Bevrijding van Rijen - 28 en 29 oktober 1944

Op 28 en 29 oktober 1944 werd Rijen bevrijd. De opmars van geallieerde militairen startte op 6 juni 1944, D-day. Via Noord-Frankrijk en België werd de Duitse bezetter teruggedrongen. Eerst werd België bevrijd, daarna was Zuid-Nederland aan de beurt. Er waren in 1944 door de Amerikanen al heel wat bombardementen uitgevoerd op de vliegbasis die in het bezit was van de Duitsers. Niet altijd kwamen die bommen goed terecht. Het gevolg was dat er veel schade was in Hulten, Gilze en Rijen. Dolle Dinsdag (3 september 1944) zorgde voor de nodige verwarring bij de Duitsers. Het militaire kamp Prinsenbosch werd verlaten, de vliegbasis werd vernield, leerfabriek Noord-Brabant in de Julianastraat in Rijen (toen tijdelijk Boschstraat genoemd) en de daar gelegen marechausseekazerne werden verwoest als gevolg van een bombardement en in de kern van Rijen werd onder andere het patronaat en de jongensschool flink geraakt door de bombardementen.

Bevrijding

In oktober 1944 begon operatie Pheasant, de bevrijding van Midden-Brabant. Poolse en Engelse bevrijders trokken via Alphen naar Gilze en Rijen.

Bevrijders bij de spoorwegovergang in de Julianastraat (toen Boschstraat)

27 oktober 1944 werd Gilze bevrijd. Het dorp had drie weken lang onder vuur gelegen. Hierbij vielen enkele doden en er was veel materiële schade. Het pas gebouwde gemeentehuis en de watertoren in Gilze werden helemaal vernield. Ook Hulten werd op 27 oktober bevrijd. Op 28 oktober werd Molenschot bevrijd en daarna was Rijen als laatste kern van de gemeente aan de beurt. De bevrijding startte op 28 oktober. De Polen bereikten op 27 oktober vanuit Gilze via de Rijksweg de Haansberg bij Rijen. ’s Nachts verbleven een aantal Poolse militairen in het huis van de familie Hofkens die aan de Spoorlaan Zuid woonde. Sjef Hofkens vertelde jaren later aan dagblad De Stem: De Polen die op de foto staan hebben net mijn huis verlaten nadat ze er hebben geslapen. Op de avond van 27 oktober 1944 sleepten ze de kamer vol stro om daarop te slapen. De volgende morgen ruimden ze de boel weer netjes op en vertrokken ze. Toen is die foto gemaakt.

Polen op de Spoorlaan Zuid bij het verlaten van de woning van Hofkens

Rijen is vooral door de Engelsen bevrijd. Hun tanks reden 28 oktober vanuit Tilburg langs de Stad Parijs via café 't Hoekske in de richting van het station. Het snelle oprukken van de Engelsen voorkwam, dat de Duitsers de kerktoren in Rijen konden opblazen. Maar door al het artillerievuur werd de kerk en een aantal huizen in de straten rondom de kerk behoorlijk beschadigd. Dries Noij uit Rijen hield vanaf 1944 een oorlogsdagboek bij. Hij woonde aan de Dongenseweg. Hij schreef op 28 oktober 1944: Zoo rond de middag neemt het geschiet in hevigheid toe. Om ongeveer 2 uur staan wij buiten en hooren het geratel van de tanks over de grote weg en in de verte weer 'n gejuich en gejubel van jawelste. Onze buurt raakt ook in 'n opwindende stemming, bij de molen komen de eerste tanks aanrollen, de langverwachte bevrijders zijn nu vlakbij.

29 oktober

Zondag 29 oktober was de bevrijding van Rijen voltooid. Maar die laatste bevrijdingsdag werd er in Rijen flink gevochten, vooral in de straten rondom de kerk (Pastoor Oomenstraat, Burgemeester Sweensplein, Laagstraat). In alle voorgaande oorlogsjaren waren er in Rijen weinig burgerslachtoffers gevallen, maar dat veranderde bij de bevrijding. Duitsers schoten heel wat granaten af richting de Engelse tanks. Hierbij vielen vier slachtoffers:

op 28 oktober:

Stuijk, Antonia Cornelia

en op 29 oktober:

Maar ook in buurtschap Heikant kostte de bevrijding het leven aan een inwoner: een gevechtspeloton van de Royal Scots Greys vernielde een Duits kanon dat in de bossen in deze wijk stond opgesteld. Piet van Gool woonde op een boerderij hier vlakbij en raakte zwaargewond. Hij werd naar het ziekenhuis gebracht, waar hij op 22 november 1944 overleed. Na de officiële bevrijding van Rijen bleven er Britse militairen in het dorp achter. En de 29e 's avonds werd er weer geschoten. Daarom werden pas op 31 oktober de vlaggen uitgehangen.

Omgekomen militairen

Bij de bevrijding van Rijen kwamen zowel Britse als Duitse militairen om:

Ted Owen
Alexander Glennie
John Thomson
Frederick Harry Day
Hans Opperman
Richard Mikuteit
Heinrich Linke
drie onbekende Duitse militairen

Bronnen en Literatuur

Mulder 50; uitgave van Heemkring Molenheide
Mulder 157; artikel van John M. Stienen
Dagrapporten van Ericsson Telefoon Maatschappij
Arnold Verster, e.a. In de greep van de meedogenloze. Gilze en Rijen in oorlogsdagboeken. Uitg. Heemkring Molenheide, Gilze. Z.j.

Navigatie

Hulpmiddelen