Pietje Paas en Hannes den Haomer over fraoter Andreas

Pietje Wurrum hedde gij mar êene petoffel aon?

Hannes Ik heb vemèrrege munnen enkel verstökt. Dè di me toch zeer; ut schiemerde vur men ôoge en ik ging bekant van mun èige. Nauw issie dik en pèèrs, ik kanner niks on leije.

Pietje Ge lopt ok krom, gotter mar us meej nor dun dokter.

Hannes Ikke nie, dè goj zôo wel over mar ik wor gek van de pent.

Pietje Gek worde nie zommar, daor moette onleg vur hebbe. Vruuger kon De Stèr zoiets overleeze mar die is dôod. Dè hielp goed. Kende gè iemes die dè ok kan?

Hannes Ikke nie en in dè sort dinge zie ik gin hèil.

Pietje Dan bid mar un schietgebedje tot fraoter Andréas: “heilige fraoter Andréas, ge kent me toch wel, mokt dèk van menne pent afkoom, hêel snel”

Hannes Vur zover ik weet is dè ginnen heilige en die meude dan nie onbidde.

Pietje Dan lotte gij dè “heilige” dur mar aaf, mar vur men ist unnen heilige. Ik hebber un buukske over geleeze. Ze schrèève daorin dè diejen dienaar Gods lèèfde in de geur van heilighed.

Hannes En ik mèèn dettie nog ins nie zalig is. En nauw ik daor over naodenk: hangt durrum zun pertret in de Unentse kerk mar in de zijbeuk? Unnen echte heilige zu wel un vurnaomer plotske gekreege hebbe, lekt men.

Pietje Bij de meense zit ut vurnaom wel vuraon int midde van de kerk mar zôo werkt dè bij heilige nie. Den heilige die teege de leste pilèèr on stoj is net zôo vurnaom as die van dun urste.

Hannes Ge moet wel elken heilige zun kaarske geeve aanders kan dè wellus teege oe gon werke.

Pietje Fraoter Andréas maag dan nog nie heilig zen mar in Unent zal on hum wel ut miste hulp gevraoge worre. Hil mun lèève vraog ik hum al om vurspraok, daor hek echt baot bij. Ik denk dek durrum men stèrk gelôof nie verloore heb.

Hannes As ge aanders iets verloore het dan moette bij Antonius zen, mar daor geleuf ik ok nie in.

Pietje Och gij, gij geleuft pas in unnen heilige assie vur oe stoj te springe.

Hannes Zôo ist mar net. Fraoter Andréas heur ik jou zoo dik vernoeme, mar ik weet er zoo wèènig van. Wie was dè èègeluk?

Pietje Hij hiette Jan van den Boer en is geboore in 1841 op de Hersesestraot hier in Unent. Hij was de jongste in un höshouwe van zeuve kender. Hij is bezunder vur Unent omdettie as urste gedopt werd in onze toen nuuwe Lambertus kerk.

Hannes Toen wassie in ieders geval ginnen ongedopte mir.

Pietje Gè benter ok êene van de nuuwe tèèd heur ik wel. Un bietje meer respect asteblieft. Vruuger as kend laas ik den Engelbewaarder en daorin stonne al un hil del verhaole over gebedsverheuringe op vurspraok van fraoter Andréas. Volges men waare dè al echte wondere.

Hannes Wie stom genoeg is kan zun èige alles wèès maoke. Ge kunt alles wel un wonder noeme nog wel as ge van oew zwêetvoete af zed gekoome… Dun urste dôopeling in un nuuw kerk, dès toch gin reeje om hum heilig te verklaore.

Pietje Dè klopt as un bus mar ik zaller welles iets meer van vertelle. Toen ie vèèf was verhèùsde dè hushouwe nor dun Biezenmortel. Zen vadder haj daor de Slèèkhoef gepaacht, dès on de Biezenmortelsestraot. Van die boerderij zen nog schôon foto’s bewaord. Daoraon is te zien dèt gin rèèkmaokerij gewist zal zen.

Hannes Twas daor toen in diejen natte hoek volges men mar ermoej troef.

Pietje Dè was toen overal zôo. Daor hebbe ze nie lang gewond want ze verhèùsde nor Helvert en daor ging Jantje van den Boer nor school. Zen vadder zal wel gezien hebbe detter ginnen boer in zaat en den Helvoirtse pestoor heeter vur gezurgd dettie nor de kweekschool van de fraoters in Tilburg kos mar ut leere ging hum nie zo gemak af.

Hannes Assie goed haj kunne leere zuttie wel pestoor geworre zen. Mar waor issie zô bekend van geworre?

Pietje Hij is hil zun lèève fraoter gewist al vanaf zun 18e jaor. Hij was eenvoudig, bescheije en hêel gedienstig. Hij was èègeluk te goed vur dees wereld.

Hannes Te is nôot goed behalve bij tevreeje. Mar ik zie er nog steeds ginnen heilige in.

Pietje Op zun 20e was ie as fraoter geplotst op de Ruwenberg in Sint Michielsgèèsel, dè was un pensionaat. Jonges van meense meej wè geld ginge daor nor toe, dikkels om dernao nort simminarie te gaon. Die kosschool haj bisschop Zwijsen opgericht omdètter van tevurre te veul verschil was bij de jonges die opt simminarie begosse. Zwijsen, ge wit wel des dun diejen die in 1844 in Tilbörg meej de fraoters is begonne. Toen fraoter Andréas nog lèèfde noemde zen leerlinge hum al den heilige fraoter. Hij was unne vurbildige fraoter, krek zoas Zwijsen ut beduuld haj. Toch vroeg ie on zun jonges om vur hum te bidde omdettie docht dettie dè gebrèùke kos mar dè was natuurluk himmal nie nôodig.

Hannes Zuttie zelf nie ut beste geweete hebbe hoeveul vlekken dettie op zunne ziel haj? Wassie as kend ok al zon heilig bontje?

Pietje Van zen jeugd is nie veul bekend. Hij zal nie opgevallen zen want aanders wiesse wij dè wel. Bij de fraoters op de kweekschool daor wassie precies op zun plots.

Hannes Dan zallie daor wel gin vaort hebbe gehad nor tèùs.

Pietje Nouw dè valt nog te bezien want ut ginger daor op die school streng aon toe. Dè gingum nie in zun kouw kleere zitte mar hij was hard vur zun èige. Al gauw us meej holdenie zun acte vur mister. Om zover te koome hattie veul moette doen.

Hannes Veul laojde op un kèèr mar hattie op den Ruwenberg dan goed dun aord?

Pietje Jawel mar les geeve viel hum ok al zwaor omdettie gin overwicht haj. Mar hij blêef altèd geduldig en blijmoedig. Omdèttie les gaaf meej vollen inzet krêeg ie op laotere leeftèèd wel veul ontzag. Hij moes ut nie hebbe van straffe mar van ut goeje vurbild geeve. Ut was unne wèèreme meens om ut zôo mar us te zegge. Zo blêef ie meer dan fèftig jaor vur zen jongens zörge. Mar in ut begin holde die jonges wel ôot ut bloed onder zun naogels èùt.

Hannes Dan moesie toch wel ilt op zunne ziel hebbe mar wurrum issie dè dan toch blèève doen?

Pietje Omdè dè van bovenaf zun opdracht waar, zôo vuulde hij dè en zôo ging dè vruuger. En vergit nie, hij hatter un gelofte vur afgeleed. In 1871 begos op den Ruwenberg unne Latijnse cursus en fraoter Andréas werd daorvan dun urste directeur. Ze begosse meej 12 juveniste en de bedoeling daorvan was dè die laoter allemal fraoter zun worre.

Hannes En dè was zeker un succes.

Pietje Mar gedilteluk; fraoter Andréas mokte zun èège nogal druk omdetter nie genoeg roepingen waare. Meej dè probleem ging ie te bed en daor stonnie wir meej op.

Hannes Och alle kèùkes worre gin kiepe. Waorin gaaf ie èègeluk les?

Pietje In Nederlands en schôonschrèève en laoter heettie nog actes gehold in Döts en Fraans. Ok dè kwaamum nie ongewaaid. Daorin ging ie ok les geeve. De bekende Brabander doctor P.C. de Brouwer schrêef dettie beter talen kon dan aander meense omdettie les haj gehad van fraoter Andréas.

Hannes Dè zegt wel iets mar unnen heilige is toch altèd bekend om iets wèttie gedaon heej. En weffer bezunders heej fraoter Andréas dan precies gedaon?

Pietje Niks en dè is nauw net ut bezundere. Hij was altèd blij, opgerömd en serieus.

Hannes Dan zallie bij unne grap ok wel ut leste gelaage hebbe.

Pietje Nou èn, die ut leste laacht heej ut nie eer begreepe. Wè is daor mis meej. Mar hij was ok unnen hêele nederige meens. Dè was ok al opvallend.

Hannes Ik denk dèt nie genog zal zen om zalig te worre. Dur zen wel meer meense die altèd serieus, blij en nederig zen gewist. En witte wèt is, vruuger vur de grôote schonmaok in de kerk nô ’t Vaticaans concilie, han de meense om gunsten te krèège overal unnen heilige vur nôodig. Tegesworrig kunne zu vort gewôon nor unnen dokter vur un zalfke of nor unne zieleknèèper of hoe zoiets ok maag hiette.

Pietje Dan heb ik vendaog wel gezien dè gij we dè betreft toch niemer van deze tèèd zet: gij got nie bij den dokter op de stoep zitte. Gij ginkter nog nie heene al zu oewen enkel gebrooke zen gewist.

Hannes Dan wel hor mar daor goj ik allêen nor toe ast echt nôodig is. Ik vèèn ut zô semmelèètig om vur elke scheet die dwars zit nor dun dokter te gaon. Mar ut is goed dè nie iederêen heilig kan worre dè moet wel iets aparts blèève, vèèn ik.

Pietje De leerlinge van fraoter Andréas schreeve dettie unnen onvergeetelukke indruk mokte, ze han er veul ontzag veur. Ze vereerden hum bekant. Assie zaat te bidde dan wassie in den hemel, zinne ze. Zun verdienste zaat nie in èùterlukke dinge mar in de manier waorop. Zôo zen er wel un klèèn honderd getèùgenisse bewaord gebleeve en die zen ammal vol lof.

Hannes Dank oe de koekoek, die waare meej ut zelfde sop overgoote mar ut is ammal nie zo schôon as hêerôom prikt.

Pietje In 1917 issie gesturve en vanaf 1947 is ut bisdom al bezig om hum zalig verklaord te krèège. In 2008 is ie unne eerbiedwaardige dienaar Gods geworre. Des wir un stapke in de goeje richting. Mar dur is unne lange weg te gaon vur dettie heilig is, ziede wel.

Hannes Zelfs de langste weg begint meej dun urste stap en die is gezet. Witte wet wel is: in Tilbörg hebbe ze Pirke Donders en die is hêel gezien. Ik denk dè dè komt omdè die zonne schôone naom heej. Pirke dan witte gelèèk dèt goed zit. Dè kosse wij ok wel us doen. As we fraoter Andréas nou us ons zaolig Dreeke noemen. Dè klinkt as un goej nederig menneke en meer ofter êene van ons is, vende nie?

Pietje In de naom daor zittet nie in. Mar dieje naom zu wel goed paase bij zunnen euwige glimlaach.

Hannes Meej de naom Dreeke lekt ie nie op unnen heilige die hêel hoog in den hemel zit mar meer êene die meej ons begaon is, diege gemak vur iets moejluks on kunt spreeke, snapte wel. Zôo êene wit wetter spult in Unent bij gewôon meense.

Pietje Daor zit iets in. Toen ie zeuventig was kreeg fraoter Andréas un kwaol naomeluk TBC in zunne schouwer. Daor hattie veul pent aon en hij krêeg un lamme reechter haand. Les geeve gin toen vort moeiluk mar hij vertolde nog wel boeke. Toen leerde hij nog meej zun linkerhand schrèève en nog schôon ok.

Hannes Daor moette toch wel veul wilskracht vur hebbe.

Pietje God gift kracht nor krèùs. Hier op deezen aardbol verdiende den hemel nie vur niks, ziede wel. Mar èègeluk zutter un grôot wonder moette gebeure. Dè misse we nog.

Hannes En wurrum moet dè wonder grôot zen.

Pietje Dès overtèùgender en dan zu Rôome zôo um zen.

Hannes Ge moet wondere wille zien. As ge nie wiest dè öt unnen èikel unnen grôote èèkebôom kan groeie dan zu dè un hêel grôot wonder zen. Omdet elke daag gebeurt vendet mar gewôon.

Pietje Jè on zonne simpele klèine èikel ziede dè de wondere de wereld nog nie öt zen en dè gift hoop. As ik môog kieze vur fraoter Andréas dan zuk wille dè op zen vurspraok unne blinde wir kon zien.

Hannes Wurrum ginnen dooje die wir lèèvend wordt. Vur Onze Lieven Heer is un grôot wonder net zo gemak te doen as un klèèn.

Pietje As dè waor is dan lottum van Unent mar wir un èège geminte maoke saome meej den Biezenmortel en ast die geminte dan nog te klèèn is dan moettezer Haore mar bij vatte.

Hannes Dè zu wel un grôot wonder zen mar de kans dettie unnen blinde wir kan laote zien lekt men grotter… De vraog is wel wè Onze Lieven Heer vur de vurspreeker wil doen.

Pietje Onze Lieven Heer mokt verschil, hij doej vur dun êene heilige meer as vur dun aandere. Dè ligt eraon hoe diejen heilige hier beneeje zun taok volbracht heej. Hoe beter, hoe meer Onze Lieven Heer zal doen. Dè ziede wel on Pirke Donders. Die heej zoveul goeds gedaon in zen lèève. En durrum zen er op zen vurspraok al veul wondere gebeurd, heur ik wel.

Hannes Van heure zegge liegde aanders veul. Dan weet ik ut goed gemokt dan vraogde on Pirkes of hij er nie vur kan zörge detter un wonder maag gebeure op vurspraok van ons zaolig Dreeke. Ik denk dettie wel zal wille helpe want misschien kenne ze elkaar nog van vruuger. Peerkes stiefmoeder kwaam öt Unent en Dreeke was 46 toen Pirke stierf.

Pietje Dè idee is nog nie zo gek. En in den hemel zalt wel klikke tusse die twee want ze koome vort öt dezelfde plots sins Tilbörg Unent toegeëigend heej.

Hannes Dan hebbe wij daor ok us un vurdêel van. En öt dezelfde plots dè trekt toch nor mekaar. Dès ok zôo onder dienstmaote.

Pietje Wanneer zun zum zaolig verklaore schatte gij.

Hannes Zôo gauw de maon drie toote heej. En dè hoeft nie zô lang mir te duure want hij heeter al twee. Mar as ik dè hille verhaol onheur dan vèèn ik ut hêel verwonderluk dèttie nog nie vergeeten is.

Pietje Goh, misschien is dè wel ut wonder waorop we zitte te wochte.

Hannes Zonne stille, vroome, blije fraoter, un toonbild van deugd al bekant honderd jaor dôod en nog nie vergeete. Dur is hil zun lèève niks bezunders gebeurd en toch wertie vanaf zunnen dôod as unnen heilige vereerd. Dès un wonder. Allêen al durrum worret tèèd dettie zaolig verklaord wordt.

Pietje Ik zal de pestoor us vraoge of hij unnen noveen wil houwe vur zen zaoligverkaring zôodetter wè vaort in komt.

Hannes Dès un goej idee. Nèè hedde en ja kunde krèège en dan witte gelèèk waoraon of waoraf. Dan zu ik vurstelle om dieje noveen te houwe in de kapel bij Pirke Donders. De leste dag laote we dan saome valle meej zenne sterfdag op dun derde augustus. Die daoge fietse wij dan op ons gemak op en neer.

Pietje Ge zut zien dan zullen er veul meense öt Unent nor toe gaon. De gerichste weg is over de Klestok en dan moet ik over diejen stèèle bult fietse en dè valt nie meej.

Hannes Ge kunt ok omfietse dur dun Haozenest. Mar ik heb un vurstel: dan kregde gij van men un elektriese fiets. Dè kanner wel vort af. En as we daor neege keere nor toe moette dan is dè wel de moeite werd.

Pietje Ons Bertha heet er ok zôo êen. Dès toch wel hendig dè moek zegge. Dan gon we meej zon wonder van techniek vraoge om un wonder op vurspraok van Pirkes. Ik ben er veur mar dan kôope wij er wel gelèèk alle twee êen.

Hannes We bende toch royaol. Aanders zitte nogal op oew cente. Godde vort ont potvertèère?

Pietje Och, dur zitte toch gin zakke op men dodshempd.

Hannes En ast lukt om ons Dreeke zaolig verklaord te krèège dan goj ik on de pestoor vraoge of de kapel vant fraotershèùs in de Slimstraot nie de kapel kan worre vur onze nuuwe zaolige. Hij heej dan wel nie int fraotershèùs gewond mar in die kapel zallie allicht unne keer gebid hebbe.

Pietje Dès un hêel goej idee. Ge zult zien, wij doen ons best en God doet de rest. Dan vraog ik de pestoor of er ok prentjes verkocht kunne worre en medolliekes en kaarskes en misschient nog fleskes meej Andréas waoter öt unne Unentse put en dan kan den bekker Unentse Andréaskrèùze gon maoke en verkôope. Dè moette dan un sort kraokelinge worre mar dan nog veul lekkerder. Ik zie ze al koome al die bèvertgangers en op zenne sterfdaag houwe we dan un schôon percessie meej veul kaarse en brudjes.

Hannes Dès goed mar as dè mar nie öt de haand goj lôope want we maoke van Unent gin Kevelèèr. Daor ist hier op törp vul te schôn veur. Mar ik zal er persoonluk zelluf wel vur zörge dè iemand die un kaars kopt die ok gewoon subiet kan opsteeke want bij aander bèverde zie ik dik degge de gekochte kaarse in moet leevere en die stooke ze dan laoter op zodètter altèd kaarse blèève brande. Geleufde gij dè? Ik denk desse terug dun kaarsenbak in gon. Des gouwen haandel op die menier.

Pietje Zoiets doen de meense nie in un plots meej un bèvert; ge moet un bietje meer vertrouwe hebbe.

Hannes Geld is aanders lilluk. Ik heb wel vertrouwe in de meense mar bij veul duurt eerluk te lang.

Pietje In ieders geval ik wor dur hillemal blij van, want assie immal zaolig is dan hebbe we nog mar êen wonder nôodig om hum heilig verklaord te krèège. Daor zal Pirke dan ok wel on meej helpe. Dè kunne wij nog meemaoke as we tèèd van lèève krèège. We zen op de goeje weg Hannes.

Hannes Ik zie nauw wel in dè ons zaolig Dreeke öt ut goej hout geneeje was.

Pietje Jè öt Unents hout. En dur is gin beter hout dan Udenhout: hard vur zun èège, meej un goej hart vur un aander.

Hannes Zôo ist mar net en menne enkel doe ok lang nie mir zô zeer.