkte of soms helemaal geen informatie. We hebben jouw hulp nodig deze levensverhalen vast te leggen door ontbrekende informatie aan te vullen met verhalen of foto’s. We ontvangen je reactie graag via info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers.

In bewerking

Busnac, Barend (geb. Rotterdam 12-05-1922, gest. Drunen 26-05-1944), zoon van Alexander Busnac (7-7-1896 Usquert, Groningen, gest. Amsterdam 20-05-1970) en Katharina Schmitz (31-10-1900 Baumberg (DE), gest. Amsterdam 07-03-1993). Hij werd op 26-05-1944 in de Loonse en Drunense Duinen gefusilleerd vanwege zijn betrokkenheid bij de mislukte moordaanslag op Piet Gerrits. Hij was niet getrouwd.

Achtergrond en jeugd

Barend Busnac werd op 12 mei 1922 in Rotterdam geboren als zoon van Alexander Busnac, acrobaat (later reiziger en tapijtenverkoper), en de uit Duitsland afkomstige Katharina Schmitz. Alexander en Katharina woonden pas enkele weken in Rotterdam, toen Barend werd geboren. Het gezin Busnac staat in het bevolkingsregister van Rotterdam vermeldt als katholiek. Op 7 december 1922 vertrekt het gezin naar Amsterdam, naar de Haarlemmer Houttuinen 103. Barend was de oudste van drie kinderen. Na hem volgden nog twee zussen, Christina en Margaretha. Op 27 augustus 1937 gaat het gezin Busnac wonen aan de Amsterdamse Blasiusstraat 34 III.

Busnac zou kantoorbediende zijn geweest van beroep; op zijn persoonskaart wordt hij 'kunsthandelaar' genoemd. Volgens familieleden was Busnac leerling-journalist. Busnac was al vanaf jongs af aan bevriend met Albert Meintser.

De connectie Amsterdam-Tilburg

Vanaf 18 september 43 woont Busnac aan de Transvaalstraat 15 te Tilburg. Meintser verhuist eind november 1943 ook naar Tilburg; hij woont op hetzelfde adres als Busnac. De in Tilburg woonachtige François Busnac was een oom van vaderskant van Barend.

Volgens de familie Busnac had Tilburger Wim Brekelmans contacten met de Amsterdamse bakker Henk Visser. Als bevolkingsambtenaar kon Berkelmans valse persoonsbewijzen leveren voor Visser en zijn zoon, beiden communist. Deze Henk Visser was weer een vriend van Alexander Busnac, de vader van Barend. Barend was op zoek naar valse persoonsbewijzen voor zijn joodse verloofde, Hennie Barend, en haar zus. Als tegenprestatie (voor de persoonsbewijzen) moest Busnac NSB-agent Piet Gerrits liquideren. Barend en Meintser besloten deze klus samen te doen. Albert was in dienst geweest en wist een wapen te hanteren, Busnac zou op de uitkijk staan.

De mislukte moordaanslag op Piet Gerrits

Op 14 januari 1944 ’s arresteerden Gerrits en Thijssen aan de Noordstraat 79 een joods echtpaar dat in het bezit was van (valse) persoonsbewijzen op naam van J. Melchers en A. van Bremen. Deze persoonsbewijzen waren gemaakt en ondertekend door Wim Berkelmans, ambtenaar bij de afdeling Bevolking van de gemeente Tilburg. Politieagent Toon van Beek had de persoonsbewijzen bij het echtpaar afgeleverd. Gerrits, die vermoedde dat de persoonsbewijzen vals waren, had de geboorteakten opgevraagd in twee gemeenten in het noorden van het land. Als Gerrits die akten eenmaal in handen had, zou het spoor onvermijdelijk leiden naar Berkelmans en Van Beek. Wim Berkelmans dook meteen na de arrestatie van het echtpaar onder in Amsterdam.

Besloten werd om Gerrits uit de weg te ruimen. De groep die het plan zou uitvoeren bestond uit wollenstoffenfabrikant Rob van Spaendonck, agent Van Beek, Verbunt, Hendrikus Wilhelmus Cornelis en Karel Aarts, beiden ambtenaar bij het Gewestelijk Arbeidsbureau. Op advies van Berkelmans werd de groep uitgebreid met de uit Amsterdam afkomstige Barend Busnac en Albert Meintser Hun bijdrage gold als tegenprestatie voor vervalste persoonsbewijzen die Wim Berkelmans zou leveren voor Busnacs Joodse verloofde en haar zus. Meintser en Busnac zouden Van Beek assisteren bij de liquidatie, Van Spaendonck leverde het wapen.

Vele Tilburgse Joodse families waren mede door zijn toedoen gearresteerd en weggevoerd naar Duitse kampen en slechts enkelen keerden na de oorlog terug. De verzetsgroep liep dus groot gevaar en daarom moest Gerrits uit de weg geruimd worden. De bedoeling was hem met een smoesje naar het politiebureau te lokken en hem dan neer te schieten. De beramers van het complot waren het aanvankelijk met elkaar eens dat politieman Van Beek de aanslag zou uitvoeren, omdat hij met een revolver kon omgaan en het doen en laten van SD-man Gerrits kende. Maar Wim Berkelmans, de leider van de groep, vond het karwei te riskant voor één man. Hij had al veel gedaan voor onderduikers in Amsterdam en kwam met een ander plan. In ruil voor zijn diensten zouden de jonge Amsterdammers Barend Busnac (22) en Albert Meintser (23) het vreselijke karwei klaren. Op 21 januari ’s avonds om 22.00 uur zou men Gerrits opwachten langs de route, die hij gewoonlijk volgde van zijn huis naar het politiebureau. Om hem op het gewenste tijdstip te laten passeren, lokte men hem met de mededeling dat het Joodse echtpaar een bekentenis wilde afleggen. Fanatiek als Gerrits was, zou hij dan zeker naar het bureau komen. Na de aanslag zou Van Beek hen dan bevrijden door gebruik te maken van de consternatie, die de aanslag zou veroorzaken. Helaas was er verraad in het spel, waardoor de aanslag mislukte. Daarom kwam Gerrits veel vroeger opdagen en nam een tegengestelde route. Albert Meintser probeerde nog om Gerrits neer te schieten terwijl Barend Busnac op de uitkijk stond. Maar het pistool ketste, waarna Gerrits het pistool van de onervaren Albert afpakte en hem arresteerde. Barend vluchtte in paniek en kwam de volgende dag geheel overstuur bij zijn ouders terug. Hij kon het echter niet verdragen dat hijzelf de dans ontsprong voor datgene wat zij samen hadden opgezet en dat alleen Albert daarvoor moest boeten. De volgende dag besloot hij dan ook om terug naar Tilburg te gaan en zich daar te melden. SD-agent Piet Gerrits werd na de oorlog in Winschoten gearresteerd. Gerrits werd veroordeeld tot de dood door de kogel, welk vonnis op 29 mei 1947 werd uitgevoerd.

Gebeurtenis

• Fusillade Drunense Duinen

Op 24 mei 1944 werden in de politiegevangenis van Haaren (NB) veertien verzetsstrijders na een kort proces ter dood veroordeeld. Op 26 mei 1944 werden zij in de Loonse en Drunense Duinen ergens achter Bosch en Duin gefusilleerd. Zij waren van drie verzetsgroepen, uit Groningen, uit Bergen op Zoom en uit Tilburg.

Zes van de gefusilleerden behoorden tot de Tilburgse verzetsgroep. Dat waren Wim Berkelmans, Barend Busnac, Jan of Joop de Jong, Albert Meintser, Rob van Spaendonck, Harry Verbunt.

Monument

Voor de slachtoffers is een monument geplaatst achter Bosch en Duin in Udenhout.

Bronnen

Regionaal Archief Tilburg, Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, invnr. 173

Literatuur

• Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4 (Tilburg 2002)
• Kobes, Gerrit, Jacques Penders, Opdat wij niet vergeten. Fusillades in Midden Brabant, 1942-1944. (Goirle, 1992
• Peters, Henk, Oorlogsmonumenten in Nationaal Park de Loonse en Drunense duinen (Udenhout, 2019)

Externe links

• Persoonsdossier Oorlogsgravenstichting
• Barend Busnac op Oorlogsbronnen.nl
• Erelijst
• Brabantse gesneuvelden
• Joods Monument