Pietje Paas en Hannes den Haomer over zeunig zen

Hannes Net haj ik menne bril nog en nauw ben ik um kwèèt. Witte gè waor ik um nir geleed heb.

Pietje Ikke nie, gè verliest altèd alles; as oew gat nie vaast zaat dan zudde dè ok nog kwèètraoke.

Hannes Och hier hekkum, ik hajum op munne kop omhôog gezet.

Pietje Welja, dun boer zocht zun perd en ie zaat er zelluf boovenop.

Hannes Ik zit hier un verholtje te leeze over hoe zèùnig de miense vruuger wel nie waare.

Pietje Daor kunde wel un boek over schrèève.

Hannes De mist gebrökte ötdrukking bij ons thèùs waar vruuger: “dè kan dun brèùne nie trekke”

Pietje Mar meej zo’n klèèn boerdereij en un grôot hushouwe zallut bij jullie ok ginne vetpot gewist zen.

Hannes Dè klopt wel, ze han bij ons niks gin vervat. Daor zal ik us iets over vertelle. Onze vadder ging vur un por cente extra wellus molle vange vur de hèùdjes. Die mollevelle spandenie dan op un plank om te drêùge. Gereegeld kwaam er unnen opkôoper langs en die betolde per velleke daor un por dubbeltjes veur. Dan hattie toch elke keer un por gulde.

Pietje Wè dinne ze meej die mollehèùdjes?

Hannes Daor mokte ze bontkraoge van vur jasse. Molle vange môogde nie, dè was strèùpe. Op unne keer liep onze vadder ’s mèrreges vruug dur de weije meej un schuup op zuuk nor molle. De veldwachter hattem gezien en stapte er gelèèk op af. Onze vadder zaag hum van verre al onkoome en vlug gojdenie zun schuup in unne sloot en schôot de bossen in. Laoter wottie zun schuup ophaole mar die was weg. Hij moktener sund van want ut was un goei schuup en die zen nogmar duur.

Pietje En toen?

Hannes ’s Middags kwaamp dieje pliesie bij ons de plots op en zin: “Ik haj oe wel gezien en dees is jouw schuup”. “As ge dè wiest dan hadde nie aachter men on hoeve te koome”, zin onze vadder goed kaod. Smoeder sprong ertusse en naam ut woord oover mar ok heur praote hielp nie. Hij krêeg un fors verbaol en dieje pliesie naam de schuup wir meej. Onze vadder môog er van ons moeder nie over gon reclameere en dus wier dè perces betold meej gelind geld.

Pietje Meej dè strèùpe valt toch gin dreug brôod te verdiene en daor riskeerdenie un perces veur?

Hannes Mar ut verhaol is nog nie afgelôope. Enkele jaore laoter ging ik us meej onze vadder nor Bossche mert. Toen we in Den Bosch in de buurt van ut Spinhèùs kwaame, zittie: “daor bij ut gereecht daor ben ik nog us binne gewist”. Ik zeg: “gij.., wè bende gij daor wiste doen?” “Men schuup terughaole” zittie. “Ik haj un verbaol gekreege vur ut molle vange, witte nog wel en dieje pliesie haj men schuup afgevat. Dè perces haj ik tot de leste cent toe betold en men schuup haj ik nie terug gekreege, daor was ik ut hillemal nie meej ins” zittie. Toen issie verhaol gon haole. Hij ging reecht van de mert nor ut gereecht en kwaam wel waortie zen moes en ze stonnen hum ok keurig te woord mar zun schuup die krêeg ie nie terug. Die was verbeurd verklaord, han ze gezeed. Hij wier er nog kaod over toenie dè vertelde.

Pietje Ze zulle daor bij ut gereecht wel gelaache hebbe dè zonne boer reecht van Bossche mert op zun klompe, meej un pet op en un mesjesterse broek aon, dè kwaam vraoge.

Hannes Dè kon hum echt niks schille en misschient hattie zun klompe wel on de deur laote staon. Mar assie in zen gedaachte in zun reecht ston dan ging ie erop aaf ôok. Mar volges men schauw ut nie veul of hij hatter nog trammelant meej gekreege vur unne grôote mond…. Dè hille verhaol moet wel unnen naogel on zun dodskiest gewist zen want ze reeje bij ons thèùs wè geld betreft un zwaor kèèr. Ze dochten er wel drie keer over nao vurdè ze iets ötgaave.

Pietje Nie ötgegeeve dest urste verdiend, zin jullie moeder altèd.

Hannes Dè gezegde goj nauw ok nog op. Smoeder moes zèùnig on doen mar ut was un goej miens, durrum zeg ik: “al is oew moeder nog zo èèrm, toch dekt ze wèèrm”. Ze was ok nie zôo mis, ons moeder.

Pietje Ze was ok hêel geleuvig.

Hannes Jè, de kerk was bij heur heilig. Zôo kwaamp de pestoor elk jaor op hèùsbezoek om wir un zieltje bij te kunne schrèève mar hij ston er nie bij stil dè bij elk zieltje ok un mundje hörde. Dan bestèùtenie smoeder en dan zittie dèsse un vurbild waar vur zen perochie.

Pietje Toen Dien van onze oome Bart meej Hendrikke trouwde toen zin dieje pestoor in zunne preek ok desse un vurbild waare vur zen perochie mar int zelfde uur bedrooge zullie wel Ons Lieve Vrouw.

Hannes Jè, dè verhaol ken ik. Hendrik was nie vurt zinge de kerk ötgewist en de pestoor bleek in zen perochie dun êenigste te zen die dè nie wies. Dè gaaf in die trouwmis un hil consternaatie, iederêen zaat te smiespele onder dieje preek.

Pietje Dè hebbe ze hil dur lèève moete heure. Vurrig jaor waare ze fèftig jaor getrouwd en toen han de miense ut er nog over. Nauw kosse ze er vort mee laage mar ik blèèf ut ongepermeteerd vèène; ze moesse dur èège schaome… mar jullie moeder zal wel gruts gewist zen desse un vurbild genoemd wier.

Hannes Nou en of en dan zi de pestoor dur achtelôos aachteraon desse al unne stoel in dun hemel verdiend haj. En èègeluk was dè ok wel zôo want ze hajut er nog mar druk meej. Ze kwaam nôot on der èège toe. Van vruug tot laot waar ze in de weer. As alles te bed laag dan zaat ze nog kleere te vermaoke of moes ze nog unne strèèk weg werke en onder ut rôozenuuke zaat ze nog knêûpe on te zette.

Pietje Onvatte wier er al vruug ingebrocht: “Ledigheid is des duivels oor kussen”, zin ons moeder as wij zaate te leeze of te lang in bed bleeve. Wesse daor meej beduulde wies ik toen nog nie.

Hannes Un vrouwehaand en unne pèèrdetaand meuge nôot stilstaon, zinne ze vruuger.

Pietje De miste miense moesse toen veul doen om de touwkes on elkaar geknupt te krèège. En dan nog wast nie te veul om un aander vurèùt te helpe of om bevurbild iets on de missie te geeve.

Hannes Dè klopt, we wiere getreend in zèùnighed, nie in gierighed. Zôo ging er bij ons ok gereegeld wè nor ons tante non in de missie op Curaçao. Daorop kreeg ons moeder dan unne brief van heur. Die brieve zen bewaord gebleeve. Die ligge bij ons Marie, die holde ze lest vur den daag en toen heb ik er nog wè in zitte leeze.

Pietje Wè schrêef ze zoal?

Hannes Dè moederoverste en de zwarte kiendjes zo blij waare meej de hulp en dè alle klèène bietjes hielpe. Detter nog zô veul nôodig was vur de missie en desse nôot nie moesse vergeete dè de missie er was vur Gods eer en glorie. Ze schrêef ok hoe ut ging meej hullie zwarte weeskiendjes en hoeveul ervan de urste communie ginge doen en detter bij hullie misschien wel een zwart meske zuster zu worre. En ze klaogde un hêel bladzij vol asse te wèènig post van de femilie krêeg.

Pietje Kant me vurstelle dèsse daor op ston te kèèke. Wè moes jullie moeder daor dan meej?

Hannes Smoeder kreeg de opdracht om bij un hil rij miense langs te gaon. Bij de pestoor moesse de groete gon doen en bij femilie moesse precies gon vertelle van wie en wanneer ons tante non unne brief verwochtte. Ut waar nie zon hendige, hor. As usmoeder in de buurt van Schèndel kwaam dan moesse goejendag gon zegge bij moederoverste int moederhèùs…. Ondanks dè ons tante non wèèd weg zaat, wosse van tèùs alles weete en stond ze iederêen meej raod bij. Zôo schrêef ze bij un sterfgeval dè we geschaope zen vur den hemel.

Pietje Daor waare ze goed meej geholpe.

Hannes En ze bemoeide der èège gère meej van alles en nog wè.

Pietje Hoe din ze dè dan?

Hannes Dan schrêef ze zo mèr des smoeder en onze vadder toch zôn schôon hushouwe han. “Ik reken erop dat jullie zorgen voor een paar hulpjes voor mij, hier in de missie” schreef ze dan. En ze zu hil veul bidde vur Gods zeege en desser vlug nog un kiendje bij zun krèège….en ze han er al zoveul.

Pietje Ze haj toch wel deur desse bij jullie de kiendjes kreege, want kôope zal er nie ongezeete hebbe.

Hannes Zegt dè wel. Int kribbeke laag bij ons elk jaar ut zelfde kiendje mar in de wieg elk jaor un aander.

Pietje Die zusters hebbe daor in de missie veul goej wèrruk gedaon vur de vortplanting vant geloof mar desse on jullie moeder nog iets dörfde te vraoge. Dan wiesse ze toch nie hoet scheijde.

Hannes Ik heb nie gezeed desse iets vroege; zelfs hullie vuulde wel aon degge unne klèène èrrepel nie moet schelle mar toch ging er gereegeld wè nor toe. Vruuger kwaamp er bij ons unne kappecien ut den Biezenmortel langs op zunne bedeltocht vur rog of terf om brôod te bakken. Dè mokte indruk zonne paoter himmal int brèùn meej blôote voete en unne grôote baord. Hij gaaf alle kender un prentje mar bij ons waaren er te veul en dan gaaf ie èùt zèùnighed twee prentjes om te verdêele onder de vèèf grôtere kender. Dè was altèd ut zelfde.

Pietje Dè taffereel ken ik ok mar verdêele zal dan nie werke. Zedde gullie ôot iets te kort gekoome?

Hannes Wè is te kort koome: unnen hond bij de slachter, unnen haon bij de mulder en unne rector bij de nonnen … die koome niks te kort. Bij boere is altèd wel iets te eete. Mar al wast bij ons nie royaol we zen er nie slèèchter van geworre. Kleere en schoene wiere vortgevat en iederêen luste alles.

Pietje Bij ons moesse ze meej eete niks van vrimdighed hebbe.

Hannes Wè unne boer nie kent dè frit ie nie mar èègeluk is dè dun overvloed.

Pietje Ik weet nog dètter yoghurt kwaam, dè vonne de miense vuls te zoer. Van rôome meej mekronie of rèèst wer dunne zuute pap gemokt. Soms krêede ok van dieje stèève rèèst en daor mochtte dan sondags un bietje brèùne sèùker op doen. En wast fist dan kwaam er rèèstenbrei op toffel meej krinte derin want dè wier in dun heemel ok gegeete.

Hannes Rèèstenbrei krêege wij nôot. Wij aate möllekepap, daor zen hil generaties meej grôot gebrocht. En sondags môoge we daor un bietje stroop bij doen. Tsjonge, jonge ut kon ur oôt spanne meej zonne grôote hoop on toffel. Onze vadder zaat tèène de toffel en die zin dan: “en nou mond dicht en eete”.

Pietje Dè lekt men toch moeiluk gaon. Veul eete van vruuger ziede nauw niemer. Kauw vet op oew brôod meej un bietje sèùker durover en wèrreme zult in de pan en dan kon iederêen zun brôod erin soppe. Mar ut leste spek was ôot goed gaarstig en durrum was de steek toch zôo lekker. Dè was ut urste nuuw vlêes asser net un vèrreke geslacht was.

Hannes Bij ons bakte ze de hersens ok meej bij de steek. Die von ik pas lekker. Mar asser nô de slacht zonne grôote zog op de leer hing dan konder donder op zegge dé bij ons de pestoor op bezuuk kwaam. Dè hattie zèùver. Op unne keer was ut wir zôo wèèd en de pestoor woj dieje zog gère us zien. “Daor zit nogus veul schôon vlees aon” zittie toen. “Dè kan wel zôo zen” zi onze vadder “Onze Lieven Heer is wel vur iederêen gesturve mar dees zog hier toch echt vur ons allêen”…. Smoeder zal toch wel un kreb nor de pestoor gebrocht hebbe toen onze vadder nor den ekker waar, zo was ze wel.

Pietje De lôos was nie goed genoeg vur de pestoor, die krêeg ut beste. Kappelaon Van Erven die zin, brengt mar spek want alle daog karbenaoj, rokte ok teege. Mar wèst ammel lang geleeje. Wè aate we toen toch vet, zoas spek meej zwoertjes en kouw kaojkes. Ik zu er niemer teege kunne. Mar ik haj gère gebakke leever en nog liever gebakke bloedworst meej appeltjes. Ik krèèg er honger van. Gij waart giestere nog ont heuve: zenner al nuuw èrrepel?

Hannes “Meej Sint Jan nuuw èrrepel in de pan”, dès over aacht daog, dus ze zulle nauw nog wel op zun klenst zen.

Pietje Ge stikter mar wè, ut gift niks ast mar klèntjes zen, zoveul hebbe wer nie nôdig. Ik heb nog un kwekske auw staon en die voejer ik tèènemekaar op ôn onze ponnie.

Hannes Wocht mar efkes meej dè opvoejere want ik zal urst us kèèke; ge moet gin kaojkes wille eete vurdèt vèrreke on de leer hangt.

Pietje Mar ik ben die auw èrrepel vort muug, ze zen himmal slap en verrimpeld en ze schiette al verdimmus. Hedde ok al bontjes?

Hannes Tuurluk want as ge bôone wilt eete moete Sint Job nie vergeete. Ik heb ok al pûltjes, die moetten eraf want aanders pikke de musse die aon. En er is volop slaoj en ik heb ok al peekes en kiltjes.

Pietje Brengt mar un kôoksel pûltjes meej. De nuuw èrrepeltjes zal ik in unnen emmer waoter schon maoke meej menne klomp. Des hendiger want dan ist schrabbe vort un flötje van unne cent.

Hannes Ut kan men niks schille hoe gij de èrrepels schelt. Ik hebber zin in: gebakke nuuw èrrepel en pûltjes dè smokt wel. Mokter ok mar van dè lekker ötgebakke spek bij.

Pietje Unne panherring kunde krèège mar gin vlêes want tis vendaog vrèdag.

Hannes Vruuger môogde vrèdags gin vlêes mar dè geldt nauw toch niemer.

Pietje Of ge dè meugt of nie dè mokt me niks èùt, ik houw men èège on ut vaaste zôolang ik lèèf.

Hannes Des goed hor want we doen et er aanders èègeluk nog mar goed van.

Pietje Jè, ik zörg nog mar goed vur oe. Eègeluk meude me gerust us bestèùte en zegge dek un goej ben.

Hannes Ik krèèg van jou ok welles grommes mar goed um jouw un plezier te doen: gij bent de boovenste beste van de onderste plank, mar dur is mar êen goej en die stoj int kappeleke op de Schorstraot.

Pietje Jè, nogal wiedes, die zegt nôot niks terug. Mar gè beduult zeker De Zoete Lieve Vrouw in Den Bosch?

Hannes Dès toch de zelfde of mende gè det gezusters zen?

Pietje Och mauw toch nie…. Ik zal us gon kooke.

Hannes Kunde vendaog nie vur êene keer bij ötzondering un penneke spek maoke daor hek toch zon zin in.

Pietje Niks dur van; ik maok vis!

Hannes Och god, wè ut vrouwke gère maag dè it ut menneke elke daag. Mar goed: ik lus sebiet wel vort iets dus ik zal jouw mar ut leste woord geeve.

Pietje Dès oe geraoje ok.