Pietje Paas en Hannes den Haomer over Kersmis

Pietje Wè issut bèùte toch schôon vendaog. Ut heej hil de naacht gesneuwd en nauw zieget erèùt as un sprookje, alles is haogelwit.

Hannes Jè ut is un schôon kerstplotje. Op elke tak ligt sneuw en er komt un flauw zonneke deur. Ut is prachtig, werkeluk waor. Zôo ziedet nie dikkels.

Pietje Ut is koud en de koomende naacht goj ut nog flink vriezen ok. Tis wir unnen auwerwetse wenter.

Hannes Mèrregu ist Kersmis en dan zulle we sinds lang wir unnen witte Kerst hebbe. Dè doe men on Kersmis van vruuger denke.

Pietje Bij ons begos Kerst vruuger un por daoge van tevurre. Dan ginge wij nor de dèùne om mos en kroote te zuuke. Unne kerstbôom han we toen nog nie diè kwaam in de jaore zestig saome meej de tillevisie. Den urste tèèd wier zonne bôom nog ergus in un bos ötgestooke. Nauw zoddet niemer moete waoge. Daor geld on ötgeeve vonne de miense vruuger sund.

Hannes Ik docht dè de Kersttèèd bij jullie wel zu beginnen meej dun advent.

Pietje In dun advent moesse wij wè meer nor de kerk. Mar daogs vur kersmis ginge wij de kersstal zette. Dun dresswaar wier leeggerömd want daorop moessie koome staon. Dan werd un grôote doos van de zulder gehold. Daorin zaate de bildjes êen vur êen ingepakt in kraantepepier. Ok de kersstal kwaam nor beneeje. Dieje stal haj onzen grutvadder zelf nog gemokt en zaager èùt as unnen echte stal. Hij was gemokt van berkestammekes en er zaat echt riet bovenop en er binnenin was un rèùf vurt hooj van dun os. Nie vur dun eezel want die kwaamp onverwachs.

Hannes Bij ons begos de kersttèèd toen èègeluk meej ut meste van un por knèèn. Vur de femilie waare twee vlinders, dè waare bonte zwartwitte knèèn, êene vur tante Drika en êene vur ome Bart. Die kwaame ze daogs vur de Kerst haole en slachte dè dinne ze zelf. Mar vur ons was ut beste knèèn, dè was unne brèùne Vlaamse reus. Dè was de grôtste want ons höshouwe was ok ut grôtst.

Pietje Bij ons mochte de kender de kerstspulle zelf ötpakke, schaopke vur schaopke. Dertien han wij er in twee verschillende sorte, grôter en klender mar ze paaste goed bij mekaare. De grôote sort han wij geörve van ons opoe van moederskaant en de klèèn kwaame van de grutouwers van vadders kaant, die bij ons inwonde. Daor zaat ok unnen hond bij en die haj bekant niemand aanders êene. En bij de schaope zaat un zwart schaop, dè lösterde nôot en liep altèd weg daor haj dun hond ut miste wèruk meej, haj onzen grutvadder verteld.

Hannes Daogs vur de Kerst slachtte onze vadder ons knèèn. Daor stonnen wij meej ons neus boovenop. Hij viet ut öt de kooj en sloeg ut aachter zun oore. Dan hing ie dè op on zun aachterste pôote, ritste zunnen bèùk oope en din zunne jas èùt. Nao de slacht ging ut knèèn ut waoter in. De hêud wier opgevuld meej strooj en opgehange om te dreuge om laoter vur un por cente te verkôope. En toen ie klaor was meej ut kerwei, vroege wij de pôtjes die nog on dun balk hinge. Die pôtjes konde meej un touw um oewe nek hange zôodè on elke kaant un pôtje bengelde. Die pôtjes brochte geluk. Dè was echt zôo want dè haj ik op school geleeze in un spannend boek van de fraoters.

Pietje Dè vèèn ik toch mar zielig vur zon knèèn.

Hannes Doe nie zô semmelèètig. Ons din dè niks want wij wiese nie aanders dan dè dè zun lot zu zen. Dur is unne tèèd van koome en van gaon en hij haj un schôon lèève gehad daor han wij wel veur gezurgd. Meej verrekus en kiepe ist toch nie aanders.

Pietje Dè is wel zôo. Bij ons was meej ut ötpakke van de kersstal meer tèèd gemoejd dan meej ut ötpakke bij Sintereklaos. Ut moes om zun beurt en hêel vurzichtig. As ge Maria liet valle dan was dun hille kerstal nor de Filistijne zin ons moeder. On de miste bilde zaat wel wè schaoj. De grôote bilde dè waare de Driekoninge al han wij er mar twee. Den derde was gesneuveld. Die môoge we gebrèùke om hinkelpotte te teekene. Van echte heiligebilde môog dè nie want die blèève heilig ok al waare ze in gruuzelemente gevalle. Vur de kerststal gold dè nie, die was nie gewijd.

Hannes De pestoor haj ut over ut feest van Kerst, mar vur ons was ut fist omdè we knèèn aate. Ons moeder moes ut knèèn braoje en daor begos ze al vruug mee. Assie gedraaid moes worre dan keeke wij mee in de pan of ut toch wel goed ging. Zonder knèèn zu hil de Kerst in dèùge valle.

Pietje Die ut kiendje Jezus môog ötpakke haj de grotste prèès. Wij han un los kiendje Jezus dè in un echt houte kribbeke laag dè onzen grutvadder ok gemokt haj. Onder ut kiendje moes ok we stroj.

Hannes Bij ons rôok ut al gauw lekker nor ut knèèn. Allêen al as ik er on docht dan liep men ut waoter in de mond.

Pietje Onze vadder mokte meej grotpepier unnen bergwand as aachtergrond. Daor langs kwaam de kerstal te staon meej int midde ut kribbeke. Daor omheene kwaam ut mos öt den dèùn. Dur laag ok un spiegeltje op dun dresswaar mee durlangs ammal mos. Dè was un sort grôote kom waor de schaope öt konne drinke. In de rèùf moes wè hooi en onder dun os en dun eezel laag we strooj teege de kauw want dè was in unnen echte stal ok zôo. Dan kosse de bilde derin. Urst ut kribbeke en ut kiendje Jezus en daoromhene Maria en Jofes, zoas de klèèntjes die bij ons noemde. Dan de herders en un hille rij schaope as kudde dur aachter aon en daor wir aachter dun hond. En tèène dun dresswaar kwaame de twee Driekoninge te staon en de kemeel meej zunne gelemde kop. Die môoge elke daag un stukske dichter bij de kersstal koome. Pas meej Driekoninge waare zer himmal.

Hannes Wij holde mos vant riete dak dè was schôon gruun. Van kreppepier mokte we rooj slingers daor zaagde aon det fist was. Mar gekleurde kerstballe die kende wij nog nie.

Pietje Daormee was ut versiere vur de Kerst nog nie gedaon. Onze grutvadder haj unne berkestam schèùn durgezaoge om un plenkske te krèège meej dun baast er nog aon. Daorop hattie un por grôote maastappel vastgemokt. En wij moesse die maastappel verve meej echte zilververf öt un klèèn glaoze pötje. Van onderèùt haj onze grutvadder in dè plenkske ok un spijkerke geslaon om un kaars op te zette. Meej kersmis môog die pas aon en allêen as onze vadder en ons moeder durbij waare.

Hannes En bij ons kwaam boove de kersstal ont plafon unnen schôone engel meej kaante vleugels te hange on un dun draojke van èèzergaore. Ons moeder haj die nog gemokt toen ze in de leste klas op school zaat. Omdettie on zonne lange dunnen draod hing, draaide diejen engel altèd boove de kersstal.

Pietje Dè lekt men wel hêel schôon. Wij knipte öt karton un ster meej unne grôote stert en die verfde we meej goudverf. Dè was me un gedap. As die opgedreugd was dan kwaam die boove on de kersstal te hange. En wij pakte èèkeljes in meej zilverpepier en streeke dè himmal glad. Dè waare de kedookes van de driekoninge vur ut kiendje Jezus. En as alles klaor waar dan waarut un schôon gezicht.

Hannes En meej Kersmis smerregus hêel vruug ginge we nor de naachtmis. Die was toen nog niet saoves tevurre want dan zuttie nie geldig zen as mis vur Kersmis. Dan zudde ok nie te cummunie hebbe gekunne want daor moeste nuchter vur zen.

Pietje Nuchter, bij ons dronke ze nôot nie, gin bier, ginne sneevel en zeker gin wèèn.

Hannes Ik beduul dan moogde hillemal niks gegeete of gedronke hebbe.

Pietje Wij ginge meej zun allemalle te voet nor de naachtmis en un uur te vruug om dicht bij de kersstal te zitte want ut kosser druk worre. De kersstal von ik toch zo schôon. As ge in de kerk kwaampt dan wier er al gezonge dur ut mannekoor. Ut urste liedje was “Maria die zoude naar Bethlehem gaan, kerstavond voor den noenen” en ut volgende couplet: Het hagelde en sneeuwde en ’t was er zo koud, de rijm lag op de daken”. Ut was net of ze over Unent zonge. Ik kon dè hillemal plotse. Ik dromde dan hillemal weg. Ze kwaame dur den dèùn. Jozef en Maria waare al muug vant lôope dur dè klapzaand en dun ezel was niemer vurèùt te brande. Jozef was al bij Bosch en Dèùn gewist mar daor was gin plots mir en den herberg dè was netuurluk Boslust en daor wast zô druk desse nie binne kosse. De guld zal er wel gezeete hebbe. Toen zen ze Den Braand ingelôope dur de sticht achter ut kapelleke. Maria die zin: “ik bender zo moe, laat ons een weinig rusten”. Daor vonne ze unne stal meej unnen os erin. Daor zen wel meer van die kitjes waor biste kunne schèùle.

Hannes Ze waare zeker verdwaold.

Pietje Nèè mar ze moesse overnaachte en ze won dun eezel ok kwèèt. In dè kitje, daor sloote vensters noch deure, zoas ze zonge. Opt törp heej bekant niemand unne stal en voejer is daor ok nie te vèène dè wiesse ze natuurluk wel, ze waare al lang op pad. En daor is toen ut kiendje geboore. Ze wikkelde ut in doeke en linne ut in unne voejerbak die ze vanaf toen vort kribbe noemde omdè dè beter klonk. En toen dun engel de herders worschouwde toen liepe die in Osterwèèk, daor heb ik wel ôot meer unnen herder meej schaope gezien. Die zen over de Heusdensebaon langs de Limputte gekoome, die was toen nog nie verhard netuurluk.

Hannes En de wèèzen öt ut Ooste die kwaame dan zeeker himmal öt Nijmegen.

Pietje Zij volgde de ster en die liepe daor wel unne dag of tien op en dè kan wel kloppe. Vruuger waare de miense gewend om te lôope. Ze ginge vlot te voet op en neer nor Den Bosch.

Hannes Dè zal wel unne opvallende percessie zen gewist meej unne kemeel durbij. Zun de Unentse miense die ster dan nie gezien hebbe?

Pietje Die ster zaagde allêen snaachts en vruuger blêeve de miense saoves thèùs, de weege waare swenters slèècht en dur waare amper straotlampe en ze dinne de vensters van de hèùze dicht. En op törp haj niemand er erg in dè daor zon grôot wonder was gebeurd…...Mar zôo gauw ut liedje afgeloope was kwaam ik wir terug in de werkelijkhed, dan wast drôome vurbij.

Hannes Ons moeder ging nie meej nor de naachtmis die blêef thèùs om op de klenste kender te paase. Ze ging nor de gewôon urste mis. Nor de naachtmis ginge wij dus meej onze vadder allêen en dè was al bezunder.

Pietje En daornao zong ut koor: “Hoe lijdt dit kindeke hier in de kou, ziet toch hoe alle zijn leedekes beeve” En ik vuulde er hillemal in meej. Ut was zô koud in de kerk. Zun ze die expres koud gehouwe hebbe?

Hannes Daor wier toen nog nie gestokt. Ut was ur zô koud degge kouw hand krêegt van oew kerkboek vaasthouwe en oew voete werre ijsklonte. Vrouwe moesse toen nog iets op durre kop hebbe in de kerk mar bij manne was dè verboje behalve vur de Guld. Ge konter nog wel kouw oore krêege.

Pietje Mar ut was ur wel hêel schôon meej overal lichtjes en alle kaarsen aon. Ge kont de kersstal goed zien want die was ok verlicht. De herders en schaope en hillemal aachterin, as ge goed kêekt, achter takke zaagde unne vos die op de loer laag. On dun aandere kaant stond un klèèn opgezet reeke en un lammeke. In de kersstal zelf was ut wè donkerder en daorin brandde op un kaarske un klèèn vlèmke en dur ut flikkere was ut net of er leeve zaat in dieje stal.

Hannes Bij ons haj êene herder un schaop op zunne rug, was dè daor ok?

Pietje Ja, dè was ut verloore schaop dé den herder wir terug brocht nor de kudde. Zôo was ut meej de miense ok as die zondigde dan dwolde ze af en as ge gingt biechte dan kwaamde wir terug bij de kudde mar dan moestte wel spèèt hebbe, haj de kappelaon op school verteld.

Hannes Men maog die knorde in de kerk want ik zaat al on ut knèèn te denke hoe dè zu smaoke. Ik was bang dè aander miense dè zun heure, dan zuk vur schut zitte.

Pietje Boove de kersstal hing unnen engel en die haj un lint in zun haande meej daorop Gloria in excelcis Deo en toevallig zong ut koor dè ok. En dur stonne overal gekapte maaste boom as versiering en ze han er blinkende glaoze kersballe inhange en daor zaagde alle lempkes in terug. Ut was toch zô schôon.

Hannes En ik docht we heej dè epistul toch veul in en ik vroeg me aaf of dieje preek nie wè korter zu kunne. De bodschap was wel dèùdeluk; ruzie moete meej Kertmis goedmaoke. Wè duurde ut toch lang vurdè de mis un end op scheut was.

Pietje Vur de kersstal ston unne grôote knikengel. As ge er un dubbeltje ingojde dan knikten ie. Mar dè dinne wij pas bij ut lof en dan meej twee stèùvers want dan kniktenie twee keer vur ut zelfde geld. Ok de driekoningen stonne er bij. Die waare daor schôon net nuuw meej blinkende kleere en gouwe krôone en kedookes in dur haande. De kamêel was grôot en nie kepot gewist zoas bij ons.

Hannes Ut was un mis meej drie heere en dè was un plechtig gedoe. De pestoor bleef poetse en elke keer kwaam de misdienaar wir meej ut wierokvat en dan bewierokte de pestoor alles, ut evangelieboek, ut altaar, de kerk en de miense. Hij liep hillemal in de mist. Te lange leste kwaam de cemmunie en aachter in de kerk wast in ins un gestommel want sommige miense die daor stonne, vertrokke al.

Pietje Dè zudde van ons moeder nôot gemeuge hebbe en èègeluk kunde dè ok nie maoke

Hannes As ge hil die lange mis het gestaon dan wilde wel weg. En nao de cemmunie zong ut koor “Stille nacht” en daornao kwaamp de zeege en dan nog un leste liedje en dan wast gedaon.

Pietje Zô vlug meugeluk ginge wij de kerk èùt en dan bèùte blêeve we efkes wochte want dan konne we de femilie al vast zaolig kersmis wense. En daornao ginge we nor hèùs.

Hannes Ons moeder haj de kachel vast ongemokt en die goed opgepokt zodè die goed wèèrm was, Wij krêege wèrme seklaade meej un sneej krintenmik van dun bekker. Zô begos ut fist.

Pietje Ze kosse er thèùs meej bekant niks un grôot fist van maoke. Overdaag moesse wij nog unne keer nor de kerk en dan waaren er drie misse aachtermekaar of we ginge nor ut lof. Dan zaate zôwè de godgaanse dag in de kerk.

Hannes En op de middag op urste Kerstdag noa dun Engeldesheere dan kwaam ut knèèn op toffel. Ons moeder verdilde hum. Onze vadder krêeg ut grotste stuk en ons moeder hoefde zelf nie zoveul. Meej Kersmis aate wij gin roggebrôod mar witte mik. Onzen grutvadder haj die zelf gebakke en ons moeder snee die aon mar urst mokte ze er un krèùs over en ik krêeg ut kuntje. Dè sopte ik in de saus en dan knèènevlêes erop dè was nog us smulle. Dur was niks lekkerders in hil de wèreld.

Pietje Wij aate op de middag hil sjiek meej un gloske appelsienesap. Ut servies wer öt ut kabinet gehold en we krêege goeje soep en un extra stukske vlêes en er was tuttie fruttie bij de èrrepel en dan krêege we pudding nao. En pudding kooke dè kon ons moeder, wel tien sorte. Ut liefste han wij appelpudding. Dè was vanillieëpudding die hil heet was mee appeltjes erin meej sèùker en kanêel.

Hannes Dè ken ik ok daor zaat zon dikke vel overheene. Daor vochte wij om. Mar west ammal lang geleeje.

Pietje Ons moeder haj zelluf liever stèève griesmèèlpudding meej ingemokte zwarte bezeme durbij. Wè was Kersmis vruuger toch schôon…. Genoeg over Kerst, ut is hier koud geworre, ik zal de kachel us opporre en koffie zette. Luste gij un bekske?

Hannes Ja, daor hek wel zin in mar nie te stèèrke gère.

Pietje Ge het nogal wè noote op oewe zang. Hoe haddem gehad wille hebbe, dik dun of dur un duukske.

Hannes Teege stèèreke koffie kan ik nie zôo goed mir teege. Wè doen we taovend, gon we nor de naachtmis?

Pietje Ikke nie, Ik goj nie dur die glattighed. Ik woj venaovend vruug te bed gaon.

Hannes Ge hoeft toch nie meej de kiepe op stok.

Pietje Nèè mar ik goj mèrregu nor de leste mis dan zingt ut koor Gregoriaans en dè vèèn ik ut schonst. In de gezinsmis van tegesworrig koome er ammal vrimde miense. Die laote de kender dur de kerk lôope en die gon gewôon aachterstevurre zitte te buurte. Ze zittener net asof ze nor unne film gon. En de kender zitte te zeure om drinke en dan krèège ze iets en no efkes hebbe ze wir dorst.

Hannes Ut zen bedurve kender die van drinke dorst krèège. Hoe ut un bietje hurt daor hebbe de miense gin gevuul mir veur. Ze kunne de kender nog nie stil houwe.

Pietje Hier is oewe koffie. Kuukske durbij?

Hannes Ja, zon meriekuukske lus ik wel. Kik dè doe de pestoor ok drie scheppe sèùker in de koffie. Ome Jaonus zu teege tante Drika zegge dès in êene keer genoeg vur twee tasse want daor bleft nog genoeg op dun bojum over vur ut twidde köpke.

Pietje Ik blêef doen wek altèd gedaon heb en ge hoeft me zôo nie op mun vingers zitte te kèèke.

Hannes Dè heej ok gin zin want gij veraandert niemer. Nog iets, ik haj un lotje vur de loterij van de Unentse winkeliers van de decembermond maar dè ben ik vergeete in te leevere en nauw ist te laot.

Pietje Wè bende toch unne lozziemaoker om dè te laote verlôope.

Hannes Dè kan gebeure. Mar aanders hebben we ok nôot prèès.

Pietje Geluk is aanders meej de domme. Nauw zullen we nôot weete of we prèès gehad zun hebbe.

Hannes We zen nog gezond en dan hedde op onze leeftèèd al dun urste prèès. Ik goj urst mar wè hout binne haole dan hoef ik niemer nor bèùte.

Pietje Doe de poort mar op slot en lot dan de Kerst mar koome.