Bombardement Oud-Noord, 21 februari 1945

Bombardement Oud-Noord
Afbeelding gewenst
Soort gebeurtenis	Bombardement
Datum	21-02-1945
Plaats	Tilburg
Straat	* Hoefakkerstraat * Schaepmanplein * Dr. Mollerstraat * Wilhelminapark * Kuiperstraat * Coeck van Aelststraat * Cornelis de Vriendtstraat * Vredeman de Vriesstraat
Doden	18
Gewonden	19

Bombardement Oud-Noord

Op woensdag 21 februari 1945, even na half 12 in de ochtend, wordt het noordelijk deel van Tilburg getroffen door ca. 30 lichte brisantbommen. Omdat er die ochtend een zware mist hangt boven Tilburg ziet niemand het Duitse vliegtuig (of vliegtuigen) aankomen. In eerste instantie was ook niet bekend dat de gehoorde lichte explosies van het bombardement afkomstig waren. De inslagen zitten, zo vermeldt het rapport van de Luchtbeschermingsdienst, ongeveer in een rechte lijn van oost naar west over het noordelijk stadsdeel. Het grootste deel van de bommen kwam in straten en op open terrein neer, een ander deel kwam terecht op huizen terecht. De bommen vielen in de Hoefakkerstraat, Dr. Mollerstraat, Schaepmanplein, Wilhelminapark, Kuiperstraat, Coeck van Aelststraat, Cornelis de Vriendtstraat en Vredeman de Vriesstraat. Een blindganger kwam neer voor het pand Wilhelminapark 47 op het fietspad. De bom werd door geallieerden verwijderd.

Volgens het rapport van de luchtbeschermingsdienst Tilburg vallen er in het totaal 11 doden en 19 zwaargewonden. Een Engels rapport spreekt daarnaast over 100 lichtgewonden. In het boek Het leven gebroken van De Beer en Kobes worden 17 slachtoffers genoemd, die stierven door het bombardement. Uiteindelijk vonden achttien inwoners van Tilburg de dood. Onder de slachtoffers waren enkele evacués, maar ook veel kinderen, die op dat moment met Engelse militairen aan het spelen waren op een speelveldje. De Engelse autoriteiten hebben nooit bekend gemaakt of en hoeveel Engelse slachtoffers er waren.

Er was ook flinke materiele schade: tien huizen waren licht beschadigd, 100 panden hadden glasschade en in diverse woningen was er schade aan het meubilair.

Vanuit de luchtbeschermingsdienst was er een blokorganisatie met (weinig) manschappen aanwezig, een ploeg van de geneeskundige dienst van de Kuiperstraat, een ploeg opruim- en hersteldienst, politie voor afzetting op twee inslagplaatsen en een gasploeg voor afsluiting hoofdleiding Kuiperstraat van een van de woningen.

Ooggetuigen

Miet Schijns vermeldt in haar dagboek dat er 10 dodelijke slachtoffers zouden zijn onder militairen. Zij beschrijft op 21 februari 1945 in haar dagboek hoe zij de aanval beleefde:

Vandaag hebben we de oorlogsellende weer eens van dichtbij meegemaakt. ’t Was goed half twaalf, mistig weer met laag hangende wolken, toen ik een vliegtuig hoorde overkomen en vlak daarop een heftig gedonder, alsof ’t huis inviel, een paar seconden stil, dan weer een heidens lawaai. Zo gauw het stil was liep ik eerst langs achter naar buiten, maar daar zag ik niets, wel hoorde ik gillen en kermen. Toen naar de straat, hier voor de deur stond een man, die z’n jas kapot geschoten was, maar hij was blijkbaar niet gewond en ging verder. Een eindje verder bij Noudje Eras lag een stervende vrouw en aan de overkant een gewonde man, die nog overeind probeerde te komen maar niet kon, nog een man met een bloedend hoofd en dan kinderen die gillend en schreiend wegvluchten. Ik ben er direkt naar toe gegaan of ik soms helpen kon, maar er waren heel vlug soldaten met brancards (een post van ’t Rode Kruis ligt bij de Verlaten Kinderen) en de Pastoor bediende nog de stervende vrouw. En dan lag het er weer vol puin en glas. Dat vliegtuig had een raketbom uitgeworpen en een 20 tal splinterbommetjes waren hier neergekomen. In de Coeck v Aalst, de Cornelis de Vriendt en de Vredeman de Vriesstraat was de ellende nog veel groter. Vandaar kwam dat gekerm en gegil, daar zijn ook de bommen op straat waar heel veel militairen aan hun wagens bezig waren en in de huizen gevallen en ontploft. In het geheel zijn er 12 dode burgers en 10 militairen en heel veel gewonden. ’t Verkeer werd hier stilgelegd en alleen de ambulances reden de een na de ander volgeladen weg. (…)

Hier tegenover ’t sigarenwinkeltje ligt, dik onder de zandzakken nog een onontplofte bom, een tegenover Janssen v Baal ontplofte en maakte slachtoffers. Bij v Gestel de electricien kregen ze er een door ’t huis die veel schade deed maar onontploft op de plaats neerkwam. Een kwam er terecht achter de tuin van de Beer en een in de fabriek van Pessers van Zuijlen en de rest in die drie zijstraten. Een verdwaalde kwam neer in de Schaepmanstraat waar ook twee slachtoffers zijn.

Twee andere ooggetuigen vertellen in februari 2020 hun verhaal in het Brabants Dagblad. Één van hen vertelt over de drie (in plaats van twee) jonge slachtoffers op het Schaepmanplein (Nu Horversplein). De drie waren vriendjes die daar aan het voetballen waren. Het artikel vertelt dat vermoedelijk tientallen geallieerde voertuigen doelwit waren van de aanval en eveneens vermoedelijk, dat de Duitsers werden ingeseind door iemand die zich in de Goirkestraat in een kelder ophield.

Op 21-02-1945 om 12.10 uur, wordt deze notitie gemaakt in dagrapport 52, van de gemeentepolitie in Tilburg.

Begrafenis

Het dagboek van Miet Schijns vermeldt dat de slachtoffers op 26 februari 1945 werden begraven. De dag daarvoor was de avondwake, waarover Schijns vermeldt: Ik was om 6 uur gaan bidden voor de slachtoffers van de oorlogsramp van Woensdag, een hele rij kisten stond voor in de kerk opgebaard. ’t Was drukker in de kerk dan ’s morgens in de Missen. Gisteren was er Engelenmis voor een kindje van 3 en een van 5 jaar.

Betrokken personen

Globale vliegrichting van de Duitse bommenwerper.

• Balmakers, Cornelis Joannes (30 jaar)
• Berendonk, Wilhelmus Hubertus Anna Engelbertus Maria van (8 jaar)
• Boextel, Joannes Gerardus Martinus van (28 jaar)
• Brekel, Leonardus Adrianus Petrus Maria van den (11 jaar)
• Caulil, Petrus Adrianus Johannes van (4 jaar)
• Damen, Marinus Cornelis Petrus (14 jaar)
• Dietz, George Philippus (13 jaar)
• Goossens, Johannes Franciscus Maria (13 jaar)
• Groot, Catharina Bernadetta Cornelia de (5 jaar)
• Hengeveld, Marijke Gerritje (3 jaar)
• Huijkelom-van de Gender, Wilhelmina Josephina Antonia (29 jaar)
• Kools, Cornelia Joanna Maria (15 jaar)
• Lent, Rudolfus Henricus van (11 jaar)
• Loon, Johannes Theodorus Josephus Cornelis van (12 jaar)
• Rietveld, Evert (12 jaar)
• Rijzewijk, Cornelis Joannes van (8 jaar)
• Ven-van de Pol, Maria Huberdina in ´t (59 jaar)
• Zebregts, Michael Maria (64 jaar)

Bronnen

Regionaal Archief Tilburg,

• Archief 29 Gemeentepolitie te Tilburg, 1844–1947 (1950), inv.nr. 562.
• Archief 30, Luchtbeschermingsdienst van de Gemeente Tilburg, 1936–1946, inv.nr. 235.
• Archief 323 Archief van de dames A.M.J. en M.F.L.J. Schijns, 1915–1948, inv.nr. 21.
• Archief 484, Gemeentebestuur van Tilburg, 1938–1985, inv.nr. 4252.
• Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940–1945.

Literatuur

• Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4 (Tilburg 2002), p. 154–157.

Externe link

• Brabants Dagblad 21 februari 2020