Cookies helpen ons onze services aan te bieden. Door onze services te gebruiken stemt u in met het gebruik van onze cookies.

Voort, Wilhelmus Gertrudis van de: verschil tussen versies
(→‎Verzetsrol)
 
(27 tussenliggende versies door 6 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
{{Infobox foto Udenhout
+
{{Infobox oorlogsslachtoffers
−
| naam         = Oorlogsslachtoffer
+
| naam                   = Willem van de Voort
−
| afbeelding   = [[afbeelding:WillemvandeVoort1.jpg|270px]]
+
| afbeelding             = [[Bestand:Voork Voort Wilhelmus Gertrudis v d 1944.jpg]]
−
| onderschrift = Willem van de Voort
+
| onderschrift           =  
 +
| volledige namen        = Wilhelmus Gertrudis van de Voort
 +
| geboortedatum          = 20-04-1893
 +
| geboorteplaats          = Udenhout
 +
| adres                  = Slimstraat 66
 +
| woonplaats              = Udenhout
 +
| burgerlijke staat      = Gehuwd
 +
| naam echtgeno(o)t(e)    = Maria Antonia Cornelia Beekmans
 +
| beroep                  = Bedrijfsleider houtzagerij
 +
| overlijdensdatum        = 24-09-1944
 +
| plaats van overlijden  = Tilburg
 +
| bijzonderheden          = Door de Duitse Ordnungspolizei gefusilleerd en begraven op het terrein van de Willem II-kazerne in Tilburg.
 
}}
 
}}
 +
'''''Geef de oorlog een gezicht!'''''
 +
 +
'''Kun jij ons helpen met het schrijven van het levensverhaal van deze persoon?'''
 +
 +
Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. We willen door hun verhaal te vertellen de slachtoffers eren en de herinnering levend houden.
 +
Alle Tilburgse oorlogsslachtoffers zijn opgenomen in de Wiki Midden-Brabant en we streven er naar van ieder een levensbeschrijving en foto op te nemen.
 +
 +
Helaas hebben we van sommigen maar beperkte of soms helemaal geen informatie.
 +
We hebben jouw hulp nodig deze levensverhalen vast te leggen door ontbrekende informatie aan te vullen met verhalen of foto’s.
 +
We ontvangen je reactie graag via [mailto:info@regionaalarchieftilburg.nl info@regionaalarchieftilburg.nl] o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers.
 +
 +
 
{{Infobox foto Udenhout
 
{{Infobox foto Udenhout
 
| naam          = Oorlogsslachtoffer
 
| naam          = Oorlogsslachtoffer
 
| afbeelding    = [[afbeelding:WillemvandeVoort2.jpg|270px]]
 
| afbeelding    = [[afbeelding:WillemvandeVoort2.jpg|270px]]
−
| onderschrift  = The graf van Willem van de Voort op het Udenhoutse kerkhof
+
| onderschrift  = Het graf van Willem van de Voort op het Udenhoutse kerkhof
 
}}
 
}}
  
 +
'''Voort, Wilhelmus Gertrudis van de''' (geb. Udenhout 20-04-1893, gest. Tilburg 24-09-1944), bedrijfsleider. In 1930 in Udenhout gehuwd met Maria Antonia Cornelia Beekmans (1894 – 1985). Geen kinderen. Zoon van Jan Cornelis van de Voort (1863 – 1954) en Maria Kruissen (1866 – 1947). Hij wordt op 24-09-1944 door de Duitse Ordnungspolizei gefusilleerd op het terrein van de Willem II-kazerne in Tilburg en daar door hen begraven.
  
 +
==Achtergrond==
 +
Wilhelmus Gertrudis (Willem) van de Voort is geboren in Udenhout op 20 april 1893. De ouders van Willem zijn Jan Cornelis van de Voort (1863 – 1954) en Maria Kruissen (1866 – 1947). Zij trouwen in 1892 in Udenhout, waar de echtelieden zijn geboren en ook zullen overlijden. Het Rooms-Katholieke echtpaar Van de Voort-Kruissen krijgt acht kinderen: vier dochters en vier zonen. Willem is het oudste kind. Van moeder Maria Kruissen is geen beroep geregistreerd. Vader Jan Cornelis van de Voort (bijgenaamd [https://wikimiddenbrabant.nl/Kees_van_de_Voort ‘Kees Voort’]) is houtzager en handelaar in hout. In 1892 begint hij in Udenhout zijn eigen [https://wikimiddenbrabant.nl/Houtzagerij_Van_de_Voort houthandel], die hij in 1894 uitbreidt met een stoomhoutzagerij. Daarin plaatst hij een stoommachine die hij in Sneek heeft gekocht. Een aantal jaren later vestigt Jan Cornelis zijn bedrijf aan de huidige Kreitenmolenstraat, waar hij een woonhuis, stallen en een schuur laat bouwen. Het bedrijf groeit uit tot een van de bekendste ondernemingen in Udenhout. Tot de grote klanten horen de Nederlandse Spoorwegen en de Limburgse mijnen. Deze ondernemingen hebben honderdduizenden palen nodig, en de levering van zulke palen is de specialisatie van het bedrijf van Jan Cornelis. In 1992 viert het bedrijf zijn honderdjarig bestaan en wordt Hofleverancier. Het bedrijf is dan inmiddels een internationale houthandel en wordt door nazaten van Jan Cornelis geleid. Vader Jan Cornelis is niet alleen actief in de houthandel. Hij koopt percelen grond in Udenhout en is vanaf 1912 decennialang raadslid in Udenhout, waar hij ook een aantal jaren wethouder is.<ref>Regionaal Archief Tilburg 920 Burgerlijke Stand geboorten Udenhout, 8.11.1863 akte 43, 10.8.1866 akte 34, 20.4.1893 akte 27, 14.1.1895 akte 4; 13.8.1896 akte 46, 14.4.1898 akte 29, 19.11.1899 akte 64, 6.5.1901 akte 27, 16.9.1902 akte 77, 7.2.1904 akte 6; Regionaal Archief Tilburg 920 Burgerlijke Stand huwelijken Udenhout 10.5.1892 akte 5; Regionaal Archief Tilburg 920 Burgerlijke Stand overlijden Udenhout 28.3.1954 akte 17, 26.1.1947 akte 6; Stichting Heemkunde ’t Schoor, Over d'n Unent, Udenhout 1996; https://wikimiddenbrabant.nl/Kees_van_de_Voort.</ref>
 +
 +
Willem van de Voort wordt in oktober 1913 als loteling ingelijfd bij het Regiment Grenadiers. Grenadiers, oorspronkelijk werpers van handgranaten, zijn keursoldaten. Willem is op dat moment houtzager, hij is blond en 1.78 meter lang. In juni 1914 gaat hij met groot verlof. Vanwege de oorlogsdreiging -de Eerste Wereldoorlog is aanstaande- worden op 31 juli 1914 de Nederlandse strijdkrachten gemobiliseerd. Willem moet op 1 augustus 1914 opnieuw opkomen voor dienst, samen met 83 andere mannen uit Udenhout. Zij gaan naar de Nederlands-Belgische grens, onder meer bij Reusel, waar Nederlandse troepen de grens bewaken. In augustus 1919 gaat Willem als soldaat over naar de Landweer, die dient als reserve van waaruit het Nederlandse leger wordt aangevuld. In oktober 1933 wordt hij uit dienst ontslagen ‘wegens dienstbeëindiging’. Drie jaar daarvoor, in september 1930, is Willem in Udenhout getrouwd met Maria Antonia Cornelia Beekmans (Udenhout 1894 – Udenhout 1985), dochter van een smid. Willem is inmiddels houthandelaar en bedrijfsleider in een houtzagerij. Het echtpaar krijgt geen kinderen en woont op Slimstraat 66 in Udenhout. Dit zal Willem’s laatste adres zijn.<ref>Regionaal Archief Tilburg 865 907, 1913-1928 Lotingsregisters Nationale Militie; FamilySearch Militaire Stamboeken Regiment Grenadiers en Jagers Stamboek 1912-1913; https://wikimiddenbrabant.nl/1914-16-Mobilisatie; https://wikimiddenbrabant.nl/Mobilisatie_in_Udenhout_1914; https://defensieweb.fandom.com/wiki/Garderegiment_Grenadiers_en_Jagers; https://www.encyclo.nl/begrip/grenadier; https://www.uitdeoudekoektrommel.com/landweer/; Nationaal Archief 2.13.52, De infanterie sinds de afschaffing van de divisiestructuur 1850-1940; Oorlogsgravenstichting W.G. van de Voort; Regionaal Archief Tilburg 920 Burgerlijke Stand geboorten Udenhout 30.4.1894 akte 34; Regionaal Archief Tilburg 920 Burgerlijke Stand huwelijken Udenhout 30.9.1930 akte 24; Regionaal Archief Tilburg 16 Burgerlijke Stand overlijden Tilburg 26.9.1947 akte 883; Regionaal Archief Tilburg 920 Burgerlijke Stand overlijden Udenhout 26.9.1947 akte 43; Regionaal Archief Tilburg 410 Bidprentjesverzameling 24.5.1985; Regionaal Archief Tilburg 919 Bevolkingsregister Udenhout 1921-1931 f887; Regionaal Archief Tilburg 1025 H.A. Danklof, invnr. 3, 17; Frans van Iersel et al., Over d’n oorlog. Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding, Udenhout 1994.</ref>
 +
{{Infobox foto
 +
| naam          = Houtzagerij Appels in Udenhout (rechtsboven)
 +
| afbeelding    = <foto><beeldonline>4af2c903-be25-44e8-8183-b2b173d008db</beeldonline></foto>
 +
| onderschrift  = Bron: Collectie Regionaal Archief Tilburg
 +
}}
  
−
<oorlogsslachtoffer><<<
+
==Gebroeders Appels en de geheime bergplaats==
−
^^Gebeurtenis^^
+
De gebroeders [https://wikimiddenbrabant.nl/Appels,_Joannes_Petrus_Cornelis_Henricus Joannes Petrus Cornelis Henricus (Jan) Appels] (1903 – 1944) en [https://wikimiddenbrabant.nl/Appels,_Adrianus_Antonius_Johannes_Franciscus Adrianus Antonius Johannes Franciscus (Janus) Appels] (1906 – 1944) hebben in Tilburg samen een bouwonderneming, de Firma Joh. Appels. Ook hebben ze in Udenhout een houtzagerij aan de Kreitenmolenstraat. Het is deze houtzagerij waarvan Willem van de Voort de bedrijfsleider is - niet de houtzagerij van zijn vader. Tijdens de Tweede Wereldoorlog voert de Firma Joh. Appels bouwwerkzaamheden uit voor de Duitsers. Zo legt de firma in 1940-1941 in Frankrijk verdedigingswerken en vliegvelden aan, en bouwt de firma in 1942 schuilkelders in Bremen (Duitsland). Parallel hieraan smokkelen de gebroeders Appels volgens getuigenissen een aantal personen, onder wie Joden, over de Nederlandse grens en is Janus Appels regionaal hoofd van een verzetsorganisatie. In de houtzagerij in Udenhout regelt Janus voor het verzet een geheime bergplaats van wapens en munitie. De bergplaats blijft echter niet geheim.<ref>Brabantse Gesneuvelden, Joannes en Adrianus Appels; https://wikimiddenbrabant.nl/Appels,_Joannes_Petrus_Cornelis_Henricus; https://wikimiddenbrabant.nl/Appels,_Adrianus_Antonius_Johannes_Franciscus; Regionaal Archief Tilburg 565 map 166 A.A.F Appels en J.P.C.H. Appels; Frans van Iersel et al., Over d'n oorlog. Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding, Udenhout 1994; Delpher, Nieuwe Tilburgsche Courant 2.12.1940.</ref>
−
* [[Fusillade Willem II kazerne, Tilburg]]
 
−
>>>
 
−
Guus Appels wil ons zijn relaas vertellen over het fusilleren van vader, van zijn oom en van Willem van de Voort op 24 september 1944.
 
  
−
Het was zondag 24 september 1944 dat de Feldgendarmerie en Grüne Polizei een actie uitvoerden die een stuk oorlogsgeschiedenis voor Udenhout heeft nagelaten.
+
==Aanhouding==
−
De gebroeders Jan en Janus Appels (vader van Udenhoutse familie Appels) hadden in Tilburg een bouwbedrijf met als nevenactiviteit een houtzagerij in Udenhout. Deze houtzagerij was gevestigd in de toenmalige Stationsstraat, nu de Kreitenmolenstraat, en lag op de plaats waar tot voor kort de supermarkt "de Super" gevestigd was. De beide gebroeders Appels hadden Willem van de Voort aangezocht om als bedrijfsleider de activiteiten in Udenhout te behartigen. Deze Willem van de Voort woonde in de Slimstraat en behoorde tot de bekende Udenhoutse familie Van de Voort die nog een houthandel drijft. Janus Appels was aangesteld als Hoofd van het Regionale Ondergrondse Verzet en had zijn bedrijf in Udenhout gebruikt om er munitie en wapens op te slaan.
+
Volgens naoorlogse verklaringen komen op 24 September 1944 leden van de Bredase Feldgendarmerie (Duitse militaire politie, onderdeel van de Wehrmacht) in Udenhout aan bij de houtzagerij van de gebroeders Appels. De Feldgendarmerie vermoedt dat in de houtzagerij een illegale wapen- en munitieopslag is. Het is niet bekend waarop dit vermoeden is gebaseerd. De houtzagerij blijkt afgesloten. De Feldgendarmerie sommeert omwonenden te vertellen wie de bedrijfsleider van de houtzagerij is. De naam van Willem van de Voort wordt genoemd en vervolgens moet een van de omwonenden de Feldgendarmerie naar de woning van Willem brengen. Rond 13:30 uur komen zij bij de woning op Slimstraat 66 aan, van waaruit Willem wordt meegenomen om de houtzagerij te openen. De Feldgendarmerie inspecteert het bedrijf en vindt onder de zaagmachine de geheime bergplaats met daarin veertig geweren, twee munitiekisten en zo’n duizend losse patronen. Willem ontkent dat hij iets afweet van de bergplaats en wordt door de Feldgendarmerie per auto meegenomen naar Tilburg. Daar gaat het gezelschap eerst naar het huis van Jan Appels, Boomstraat 136. Zij komen daar om 14:45 uur aan. Jan is thuis en wordt opgepakt. Vervolgens gaat de auto naar het huis van Janus Appels aan de Bredaseweg 304. Ook Janus wordt door de Feldgendarmerie opgepakt. De Ordnungspolizei (Duitse ordepolitie), ook bekend als de Grüne Polizei, wordt gecontacteerd en deze komt met een vrachtauto. De drie gearresteerden worden in de vrachtauto geladen en door de Ordnungspolizei weggevoerd. De Feldgendarmerie gaat terug naar Breda. De familie van de drie gearresteerden krijgt niet te horen wat verder met hen is gebeurd. In de jaren daarna doen de families Appels en van de Voort tevergeefs pogingen het lot van de drie mannen te achterhalen. Eind september 1947 wordt hun lot bekend.<ref>Regionaal Archief Tilburg 1025 H.A. Danklof, invnr. 3, 17; Oorlogsgravenstichting W.G. van de Voort; Frans van Iersel et al., Over d'n oorlog. Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding, Udenhout 1994; Regionaal Archief Tilburg 565 map 166 A.A.F Appels en J.P.C.H. Appels; Brabantse Gesneuvelden W.G. van de Voort; https://wikimiddenbrabant.nl/Appels,_Adrianus_Antonius_Johannes_Franciscus; https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/Feldgendarmerie.</ref>
 +
{{Infobox foto
 +
| naam          = Advertentie van de familie Appels
 +
| afbeelding    = [[Bestand:De Tijd 23.7.1945, advertentie Appels.jpg]]
 +
| onderschrift  = Bron: Delpher, de Tijd 23.7.1945
 +
}}
 +
{{Infobox foto
 +
| naam          = Willem II-kazerne aan de Ringbaan-Zuid in Tilburg, 1940
 +
| afbeelding    = <foto><beeldonline>93f2f620-83f4-4f08-8851-007ca6b63db6</beeldonline></foto>
 +
| onderschrift  = Bron: Collectie Regionaal Archief Tilburg
 +
}}
  
−
Toen in september 1944 de Duitsers alle Tilburgse aannemers opriepen om mee te werken aan het opwerpen van verdedigingswerken doken de gebroeders Appels onder. Zo heeft Janus Appels zich een tijdje schuil gehouden bij de familie Sjef en Marie Driessen die destijds woonden in hun huisje aan de Stationstraat "Het Rooie Leeuwke". Dit huisje heeft gestaan waar nu zo ongeveer de sigarenzaak van de familie Jongbloets aan de Kreitenmolenstraat is gevestigd. Toen de toestand weer wat rustiger leek, besloot Janus Appels naar zijn gezin in Tilburg terug te gaan. Deze beslissing werd hem en de twee andere personen noodlottig. Het gebeurde op zondag 24 september 1944, het moet omstreeks het middaguur geweest zijn; een deputatie van de Feldgendarmerie en de Grüne Polizei, begeleid door een "zekere Juffrouw", verscheen op het terrein van de houtzagerij te Udenhout en inspecteerden de houtopslagloods op aanwezigheid van daar vermoedelijk verborgen wapens en munitie. Inmiddels waren ook de direct omwonenden van het pand door de Duitsers uit hun huizen gehaald, tegen de muur gezet en gesommeerd nadere informatie te geven over mede- weten of betrokkenheid in deze affaire. Op indicatie van de omwonenden toog men hierop naar het huis van Willem van de Voort aan de Slimstraat en men dwong deze direct mee te gaan om zich als bedrijfsleider nader te verklaren. Er waren weinig woorden nodig. De omwonenden, die konden bewijzen dat ze geen enkele betrokkenheid hadden met deze zaak, werden daarop weer naar huis teruggestuurd. De Duitsers met in hun gezelschap de heer Willem van de Voort gingen hierop in hun auto's naar het bedrijf van de gebroeders Appels aan de Boomstraat te Tilburg. Zonder nadere uitleg werd Jan Appels, die ook nog naar de Engelse zender zat te luisteren, uit zijn huis gehaald waarop het gezelschap naar het huis reed van Janus Appels aan de Bredaseweg in Tilburg. Toen men daar aanbelde, trachtte deze nog via de achtertuin te vluchten, maar toen hij het getier van de Duitsers tegen zijn vrouw hoorde, kwam hij te voorschijn en werd gearresteerd. Na door de Duitsers te zijn ondervraagd werden de drie gearresteerden in een "overvalwagen" geloodst en naar een voor de families onbekende plaats afgevoerd. Op dat moment raakt men het spoor bijster. Toen kort daarop navraag werd gedaan bij de toenmalige Tilburgse Ortskommandantur over hun verblijf kon of wilde men daarop geen antwoord geven. "Wenn er nichts getan hat, wird ihm auch nichts passieren" werd als antwoord meegegeven. Ook diverse latere pogingen om iets van hen te vernemen leverde geen enkel resultaat op. De gedachte leefde dat zij naar Duitsland zouden zijn afgevoerd.
+
==Fusillering en begraving==
 +
Op 25 september 1947, drie jaar na de aanhouding van Willem van de Voort en de gebroeders Appels, worden de geklede lichamen van drie personen gevonden in een graf op het terrein achter de Willem II-kazerne. In deze kazerne aan de Ringbaan-Zuid in Tilburg is tijdens de oorlog de Ordnungspolizei gelegerd. Twee dagen later verklaart de Sub-Commissie Opsporing Oorlogsmisdrijven in Noord-Brabant in een officieel communiqué dat de drie personen Willem van de Voort, Jan Appels en Janus Appels zijn. De drie zijn op 24 september 1944 zonder berechting door de Ordnungspolizei op het kazerneterrein gefusilleerd wegens de vondst van de wapens en munitie in Udenhout. De drie zijn ter plekke begraven. De vondst van het graf is gedaan na onderzoekswerk van een lid van de Tilburgse politieke recherche en een lid van de Rijkspolitie, en op aanwijzingen van twee Duitse voormalige leden van de Ordnungspolizei. Beiden waren destijds op de Willem II-kazerne gelegerd. Alle drie slachtoffers hadden schotwonden in de borst en een verbrijzelde schedel. Voor hun dood is niemand gestraft. In de jaszakken van Willem zaten een rozenkrans en een kerkboekje met de naam ‘Trouwvolle dienaar’.<ref>Oorlogsgravenstichting W.G. van de Voort, A.A.J.F. Appels en J.P.C.H. Appels; Delpher, Nieuwsblad van het Zuiden 26.9.1947 en 27.9.1947; Delpher, De Volkskrant 27.9.1947; Frans van Iersel et al., Over d'n oorlog. Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding, Udenhout 1994; https://wikimiddenbrabant.nl/Appels,_Adrianus_Antonius_Johannes_Franciscus; https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/Ordnungspolizei.</ref>
 +
{{Infobox foto
 +
| naam          = Situatieschets van het graf achter de Willem II-kazerne
 +
| afbeelding    = [[Bestand: IMG 9229.JPG]]
 +
| onderschrift  = Bron: Nationaal Archief
 +
}}
  
−
De bevrijding kwam, een nieuwe tijd brak aan en de jaren gingen voorbij zonder enig bericht of spoor van de drie slachtoffers, totdat precies drie jaren later in september 1947 in deze zaak klaarheid kwam. Het bleek, dat enige Duitsers, die deel hadden uitgemaakt van het vuurpeleton, voor nog andere zaken die zij op hun geweten hadden door het toenmalige Militaire Gezag werden gehoord. De Duitsers sloegen aan het praten en weldra werd de Tilburgse affaire genoemd. Zij verwezen naar de Willem-II-kazerne en konden vrij nauwkeurig de plaats aanwijzen waar de drie gefusilleerd waren. Hierop ging men aan het graven met het trieste gevolg. Uit de Tilburgse Courant van vrijdag 26 september en zaterdag 27 september 1947 citeren wij het volgende:
+
==Herbegrafenis==
 +
Op 6 oktober 1947 worden de stoffelijke resten van Willem van de Voort en de gebroeders Appels herbegraven. Willem wordt herbegraven op de R.K. begraafplaats St. Lambertus in Udenhout en de gebroeders Appels op de R.K. begraafplaats Heike aan de Bredaseweg in Tilburg. De houtzagerij in Udenhout wordt voortgezet door de weduwe van Janus Appels, Louisa van Pelt. Dat gebeurt onder de handelsnaam ‘Wed. L. Appels-van Pelt’, houtzagerij en houthandel. In 1947 wordt de Wet buitengewoon pensioen 1940-1945 (Wbp) ingevoerd om financiële ondersteuning te bieden aan verzetsmensen of hun nabestaanden. Willem’s weduwe doet een beroep op de wet en vraagt buitengewoon pensioen aan. Ze moet bijna 2,5 jaar wachten op toekenning van het pensioen, omdat ‘het beoordelen van het causaal verband tussen verzet en overlijden van wijlen de heer v.d.Voort veel tijd vergde’.<ref>Oorlogsgravenstichting W.G. van de Voort, A.A.J.F. Appels en J.P.C.H. Appels; https://www.online-begraafplaatsen.nl/; Regionaal Archief Tilburg 1025 H.A. Danklof, invnr. 3, 17; Frans van Iersel et al., Over d'n oorlog. Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding, Udenhout 1994; wetten.overheid.nl; BHIC 404a Handelsregister 7750 1, Houtzagerij wed. Appels-van Pelt Udenhout.</ref>
  
−
"Vrijdagmorgen 26 september 1947 zijn op de terreinen van de Willem-II-kazerne in Tilburg de lijken gevonden van de eind september 1944 gefusilleerde Tilburgers Jan en Adrianus Appels en W.van de Voort uit Udenhout. Het stoffelijk overschot van de drie mannen werd gevonden op aanwijzing van twee Duitsers die als getuige ter beschikking zijn van de sub-commissie Opsporing Oorlogsmisdrijven". Verder is nog vast komen te staan dat de drie slachtoffers zonder vorm van proces nog diezelfde dag zijn geëxecuteerd. Zij zijn gedwongen geweest zelf hun graf te delven waarna ze van achteren met een mitrailleur zijn gefusilleerd.
+
==Verzetsrol==
 +
De aanwijzingen voor het verzetsverleden van Willem van de Voort zijn niet helder. Volgens een naoorlogse mededeling ontving Willem tijdens de Duitsche bezetting een schriftelijke opdracht om, als de tijd rijp was, als leider op te treden ‘in het belang van het Vaderland’. In verband met die opdracht zou Willem in Udenhout een aantal contacten hebben gelegd. Het is niet bekend welke organisatie deze opdracht heeft gegeven of wat de opdracht precies inhield. Evenmin is helder of Willem actief betrokken was bij het verstoppen van wapens en munitie in de geheime bergplaats in de houtzagerij, of dat dit buiten hem om is gebeurd. Verondersteld wordt wel dat hij ervan afwist en dat hij wist wie de betrokkenen waren. Hoe het ook zij, de ontdekking van de wapens en munitie heeft geresulteerd in zijn aanhouding en dood.<ref>Regionaal Archief Tilburg 1025 H.A. Danklof, invnr. 3, 17.</ref>
  
−
Op 6 oktober 1947 zijn na druk bezochte uitvaartdiensten zowel in Tilburg als in Udenhout, de gebroeders Appels herbegraven op het kerkhof aan de Bredaseweg in Tilburg en de heer Willem van de Voort op het kerkhof te Udenhout.
+
==Gebeurtenis==
 +
* [[Fusillade_gebroeders_Appels_en_Van_de_Voort | Fusillade gebroeders Appels en Wim Van de Voort]]
  
 +
==Bronnen (selectie)==
 +
Dit is een selectie van bronnen, in de noten staan alle gebruikte bronnen.
 +
* [https://wikimiddenbrabant.nl/ Wiki Midden-Brabant]
 +
* FamilySearch, [https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:3Q9M-CS1T-W9K8-S?cat=63383 ''Militaire Stamboeken Regiment Grenadiers en Jagers Stamboek 1912-1913''].
 +
* Regionaal Archief Tilburg, Archief [https://www.regionaalarchieftilburg.nl/zoek-in-archieven/?/details/NL-TbRAT-1025/keywords/1025/withscans/0/start/0/limit/10/flimit/5 1025 ''Inventaris van het archief van H.A. Danklof (1911-1989) te Udenhout, 1942-1981''], Invnr. 3, 17
 +
* Regionaal Archief Tilburg, Archief 565, [https://www.regionaalarchieftilburg.nl/zoek-in-archieven/?/details/NL-TbRAT-565/path/2.5.3.5.1.6 ''Collectie documentatie Tilburg 1940-1945''], map 166 A.A.F Appels en J.P.C.H. Appels
 +
* [https://www.delpher.nl/ Delpher]
  
 +
==Literatuur==
 +
* Frans van Iersel et al., Over d´n oorlog. Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding, Udenhout, 1994.
 +
* Stichting Heemkunde ’t Schoor, Over d'n Unent, Udenhout 1996.
  
−
{|
+
==Externe links==
−
|-
+
*[https://www.oorlogsbronnen.nl/tijdlijn/Wilhelmus-Gertrudis-van-de-Voort/02/162724 Wilhelmus Gertrudis van de Voort], Netwerk Oorlogsbronnen.
−
! Familienaam:
+
*[https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.19.255.01/invnr/162724A/file Persoonsdossier Wilhelmus Gertrudis van de Voort], Oorlogsgravenstichting.
−
|  Voort
+
* [https://brabantsegesneuvelden.nl/persoon/willem-van-de-voort-udenhout-1893 Willem van de Voort], Brabantse Gesneuvelden.
−
|-
 
−
! Voornamen:
 
−
| Wilhelmus Gertrudis
 
−
|-
 
−
! Geboortedatum:
 
−
| 20.4.1893
 
−
|-  
 
−
! Geboorteplaats:
 
−
| Udenhout
 
−
|-  
 
−
! Adres:
 
−
| A 32
 
−
|-  
 
−
! Woonplaats:
 
−
| Udenhout
 
−
|-  
 
−
! Gemeente:
 
−
| Tilburg
 
−
|-
 
−
! Beroep:
 
−
| bedrijfsleider houthandel
 
−
|-  
 
−
! Huwelijkse staat:
 
−
| gehuwd
 
−
|-  
 
−
! Overlijdensdatum:
 
−
| 24.9.1944
 
−
|-  
 
−
! Leeftijd:
 
−
| 51 jaar
 
−
|-  
 
−
! Plaats overlijden:
 
−
| Tilburg
 
−
|-  
 
−
! Individuele gebeurtenis:
 
−
| Door de Duitsers geëxecuteerd.
 
  
−
|}
+
==Noten==
  
  
−
== Bronnen ==
 
−
Over d´n oorlog. Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding. (Udenhout, 1994)
 
−
Nieuwe Tilburgsche Courant, 26.9.1947
 
−
</oorlogsslachtoffer>
 
  
−
[[Categorie:Oorlogsslachtoffers_Tilburg]]
+
[[Categorie:Oorlogsslachtoffers Udenhout|Voort, Wilhelmus Gertrudis van de]]
−
[[Categorie:Oorlogsslachtoffers_Udenhout]]
+
[[Categorie:Oorlogsslachtoffers Tilburg|Voort, Wilhelmus Gertrudis van de]]

Huidige versie van 29 okt 2023 om 23:54

Willem van de Voort
Voork Voort Wilhelmus Gertrudis v d 1944.jpg
Volledige namen Wilhelmus Gertrudis van de Voort
Geboortedatum 20-04-1893
Geboorteplaats Udenhout
Adres Slimstraat 66
Woonplaats Udenhout
Burgerlijke staat Gehuwd
Naam echtgeno(o)t(e) Maria Antonia Cornelia Beekmans
Beroep Bedrijfsleider houtzagerij
Overlijdensdatum 24-09-1944
Plaats van overlijden Tilburg
Bijzonderheden Door de Duitse Ordnungspolizei gefusilleerd en begraven op het terrein van de Willem II-kazerne in Tilburg.

Geef de oorlog een gezicht!

Kun jij ons helpen met het schrijven van het levensverhaal van deze persoon?

Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. We willen door hun verhaal te vertellen de slachtoffers eren en de herinnering levend houden. Alle Tilburgse oorlogsslachtoffers zijn opgenomen in de Wiki Midden-Brabant en we streven er naar van ieder een levensbeschrijving en foto op te nemen.

Helaas hebben we van sommigen maar beperkte of soms helemaal geen informatie. We hebben jouw hulp nodig deze levensverhalen vast te leggen door ontbrekende informatie aan te vullen met verhalen of foto’s. We ontvangen je reactie graag via info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers.


Oorlogsslachtoffer
WillemvandeVoort2.jpg
Het graf van Willem van de Voort op het Udenhoutse kerkhof

Voort, Wilhelmus Gertrudis van de (geb. Udenhout 20-04-1893, gest. Tilburg 24-09-1944), bedrijfsleider. In 1930 in Udenhout gehuwd met Maria Antonia Cornelia Beekmans (1894 – 1985). Geen kinderen. Zoon van Jan Cornelis van de Voort (1863 – 1954) en Maria Kruissen (1866 – 1947). Hij wordt op 24-09-1944 door de Duitse Ordnungspolizei gefusilleerd op het terrein van de Willem II-kazerne in Tilburg en daar door hen begraven.

Achtergrond

Wilhelmus Gertrudis (Willem) van de Voort is geboren in Udenhout op 20 april 1893. De ouders van Willem zijn Jan Cornelis van de Voort (1863 – 1954) en Maria Kruissen (1866 – 1947). Zij trouwen in 1892 in Udenhout, waar de echtelieden zijn geboren en ook zullen overlijden. Het Rooms-Katholieke echtpaar Van de Voort-Kruissen krijgt acht kinderen: vier dochters en vier zonen. Willem is het oudste kind. Van moeder Maria Kruissen is geen beroep geregistreerd. Vader Jan Cornelis van de Voort (bijgenaamd ‘Kees Voort’) is houtzager en handelaar in hout. In 1892 begint hij in Udenhout zijn eigen houthandel, die hij in 1894 uitbreidt met een stoomhoutzagerij. Daarin plaatst hij een stoommachine die hij in Sneek heeft gekocht. Een aantal jaren later vestigt Jan Cornelis zijn bedrijf aan de huidige Kreitenmolenstraat, waar hij een woonhuis, stallen en een schuur laat bouwen. Het bedrijf groeit uit tot een van de bekendste ondernemingen in Udenhout. Tot de grote klanten horen de Nederlandse Spoorwegen en de Limburgse mijnen. Deze ondernemingen hebben honderdduizenden palen nodig, en de levering van zulke palen is de specialisatie van het bedrijf van Jan Cornelis. In 1992 viert het bedrijf zijn honderdjarig bestaan en wordt Hofleverancier. Het bedrijf is dan inmiddels een internationale houthandel en wordt door nazaten van Jan Cornelis geleid. Vader Jan Cornelis is niet alleen actief in de houthandel. Hij koopt percelen grond in Udenhout en is vanaf 1912 decennialang raadslid in Udenhout, waar hij ook een aantal jaren wethouder is.[1]

Willem van de Voort wordt in oktober 1913 als loteling ingelijfd bij het Regiment Grenadiers. Grenadiers, oorspronkelijk werpers van handgranaten, zijn keursoldaten. Willem is op dat moment houtzager, hij is blond en 1.78 meter lang. In juni 1914 gaat hij met groot verlof. Vanwege de oorlogsdreiging -de Eerste Wereldoorlog is aanstaande- worden op 31 juli 1914 de Nederlandse strijdkrachten gemobiliseerd. Willem moet op 1 augustus 1914 opnieuw opkomen voor dienst, samen met 83 andere mannen uit Udenhout. Zij gaan naar de Nederlands-Belgische grens, onder meer bij Reusel, waar Nederlandse troepen de grens bewaken. In augustus 1919 gaat Willem als soldaat over naar de Landweer, die dient als reserve van waaruit het Nederlandse leger wordt aangevuld. In oktober 1933 wordt hij uit dienst ontslagen ‘wegens dienstbeëindiging’. Drie jaar daarvoor, in september 1930, is Willem in Udenhout getrouwd met Maria Antonia Cornelia Beekmans (Udenhout 1894 – Udenhout 1985), dochter van een smid. Willem is inmiddels houthandelaar en bedrijfsleider in een houtzagerij. Het echtpaar krijgt geen kinderen en woont op Slimstraat 66 in Udenhout. Dit zal Willem’s laatste adres zijn.[2]

Houtzagerij Appels in Udenhout (rechtsboven)
Bron: Collectie Regionaal Archief Tilburg

Gebroeders Appels en de geheime bergplaats

De gebroeders Joannes Petrus Cornelis Henricus (Jan) Appels (1903 – 1944) en Adrianus Antonius Johannes Franciscus (Janus) Appels (1906 – 1944) hebben in Tilburg samen een bouwonderneming, de Firma Joh. Appels. Ook hebben ze in Udenhout een houtzagerij aan de Kreitenmolenstraat. Het is deze houtzagerij waarvan Willem van de Voort de bedrijfsleider is - niet de houtzagerij van zijn vader. Tijdens de Tweede Wereldoorlog voert de Firma Joh. Appels bouwwerkzaamheden uit voor de Duitsers. Zo legt de firma in 1940-1941 in Frankrijk verdedigingswerken en vliegvelden aan, en bouwt de firma in 1942 schuilkelders in Bremen (Duitsland). Parallel hieraan smokkelen de gebroeders Appels volgens getuigenissen een aantal personen, onder wie Joden, over de Nederlandse grens en is Janus Appels regionaal hoofd van een verzetsorganisatie. In de houtzagerij in Udenhout regelt Janus voor het verzet een geheime bergplaats van wapens en munitie. De bergplaats blijft echter niet geheim.[3]

Aanhouding

Volgens naoorlogse verklaringen komen op 24 September 1944 leden van de Bredase Feldgendarmerie (Duitse militaire politie, onderdeel van de Wehrmacht) in Udenhout aan bij de houtzagerij van de gebroeders Appels. De Feldgendarmerie vermoedt dat in de houtzagerij een illegale wapen- en munitieopslag is. Het is niet bekend waarop dit vermoeden is gebaseerd. De houtzagerij blijkt afgesloten. De Feldgendarmerie sommeert omwonenden te vertellen wie de bedrijfsleider van de houtzagerij is. De naam van Willem van de Voort wordt genoemd en vervolgens moet een van de omwonenden de Feldgendarmerie naar de woning van Willem brengen. Rond 13:30 uur komen zij bij de woning op Slimstraat 66 aan, van waaruit Willem wordt meegenomen om de houtzagerij te openen. De Feldgendarmerie inspecteert het bedrijf en vindt onder de zaagmachine de geheime bergplaats met daarin veertig geweren, twee munitiekisten en zo’n duizend losse patronen. Willem ontkent dat hij iets afweet van de bergplaats en wordt door de Feldgendarmerie per auto meegenomen naar Tilburg. Daar gaat het gezelschap eerst naar het huis van Jan Appels, Boomstraat 136. Zij komen daar om 14:45 uur aan. Jan is thuis en wordt opgepakt. Vervolgens gaat de auto naar het huis van Janus Appels aan de Bredaseweg 304. Ook Janus wordt door de Feldgendarmerie opgepakt. De Ordnungspolizei (Duitse ordepolitie), ook bekend als de Grüne Polizei, wordt gecontacteerd en deze komt met een vrachtauto. De drie gearresteerden worden in de vrachtauto geladen en door de Ordnungspolizei weggevoerd. De Feldgendarmerie gaat terug naar Breda. De familie van de drie gearresteerden krijgt niet te horen wat verder met hen is gebeurd. In de jaren daarna doen de families Appels en van de Voort tevergeefs pogingen het lot van de drie mannen te achterhalen. Eind september 1947 wordt hun lot bekend.[4]

Advertentie van de familie Appels
De Tijd 23.7.1945, advertentie Appels.jpg
Bron: Delpher, de Tijd 23.7.1945
Willem II-kazerne aan de Ringbaan-Zuid in Tilburg, 1940
Bron: Collectie Regionaal Archief Tilburg

Fusillering en begraving

Op 25 september 1947, drie jaar na de aanhouding van Willem van de Voort en de gebroeders Appels, worden de geklede lichamen van drie personen gevonden in een graf op het terrein achter de Willem II-kazerne. In deze kazerne aan de Ringbaan-Zuid in Tilburg is tijdens de oorlog de Ordnungspolizei gelegerd. Twee dagen later verklaart de Sub-Commissie Opsporing Oorlogsmisdrijven in Noord-Brabant in een officieel communiqué dat de drie personen Willem van de Voort, Jan Appels en Janus Appels zijn. De drie zijn op 24 september 1944 zonder berechting door de Ordnungspolizei op het kazerneterrein gefusilleerd wegens de vondst van de wapens en munitie in Udenhout. De drie zijn ter plekke begraven. De vondst van het graf is gedaan na onderzoekswerk van een lid van de Tilburgse politieke recherche en een lid van de Rijkspolitie, en op aanwijzingen van twee Duitse voormalige leden van de Ordnungspolizei. Beiden waren destijds op de Willem II-kazerne gelegerd. Alle drie slachtoffers hadden schotwonden in de borst en een verbrijzelde schedel. Voor hun dood is niemand gestraft. In de jaszakken van Willem zaten een rozenkrans en een kerkboekje met de naam ‘Trouwvolle dienaar’.[5]

Situatieschets van het graf achter de Willem II-kazerne
IMG 9229.JPG
Bron: Nationaal Archief

Herbegrafenis

Op 6 oktober 1947 worden de stoffelijke resten van Willem van de Voort en de gebroeders Appels herbegraven. Willem wordt herbegraven op de R.K. begraafplaats St. Lambertus in Udenhout en de gebroeders Appels op de R.K. begraafplaats Heike aan de Bredaseweg in Tilburg. De houtzagerij in Udenhout wordt voortgezet door de weduwe van Janus Appels, Louisa van Pelt. Dat gebeurt onder de handelsnaam ‘Wed. L. Appels-van Pelt’, houtzagerij en houthandel. In 1947 wordt de Wet buitengewoon pensioen 1940-1945 (Wbp) ingevoerd om financiële ondersteuning te bieden aan verzetsmensen of hun nabestaanden. Willem’s weduwe doet een beroep op de wet en vraagt buitengewoon pensioen aan. Ze moet bijna 2,5 jaar wachten op toekenning van het pensioen, omdat ‘het beoordelen van het causaal verband tussen verzet en overlijden van wijlen de heer v.d.Voort veel tijd vergde’.[6]

Verzetsrol

De aanwijzingen voor het verzetsverleden van Willem van de Voort zijn niet helder. Volgens een naoorlogse mededeling ontving Willem tijdens de Duitsche bezetting een schriftelijke opdracht om, als de tijd rijp was, als leider op te treden ‘in het belang van het Vaderland’. In verband met die opdracht zou Willem in Udenhout een aantal contacten hebben gelegd. Het is niet bekend welke organisatie deze opdracht heeft gegeven of wat de opdracht precies inhield. Evenmin is helder of Willem actief betrokken was bij het verstoppen van wapens en munitie in de geheime bergplaats in de houtzagerij, of dat dit buiten hem om is gebeurd. Verondersteld wordt wel dat hij ervan afwist en dat hij wist wie de betrokkenen waren. Hoe het ook zij, de ontdekking van de wapens en munitie heeft geresulteerd in zijn aanhouding en dood.[7]

Gebeurtenis

Bronnen (selectie)

Dit is een selectie van bronnen, in de noten staan alle gebruikte bronnen.

Literatuur

  • Frans van Iersel et al., Over d´n oorlog. Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding, Udenhout, 1994.
  • Stichting Heemkunde ’t Schoor, Over d'n Unent, Udenhout 1996.

Externe links

Noten

  1. ↑ Regionaal Archief Tilburg 920 Burgerlijke Stand geboorten Udenhout, 8.11.1863 akte 43, 10.8.1866 akte 34, 20.4.1893 akte 27, 14.1.1895 akte 4; 13.8.1896 akte 46, 14.4.1898 akte 29, 19.11.1899 akte 64, 6.5.1901 akte 27, 16.9.1902 akte 77, 7.2.1904 akte 6; Regionaal Archief Tilburg 920 Burgerlijke Stand huwelijken Udenhout 10.5.1892 akte 5; Regionaal Archief Tilburg 920 Burgerlijke Stand overlijden Udenhout 28.3.1954 akte 17, 26.1.1947 akte 6; Stichting Heemkunde ’t Schoor, Over d'n Unent, Udenhout 1996; https://wikimiddenbrabant.nl/Kees_van_de_Voort.
  2. ↑ Regionaal Archief Tilburg 865 907, 1913-1928 Lotingsregisters Nationale Militie; FamilySearch Militaire Stamboeken Regiment Grenadiers en Jagers Stamboek 1912-1913; https://wikimiddenbrabant.nl/1914-16-Mobilisatie; https://wikimiddenbrabant.nl/Mobilisatie_in_Udenhout_1914; https://defensieweb.fandom.com/wiki/Garderegiment_Grenadiers_en_Jagers; https://www.encyclo.nl/begrip/grenadier; https://www.uitdeoudekoektrommel.com/landweer/; Nationaal Archief 2.13.52, De infanterie sinds de afschaffing van de divisiestructuur 1850-1940; Oorlogsgravenstichting W.G. van de Voort; Regionaal Archief Tilburg 920 Burgerlijke Stand geboorten Udenhout 30.4.1894 akte 34; Regionaal Archief Tilburg 920 Burgerlijke Stand huwelijken Udenhout 30.9.1930 akte 24; Regionaal Archief Tilburg 16 Burgerlijke Stand overlijden Tilburg 26.9.1947 akte 883; Regionaal Archief Tilburg 920 Burgerlijke Stand overlijden Udenhout 26.9.1947 akte 43; Regionaal Archief Tilburg 410 Bidprentjesverzameling 24.5.1985; Regionaal Archief Tilburg 919 Bevolkingsregister Udenhout 1921-1931 f887; Regionaal Archief Tilburg 1025 H.A. Danklof, invnr. 3, 17; Frans van Iersel et al., Over d’n oorlog. Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding, Udenhout 1994.
  3. ↑ Brabantse Gesneuvelden, Joannes en Adrianus Appels; https://wikimiddenbrabant.nl/Appels,_Joannes_Petrus_Cornelis_Henricus; https://wikimiddenbrabant.nl/Appels,_Adrianus_Antonius_Johannes_Franciscus; Regionaal Archief Tilburg 565 map 166 A.A.F Appels en J.P.C.H. Appels; Frans van Iersel et al., Over d'n oorlog. Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding, Udenhout 1994; Delpher, Nieuwe Tilburgsche Courant 2.12.1940.
  4. ↑ Regionaal Archief Tilburg 1025 H.A. Danklof, invnr. 3, 17; Oorlogsgravenstichting W.G. van de Voort; Frans van Iersel et al., Over d'n oorlog. Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding, Udenhout 1994; Regionaal Archief Tilburg 565 map 166 A.A.F Appels en J.P.C.H. Appels; Brabantse Gesneuvelden W.G. van de Voort; https://wikimiddenbrabant.nl/Appels,_Adrianus_Antonius_Johannes_Franciscus; https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/Feldgendarmerie.
  5. ↑ Oorlogsgravenstichting W.G. van de Voort, A.A.J.F. Appels en J.P.C.H. Appels; Delpher, Nieuwsblad van het Zuiden 26.9.1947 en 27.9.1947; Delpher, De Volkskrant 27.9.1947; Frans van Iersel et al., Over d'n oorlog. Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding, Udenhout 1994; https://wikimiddenbrabant.nl/Appels,_Adrianus_Antonius_Johannes_Franciscus; https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/Ordnungspolizei.
  6. ↑ Oorlogsgravenstichting W.G. van de Voort, A.A.J.F. Appels en J.P.C.H. Appels; https://www.online-begraafplaatsen.nl/; Regionaal Archief Tilburg 1025 H.A. Danklof, invnr. 3, 17; Frans van Iersel et al., Over d'n oorlog. Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding, Udenhout 1994; wetten.overheid.nl; BHIC 404a Handelsregister 7750 1, Houtzagerij wed. Appels-van Pelt Udenhout.
  7. ↑ Regionaal Archief Tilburg 1025 H.A. Danklof, invnr. 3, 17.
Overgenomen van "https://wikimiddenbrabant.nl/index.php?title=Voort,_Wilhelmus_Gertrudis_van_de&oldid=164788"
  • Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 29 okt 2023 om 23:54.