Ontstaan van de Tilburgse Kermis

De oudste vermelding van de Tilburgse kermis dateert van 1570. Tussen een hertrouwde moeder en haar kinderen werd een schikking getroffen over het bezit van de overleden vader. De moeder kreeg als tegemoetkoming van de kinderen een half mud rogge ‘te leveren tot augst oft inder kermisse van Tilborch naestcomende’. Uit het gebruik om met de kermis betalingen te doen, blijkt dat het feest al langer moet hebben bestaan. Tilburg kreeg pas in 1575 jaarmarkten. De Tilburgse kermis kan dus niet zijn ontstaan uit een jaarmarkt en wijkt daarmee af van de meeste andere kermissen. Een tweede algemeen voorkomende reden van het ontstaan van kermissen is de relatie tot de wijding van een kerk. Daar komt het woord kermis (kerk-mis) uit voort. Op de feestdag van Sint Dionysius (9 oktober) werd in 1483 in Tilburg een nieuwe kerk ingewijd. De kermis in Tilburg werd vanouds echter in de oogstmaand en wel óp en vanaf de laatste zondag van augustus gevierd. Het is daarom vrijwel zeker dat de Tilburgse kermis geen kerkelijke oorsprong heeft. De meest aannemelijke verklaring is dat het een boerenkermis was, oorspronkelijk een oogstfeest. Eeuwenlang lag de nadruk van de Tilburgse boerenkermis op de activiteit van de kermisvierder zelf: volksspelen voor jong en oud, eten, drinken en dansen. Aan het einde van de negentiende eeuw zijn de attracties bepalend geworden. In het begin van de twintigste eeuw zijn pogingen gedaan om de kermis af te schaffen of in te korten. De ‘kermiszin der Tilburgers’ wist afschaffen te voorkomen en vormde de basis voor de ontwikkeling tot de grootste kermis van de Benelux. De Tilburgse kermis trekt jaarlijks ruim een miljoen bezoekers en bestaat uit een aaneengesloten lint van zo’n 250 attracties vanaf het Besterdplein tot aan het Willemsplein.