Vogels, Theodorus Adrianus Maria

Theo Vogels
Volledige namen	Theodorus Adrianus Maria
Geboortedatum	13-10-1919
Geboorteplaats	Tilburg
Burgerlijke staat	Ongehuwd
Beroep	Student
Overlijdensdatum	24-04-1945
Plaats van overlijden	Siegburg (DE)

Vogels, Theodorus ‘Theo’ Adrianus Maria (geb. 13-10-1919 Tilburg, gest. 24-04- 1945 Siegburg), student. Zoon van Petrus (Piet of Pierre) Antonius Maria Vogels (1872-1955) en Wilhelmina ‘Mien’ Maria Elisabeth Beukenex (1883-1965). Vogels stierf aan vlektyfus in de gevangenis te Siegburg (DE).

Achtergrond

Theo werd geboren op 13 oktober 1929 als zoon van Piet of Pierre Vogels en Mien Beukenex. Beiden waren al eerder getrouwd geweest en Mien had uit haar eerste huwelijk twee kinderen, Noud (1908) en Bart (1910). Samen kregen ze nog zes kinderen, waaronder Theo. Hij werd geboren aan de Molenbochtstraat 35 te Tilburg, in 1923 verhuisde het gezin Vogels naar de professor Dondersstraat 50 en in 1936 verliet de familie Tilburg om te gaan wonen op kasteel Groenendaal aan de Diessenseweg 46B te Hilvarenbeek. Piet Vogels, Theo’s vader, was directeur van gloeilampenfabriek Voba te Tilburg. Theo had al het een en ander meegemaakt in zijn jeugd: op jonge leeftijd kreeg hij de ziekte van Krups (Pseudokroep?), vervolgens raakte hij betrokken bij een auto-ongeluk, waaraan hij een zware hersenschudding overhield en op zijn zeventiende – tijdens het schieten op waterratten met zijn vrienden- ging er een geweer onverwachts af en de kogel doorboorde Theo’s hartzakje. Hoewel hij hiervan genas, moest hij een soort bh dragen van vliegtuigaluminium om zijn hart te beschermen.

Theo volgde van 1926 tot 1932 de Andreasschool in Tilburg, vervolgens ging hij naar het St. Odulphuslyceum, waar hij de HBS-B volgde. Hij was lid van studentenvereniging NOS (wij) van het Odulphuslyceum, en ook lid van de Maria-congregatie op Odulphus (elke eerste donderdag van de maand). Theo deed veel aan sport zoals tennis, hockey en schaatsen. Van 1928 tot 1931 was hij lid van de Welpen en van 1931 tot 1936 zat hij bij de verkenners van scouting Miguel Pro te Tilburg. Ook was hij lid van de (officieuze) Broederschap van de Wulpen, een soort vriendengroep. Op 2 oktober 1939 maakte Theo een ‘testament’ op ten gunste van de Broederschap. Zijn persoonlijke archief vermaakte hij aan de Broederschap, 30 gulden (indien aanwezig) zou ten goede komen aan de Ridderkas, er moest jaarlijks een mis opgedragen worden voor de overleden broeders en alle bezittingen van ’t Hellehuys moesten ook ten goede komen aan de broederschap, evenals het gebruik van het Hellehuys ‘zolang het in bezit mijner familie is’ Hoewel niet officieel, werd dit testament toch uitgevoerd, en wel op 27 september 1945.

Student in oorlogstijd

Vogels begon in 1940 aan zijn studie aan de Katholieke Economische Hogeschool te Tilburg. In 1941 stopte hij tijdelijk met studeren om zijn vader te assisteren in de gloeilampenfabriek. Medio 1942 pakte hij zijn studie weer op. Hij werd ook lid van het Tilburgs Studentencorps Sint Olof. In mei 1943 moesten studenten de loyaliteitsverklaring tekenen. In deze verklaring moesten zij beloven dat ze zich zouden ‘onthouden van iedere tegen het Duitse Rijk [...] gerichte handeling’. Degenen die de loyaliteitsverklaring niet hadden ondertekend moesten zich op 6 mei melden voor de Arbeitseinsatz. Vogels weigerde de loyaliteitsverklaring te tekenen en meldde zich voor de arbeidsinzet. Korte tijd verbleef hij in Kamp Ommen. Vanwege zijn precaire gezondheid werd hij vrijgesteld en ging weer werken bij Voba.

Verzet en arrestatie

Vogels kwam bij het verzet via de familie Van der Heijden. Van der Heijden vroeg aan Harry (Theo’s jongere broer) om een Engelse piloot naar Tilburg te brengen. Harry nam de piloot mee naar huis en Theo bracht ‘m de grens over. Dit speelde rond maart 1943; het was het begin van de aansluiting bij verzetsgroep Smit-van der Heijden. Vogels hield zich vooral bezig met het over de grens brengen van Engelse piloten. Hij zorgde voor het vervoer van de piloten vanuit Tilburg via Hilvarenbeek en de bossen bij Esbeek naar Brussel.

Op 15 november 1943 ging er een pilotentransport mis en de hele verzetsgroep werd opgerold. Theo werd op 20 november ’43 opgepakt in het huis van zijn halfbroer Bart in Tilburg. Vogels kwam – samen met andere leden van de verzetsgroep- eerst terecht in de Kriegswehrmachtsgefängnis in Antwerpen, vervolgens is hij overgebracht naar gevangenis St.Gilles in Brussel. Op 8 februari 1944 begint het proces in Brussel voor Conseil de Guerre de l’armee de l’Air. Theo Vogels werd ter dood veroordeeld. Zijn familie diende een gratieverzoek in en Vogels doodstraf werd omgezet in 10 jaar dwangarbeid. Zijn vader reisde zo vaak mogelijk naar België om zijn zoon te bezoeken. Op 4 maart 1944 werd Theo naar Bruchsal (Duitsland) gebracht. Een vreselijke gevangenis; waarschijnlijk was hij geketend en het eten werd blijkbaar gewoon naar binnen gegooid. In augustus wordt Theo overgeplaatst naar een gevangenis in Rheinbach, in februari 1945 komt hij in Siegburg terecht. Vogels kwam per ongeluk daar terecht: In Rheinbach had hij met een medegevangene van nummer geruild. De even nummers – waaronder Theo- gingen op transport naar Siegburg, de oneven getallen bleven in Rheinbach. Op 10 april ’45 werd Siegburg bevrijd door de Amerikanen. Vogels was toen al te ziek om vervoerd te kunnen worden. Op 24 april stierf hij aan vlektyfus.

Vogels stoffelijk overschot werd later door de Nederlandse Oorlogsgravenstichting overgebracht naar Nationaal Ereveld Loenen. In zijn woonplaats Hilvarenbeek is het ‘Theo Vogelspad’ naar hem genoemd. Zijn naam staat op het monument voor de gevallenen van de hogeschoolgemeenschap te Tilburg. In 2017 publiceerde Joep Vogels een biografie over zijn oom, Student in verzet: Theo Vogels 1919-1945.

Bronnen en literatuur

• Persoonsdossier oorlogsgravenstichting
• Regionaal Archief Tilburg, archief 918, Bevolkingsregister Tilburg 1921-1939
• In Memoriam Fratrum, gedenkboek van het Tilburgsch Studenten Corps Sint Olof
• 12e Jaarboekje Tilburgs Studentencorps St. Olof 1941-1942
• 11e Jaarboekje Tilburgs Studentencorps St. Olof, 1940-1941
• Joep Vogels, Student in verzet: Theo Vogels 1919-1945 (Tilburg 2017)
• Hans Bornewasser, Katholieke Hogeschool Tilburg Deel 1, 1927-1954, Economie - Ethiek - Maatschappij (Baarn 1978)
• A.L.M. Arnolds, H.A. Jansen, A.Th. Mertens, Christine M.A. Peeters, Gedenkboek 1940-1945 van de katholieke academische gemeenschap. Samengesteld en uitgegeven in opdracht van de Unie van Katholieke Studenten-vereenigingen in Nederland, Leiden, 1947
• Het grote gebod, deel I, p. 309, 312
• Inge Laurijssen, Daniëlla Hulskes, Mascha Kennes, Het levensverhaal van 15 Odulphianen en het Odulphus in de Tweede Wereldoorlog, 1991 eindexamenscriptie geschiedenis klas 6 Odulphus.

Websites

• Brabantse gesneuvelden
• Erelijst