1974 Dennendal Den Dolder
De woelige jaren ‘70
In het begin van de jaren zeventig worden de inrichtingen opgeschrikt door nieuwe ideeën en visies. De maatschappij staat op zijn kop door democratisering en individualisering. Een nieuwe generatie van provo’s, kabouters en studenten heeft idealen over een andere, meer menselijke samenleving. De kapitalistische consumptiemaatschappij en burgerlijke normen worden ter discussie gesteld. Er is verzet tegen de autoritaire verhoudingen. Er komt een stroom van negatieve kritiek los en inrichtingen halen de voorpagina’s van kranten. Het meest heftig is het conflict in Dennendal, Den Dolder.
Naar Dennendal
Piet Bus kijkt dierbaar terug op een klus, die begon met een vraag van het hoofd Personeelszaken. Het was 1974. Het huis voor geestelijke gezondheidszorg in Den Dolder (vlakbij Zeist) was negatief in het nieuws gekomen. Actualiteitenrubrieken zoals Brandpunt en Achter het Nieuws hadden wantoestanden blootgelegd, hasj rokende personeelsleden die seksfeesten organiseerden, die bij die feesten brandkranen openzetten en ander vandalisme uithaalden en die nauwelijks omkeken naar de patiënten die werden verwaarloosd. De publieke opinie was heftig en de politiek moest ingrijpen. De directie werd op non-actief gesteld en de helft van het personeel kreeg per direct ontslag. Er kwam een nieuwe directie, maar het werven van personeel zou even duren. Er ging een verzoek uit naar alle andere instituten voor geestelijke gezondheidszorg in Nederland om tijdelijk enkele personeelsleden naar Den Dolder te sturen. Zo kwam de vraag van het hoofd Personeelszaken: “Piet, we hebben aan jou gedacht. Je krijgt drie jonge verplegers mee”. En Piet vertrok met zijn collega’s voor tien dagen naar Den Dolder. Het team mocht overnachten in het huis waar ook kardinaal Alfrink woonde. Ze kwamen op een afdeling waar het nog aanwezige oude personeel hen informeerden over de bewoners van die afdeling. Zo wezen ze ook naar een meisje. “Naar haar hoef je niet om te kijken. Het is een kat die je altijd krabt. En als ze haar bord weer niet leegeet, gewoon weghalen en weggooien.” Piet stond perplex. Zo had hij het niet geleerd op Assisië. Piet gaf aandacht aan het meisje en drie dagen later zat het meisje bij Piet op z’n knie om samen te eten. Piet kwam na tien dagen samen met zijn collega’s voldaan terug op Assisië.
Verandering
Dennendal was een voorloper op de ontwikkelingen die later in heel Nederland in de zorg voor verstandelijk gehandicapten zou plaatsvinden: vermenselijking van de zorg en democratisering van de organisatie. Naast de rafelranden, die kleven aan Dennendal, was het een poging om de zorg voor mensen met een verstandelijke handicap te moderniseren met kleinere woongroepen en ruimte voor individuele ontwikkeling. Ook in Assisië gaan dingen veranderen. Het ontwikkelings- en relatiemodel komt eraan. Uit een jaarverslag: Steeds duidelijker won de overtuiging veld, dat het in vele gevallen niet louter ging om verplegen, verzorgen en veilig beschutten van de pupil, maar om een poging zijn ontwikkeling zo gunstig mogelijk te doen verlopen. Verbetering van zijn functioneren zou aan de geestelijk gehandicapte mens meer levensvreugde kunnen bieden. Men moet hem zien als medemens, die recht heeft op een menselijke benadering in een menselijke omgeving. Er dient een samenleving geschapen te worden, aangepast aan zijn behoeften en mogelijkheden, waarin hij centraal staat.