Pietje Paas en Hannes den Haomer over de Unentse taol

Pietje Wès ut Unents toch un schôon taol. Die kan ik ut hendigste praote daor hoef ik gin moeite vur te doen. As ik netjes gô praote dan moet ik zôo oplette aanders zeg ik iets verkeerds zoas "kom maar deur de veurdoor".

Hannes Sommigte miense denke vurnaomer over te koome as ze nie plat praote en dan zegge ze "mag ik een ons ruuwe ham". )* CV blz. 113

Pietje "Ruuwe ham" dan schiette wel unne bok. Unentse miense die netjes wille praote zeggen ok wellus: "dat is hem fiets" in plots van "dat is zijn fiets".

Hannes Dè doen aander miense ok wel en vural jongere. Oew moedertaol leerde vur degge zelf wiest degge bestond. Iederêen die Unents kent van jongsafaon wit van èèges det un schôon toffel is en unne schôone stoel en un kaoj broek en unne kaoje rok en niemand heetoe dè geleerd. Dè witte allêen vant höre. Om dè te kunne, hoefde gin letter geleerd te zen. *) CV blz 14/28/59

Pietje Ut is dus un meske durre rok en unne jonge zun broek.

Hannes Mar asge meej Unents te maoke kregt op laotere leeftèd dan vallut nie meej om dè nog goed te leere.

Pietje Unentse miense blèève höre as iemes nie van jongsafaon Unents gepraot heej.

Hannes We noeme ut Unents, mar èègeluk bestoj dè nie. In Bèrrekel en Osterwèèk praote ze ut zelfde.

Pietje Toch heur ik ut wel as iemes hier bèùtedurps is. In Haore zegge ze olling vur hillemal mar dé zulde men nôot heure zegge. En in Esch zegge ze dèt mot ast mistig is en blaojer teege blèène en vreepaol teege unne hèèningpaol.

Hannes En wè zegge ze daor teege unne lantèèrnpaol?

Pietje Dè zuk nie weete.

Hannes Niks, want die zegt toch niks trug.

Pietje Ge stikt den draok meej men.

Hannes Zonder flaauwekul. Elk dörp heej wel wè woorde die allêen in dè durp gezèèd worre. Ut Unents heurt tot ut Middebrabants dialect. In dè hille gebied praote ze ongeveer ut zelfde. Dus ut Unents bestoj èègeluk nie. )* CV blz.13

Pietje Mar ik ken un vrouw öt Gool en die prot hil aanders as wij. Zij zegt aauto en taante en zisendartig in plots van zesendertig.

Hannes Öt Gool zinde gij, ut klopt dè de taol daor wè aanders klinkt. In Orschot ok, daor zegge ze skon orre.

Pietje Dè is de Kempe, daor is nog meer verschil, löster mar: "in Orskot op skool leere ze skon skruufke skèùn skrèève.

Hannes Jè , zôo heej iedere plots zun èège dinger.

Pietje Ons moeder gebrökte ut woord spiegele vur pronke én dan sjeloers maoke, dè heb ik iemes van bèùte Unent nog nôot heure zegge. Ze haj ut ok over “ut is haaft” as iets hêel veul host heej dè nie kan wochte )* CV blz.13

Hannes Mar dè is wel un hêel auwerwets woord. Ik zeg net dè ieder dörp wel enkele èège woorde heej en de èùtspraak is soms ok iets aanders. In den Biezenmortel heur ik meer watter en in Unent on de Tilbörgse kaant zegge ze mistal waoter.

Pietje Dè klopt wel. Bèùte Unent zegge de miense dik desse nor Den Unent gon mar hier in Unent zegge we tegesworrig nôot: "we woone in Den Unent". Mar misschient dinne ze dè vruuger wel.

Hannes In auw stukken stoj altèd Den Udenhout. Dus Den Unent zal wel auwer zen dan Unent. Taol veraandert. Onze grutauwers gebrökte unnen hilleboel woorde die wij niemer gebrèùke. Ons opoe zin zummedêene vur daaluk en meejpersaant vur tegelèèk, die woorde zal ik nôot gebrèùke.

Pietje Men opoe zin verkèt in plots van vörk. En döffer in bevurbild: "des döffer nie zeeker". En opoe is ok un auwerwets woord.

Hannes Vruuger toen wij jong waare zinne we bevurbild Mijntjemoet. Dè was de moeder van un oudtante van men. *) CV blz 154

Pietje Wij zinne Peerôom teege unnen auwe ome. Ik docht urst dè ôom aachter unne naom allêen gebrökt wer vur un bruur van unne grutvadder of grutmoeder mar dè was nie zôo. * ) CV blz. 64.

Hannes Dè gij die zo noemt komt omdè toen gij nog jong waart, dieje Peerôom al hêel oud waar. Ôot heetie de naom Peerôom gekreege en dès zôo gebleeve. Soms heej zelfs un familie zun èège woorde. Bij ons zinne we kèrlods in plots van schop en den hèùs vur den herd. Ik weet nie of ze dè op un aander ok zinne.

Pietje Ik ken ut nie mar ik snap ut wel. De taol in un hushouwe wer vur un hil stuk bepold dur waor de moeder vandaon kwaam. As ge un Oirschotse moeder het dan moette oppaase, aanders zegde hil oew lèève: "wè skon".

Hannes Vadder werkte bèùteshèùs en bemoeide zun èège bekant nie of himmal nie meej de kender, dan ist logisch dè de kender de taol meer van de moeder leere en daor meer van overneeme.

Pietje Ons moeder was nie bang ötgevalle en dan zisse dè ze nie bangèètig waar. Dè "èètig" kunde overal aachter zette, zôo zisse ok "ik ben nie zôo soepèètig" omdè ze niks om soep gaaf.

Hannes Onze vadder zin dettie nie zôo pestoorèètig waar. Over eete zen wel Unentse woorde. On toffel zinne ze: "zit nie te pitse" asse aate meej lang taand of "zit niet te pielieë" asse op dur bord zaate te zuuke nor dinger die ze nie luste.

Pietje Wè bende toch unne pieliekont zinne ze dan. En as ge teveul eete opgeschept had en ge aat ut nie op dan zinne ze: "oew ôoge zen grotter dan oewen bèùk". *) CV blz 81

Hannes Mar wieste gij dè vruuger de miense hêel veul gezegdes en spreuke gebrökte, veul meer dan tegesworrig. *) CV blz 32 /49 /100

Pietje Peer van Sjaakoome was unne auwe stille miens maar die kwaamp dik meej un raok gezegde öt den hoek.

Hannes Jè, en krek op ut goeje moment. Hij kende er vèùl mar heej ze ammal zun graf meej ingenoome.

Pietje Onze grutvadder zin assie vond dè ik smerregus te laot èùt bed waar: "saovus moetet kôope en smerregus laotet lôope". Hij was unne zèùnige miens. Hij haj ok un lamp in den herd meej vèèf pitte en daorvan hattie er vier losgedraaid.

Hannes Menne grutvadder was boer en haj unnen hilleboel spreuke die te maoke han meej ut geboer. Bevurbild: "alle kèùkes worre gin kiepe" of "gin twee klôkken op ene nest".

Pietje Dìeje leste snap ik, dè klinkt hier in Unent dichter bij hèùs dan "gin twee kapiteins op êen schip". Mar des wel schôon want zon klôk is gin klòk want daarop kunde zien hoe laot ut is. Boere ötdrukkinge zenner veul zoas "as oewe kop op un vèrreke ston, zun ze zegge dè bisje is ziek". Ons grutmoeder zin altèd: "Dissels en doorns doen zeer mar kwaoj tonge nog meer".

Hannes En dan dees gezegde: “Geluk bij un ongeluk” zin den boer, “mun koej is kepot en ut hooj is op".

Pietje Zôo ken ik er ok nog wel êene: "As ge de koej verkopt bende ok de èùr kwèèt".

Hannes Dès unne schôone. Bij ons onder de schouw zaat un teegeltabloo en daor ston op: "Die pleit om een koe, geeft er een toe". Ur ston un koej op en êene boer trok die on zunne stert en unnen aandere boer trok on zun hoores. Den advekaot zaat op zun boeke, in zunne toga meej un prèùk op die koej te melke. Wij as kender snapte die spreuk nie en dan vroege we onze vadder om dè öt te legge. Hij haj dan un schôon verhaol dè twee buurmanne ruzie han en hij noemde ze dan meej naom en toenaom, mar zittie: "dun advekaot verdient daor zunne kost meej".

Pietje Jè, ge kunt ok zegge: "van unne stèèfkop en unne zot vult den advekaot zunne pot".

Hannes Dan ken ik nog wel un schondere spreuk: "Flèùtende meskes en loeiende koej zen zelde goej".

Pietje "Meisjes die fluiten krijgen jongens met duiten", zin tante Dien deftig mar ze blêef zelf allêen en was himmal nie deftig. Ik kan nie flèùte, dus meej dè "zelde goej" hedde men nie en dè gezegde heb ik nog nôot geheurd en durrum is dè gin Unents gezegde.

Hannes Dèr zen gin Unentse spreuke. Tis net as meej de taol. Mar nauw hedde dè gezegde wel êene keer in Unent geheurd, dus nauw ist vort wel un Unentse spreuk.

Pietje Dè nie, mar dur zen wel echte Unentse spreuke hurre zoas “ik kan nog wel un gèèt metsele, zin onneemer Jantje de Gôlse, als ik de mal van de èùr mar heb”. **) K 2003 januari

Hannes Dè klopt wel mar desser mar êene.

Pietje Dur zen er wel meer zoas “zolang Onze Lieve Heer nimt, neem ik ook…. zin Bart Danklof en hij trouwde vur den derde keer". **) K 1983 februari 2003 november

Hannes Goh, dè zen pas schôon spreuke. Kende die nog meer.

Pietje Nauw de leste dan: "Ut is goej wenterweer vur onze kneecht, zin Joosje Verhoeven, want hij moet werke of zal bevrieze". **) K 2003 december

Hannes Dès ok unne goeje. Ik heb ok ôot un Unents gezegde geheurd: "Er zèn zin Lommers en ut getèùg erbij".

Pietje Die kende ik nie. Witte gij wè ik verschrikkeluk vèèn detter miense zen die meej Carnaval in êene keer Unents gon praote terwèèl desse dè aanders nôot doen.

Hannes Jè en zôo ontstoj dan un vrimde leuze: “Wie zûkt is iets kwèèt”. Witte gij wè zûkt is? Wurrum stoj daor niet gewoon zuukt want dè zal wel beduuld zen.

Pietje Mar dur zen ok schôon leuzes gewist zoas: “t is mar hoeget bekekt, mar as ge ’t bekekt dan ist bekeken” Dè vond ik geweldig. **) K 2014 achterblad

Pietje As Unents nie oew moedertaol is dan mokter niks van want ut zit dikkels in klèèn dinge. Lest heurde ik iemes zegge dè Clothilde Le Mire un pronte vrouw was. Hij gebrökte ut woord “pront” verkeerd. Pront is un vrouw die goed vur den daag komt en waor un zeekere bewondering vur is, mar daor komt nog bij desse pront geworre is dur heur manier van doen. Un pronte vrouw is nôot op stand geboore. *) CV blz. 45

Hannes Clothilde zal zeeker un goej miens zen gewist mar pront, nèè. Ik gebrèùk pront allêen bij un ferme vrouw meej unne schôone grôote poffer op.

Pietje Daor paast dè precies mar ut lösterd hêel nauw.

Hannes Genog gekletst, we houwen er over op. Ik vat unne auwe klaore. Luste gij nog un advokaatje omdèt zondag is?

Pietje Nèè, we zullen us onderaand op bed on advokaote. *) CV blz 48

Hannes Un tas thee, dan misschient meej un sneej peeperkoek?

Pietje Nèè, ik zaat hildented al bij mun èège te denke: "ik woj degge onderhaand meej nor bed gingt" mar gij mokt nog gin onstalte. Ik goj wel want iemand moet de wèèste zen.

Hannes Wel truste dan.

• ) CV = Herinneringen aan mijn moedertaal Cornelis Verhoeven 1978 / bladzijde nummer
• ) K = Scoutingkalender dorpsleven Udenhout en Biezenmortel / jaar maand