Cookies helpen ons onze services aan te bieden. Door onze services te gebruiken stemt u in met het gebruik van onze cookies.

Pitz, Peter Paul Josef

Peter Paul Josef Pitz
Afbeelding gewenst
Volledige namen Peter Paul Josef Pitz
Geboortedatum 30-03-1907
Geboorteplaats Neutraal Moresnet
Woonplaats Tilburg
Burgerlijke staat gehuwd
Naam echtgeno(o)t(e) Cornelia Spijkers
Beroep vertegenwoordiger
Overlijdensdatum 02-07-1974
Plaats van overlijden Tilburg

Pitz, Peter Paul Josef (Neutraal Moresnet 30 maart 1907, Tilburg 2 juli 1974), kringleider van de NSB te Tilburg. Zoon van Peter Paulus Pitz (1874–1933), meesterknecht en Anna Catharina Helena Schomers (1873–1944). Hij was achtereenvolgens gehuwd met Petronella Akkermans (1910–2010) en Cornelia Maria Antonia Spijkers (1927–?). Beide huwelijken bleven kinderloos. Pitz overleed op 02-07-1974 te Tilburg.

Achtergrond

Peter Paul Josef Pitz (hierna te noemen Peter Pitz) werd op 30 maart 1907 in Neutraal Moresnet[1] geboren als enig kind van Peter Paulus Pitz en Anna Catharina Helena Schomers. Hij trouwde op 25 augustus 1934 te Tilburg met Petronella Johanna Susanna Akkermans. Hun huwelijk bleef kinderloos.

Jeugd en huwelijk

Kort na de geboorte van Peter emigreert het gezin Pitz van Neutraal-Moresnet naar Nederland. Op 8 juli 1907 komen zij aan in Tilburg, waar de vader van Peter werk vindt in de textielindustrie. Eerst woont het gezin aan het Piusplein N 658 en vanaf december 1912 aan de Clercxstraat 1z. Begonnen als schrobbelaar klimt de vader van Peter op tot afdelingschef en vervolgens tot meesterknecht.[2] Hoogstwaarschijnlijk vanwege zijn werk verblijft Peter Paulus Pitz vanaf eind 1922 in de Noord-Franse textielstad Tourcoing, het jaar daarop volgen ook zijn vrouw en zoon Peter. In 1926 keert het gezin Pitz terug naar Tilburg, en woont dan aan de Clercxstraat 18.

Inmiddels is Peter Paulus Pitz bij wet van 14 juli 1921 genaturaliseerd tot Nederlander, waardoor ook zijn vrouw en zoon automatisch de Nederlandse nationaliteit verkrijgen.[3] Over de jeugdjaren van Peter Pitz is niets bekend en evenmin is bekend welke opleiding(en) hij volgt. Gezien de diverse beroepen die hij later uitoefent gaat hij na de lagere school waarschijnlijk nog naar de mulo[4] en wellicht volgt hij daarna nog een of meer cursussen. In 1931 drijft hij onder de naam Joseph Pitz een handel in schoenmachines ‘en dergelijke’. Op 19 juni 1931 wordt hij failliet verklaard, welk faillissement op 20 oktober 1931 weer opgeheven wordt.[5] Als Peter Pitz op 25 augustus 1934 in Tilburg in het huwelijk treedt met de 24-jarige strijkster Petronella Akkermans is hij correspondent.[6]

In juli 1935 betrekken Pitz en zijn vrouw de woning Nieuw-Lovenstraat 218 (nu Nautilusstraat 78) en vanaf 10 september 1936 wonen zij aan de Heile Schoorstraat 43. Pitz is dan hoofdagent bij het Groene Kruis.[7] Uit de gezinskaart van Pitz blijkt dat zijn moeder – sinds 1933 weduwe – bij haar zoon in huis woont. Zij verhuist in 1943 ook mee naar Nieuwe Bosscheweg 94.[8]

Pitz wordt kringleider

Ofschoon er over zijn politieke activiteiten uit de periode voor 1940 geen concrete gegevens bekend zijn, moet Peter Pitz zich in de jaren 1930 ontpopt hebben als een fanatiek nationaalsocialist. In 1936 wordt hij lid van de NSB. Dat kunnen we afleiden uit zijn stamboeknummer, 73338.[9] Al in 1940 is de dan pas 33-jarige Pitz groepsleider en, na kringleider Jacob Boon[10] tweede man van de Tilburgse NSB. Twee jaar later, op 28 september 1942, wordt Pitz geïnstalleerd als opvolger van Boon die zelf gepromoveerd is tot districtsorganisator van de NSB voor Noord-Brabant. Kort daarvoor had Pitz zonder toestemming een propagandatocht van circa 120 NSB-ers naar Udenhout georganiseerd waarbij een vechtpartij ontstond. Ook de echtgenote van Peter Pitz is duidelijk de 'Nieuwe Orde' toegedaan. Eveneens in 1942 krijgt ‘kameraadske’[11] P. Pitz-Akkermans de leiding van de afdeling Frontzorg voor Tilburg en omstreken.

Heerbanhuis

Op zaterdag 30 november 1940 wordt aan de Koestraat het heerbanhuis, onderkomen van de NSB in Tilburg, geopend door Anton Mussert. De opening wordt voorafgegaan door een korte mars door de stad van de WA.[12] Dat de leider van de NSB daarvoor naar Tilburg komt, is blijkbaar belangrijk nieuws, want tal van (landelijke) dagbladen berichten erover.[13] Het heerbanhuis is gevestigd in de in 1898 door wollenstoffenfabrikant Emile Janssens gebouwde villa aan de Koestraat 166. In 1937 woonde hier nog een zoon van Emile, Franciscus Joseph Maria Henricus Janssens (1890-1954). De NSB heeft de villa niet in eigendom; het pand wordt gehuurd van de eigenaar, de N.V. Janssens de Horion’s wollenstoffenfabrieken. Na de oorlog was in dit pand nog een bijkantoor gevestigd van de Provinciale Voedselcommissaris voor Noord-Brabant. Het gebouw is aan het begin van de jaren 1950 gesloopt.

Provinciale Drentsche en Asser Courant, 3 december 1940

Verhuizing en echtscheiding

Het kringkantoor van de NSB was tot 1943 gevestigd in het pand Willem II-straat 7.[14] In maart 1943 stelt de ‘Beauftragte des Reichskommissars für die besetzten Niederländischen Gebiete’ aan Pitz de woning Nieuwe Bosscheweg 94 ter beschikking. De in die woning wonende joodse familie moet bij een andere joodse familie worden ondergebracht.[15] Het Joodse gezin Roos dat hier vanaf 1933 woont is echter al op 24 februari 1943 ondergedoken.[16]

In april 1944 wordt het huwelijk tussen Pitz en Akkermans ontbonden.[17] Petronella Akkermans trekt in bij haar ouders aan de Hesperenstraat 67 in Tilburg, Peter Pitz blijft alleen achter in het ruime huis aan de Nieuwe Bosscheweg.

Op 5 augustus 1944 verzoekt Pitz per brief aan de burgemeester om een andere woning. Het benedengedeelte van het huis is ‘door de beweging in gebruik’, wonen slapen doet hij boven. Hij beklaagt zich erover dat hij van de vroege ochtend tot de late avond gebeld wordt of bezoek krijgt en hij verzoekt de burgemeester hem een andere woning toe te wijzen. “Reeds jaren heb ik niet de minste vacantie gehad…” Hij voelt zich overwerkt en overspannen, en op doktersadvies moet hij de komende maanden ‘volstrekte rust’ genieten. Ofschoon de – op dat moment waarnemend – burgemeester[18] een partijgenoot is van Pitz, honoreert hij diens verzoek niet.

Arrestaties en veroordelingen

Petronella Akkermans wordt in de week van 15 tot 22 juni 1945 gearresteerd bij haar ouders en gedetineerd in het Bewaringskamp te Tilburg. In mei 1946 veroordeelt het Tribunaal te Tilburg de dan 35-jarige Akkermans tot een jaar en negen maanden hechtenis met aftrek van voorarrest en tot ontzetting uit het kiesrecht.[19] Peter Paul Josef Pitz wordt in de week van 20 tot 26 oktober bij zijn ex-schoonouders in Tilburg gearresteerd en overgebracht naar kamp Vught.[20] In december 1946 veroordeelt het Tribunaal te Tilburg hem tot vier jaar hechtenis met aftrek van voorarrest, zodat hij op 14 juni 1949 weer vrij man zal zijn.[21] Kennelijk is zijn straf later met een half jaar bekort, want vanaf 14 december 1948 woont hij weer bij zijn ex-schoonouders aan de Hesperenstraat.[22]

Na 1950

Peter Pitz blijft nog enkele jaren bij zijn ex-schoonouders in huis wonen; pas op 7 juni 1951 verhuist hij naar Bredaseweg 20.[23] Petronella Akkermans – die vermoedelijk ook steeds bij haar ouders ingewoond heeft – wordt twee dagen later, op 9 juni 1951, ingeschreven in Amsterdam. Daar overlijdt zij, ongehuwd, op 100-jarige leeftijd op 1 oktober 2010. [24]

Pitz hertrouwt op 29 juni 1951 in Tilburg met de twintig jaar jongere Cornelia Maria Antonia Spijkers.[25] Tussen 1951 en 1956 woont het kinderloos gebleven echtpaar Pitz-Spijkers achtereenvolgens op de volgende adressen: Bredaseweg 239, Korte Schijfstraat 10, Stevenzandsestraat 48 en vanaf 9 juli 1956 op Generaal Smutslaan 98. Pitz is gedurende die periode werkzaam als verkoopleider en vertegenwoordiger.

Peter Paul Josef Pitz overlijdt in Tilburg op 2 juli 1974 in de leeftijd van 67 jaar.

Bronnen

Regionaal Archief Tilburg

  • Archief 918, Bevolkingsregister Tilburg 1921-1939.
  • Archief 484, Inventaris van het archief van het gemeentebestuur van Tilburg, 1938-1985
    • invnr. 5725. Lijsten bestemd voor de commissaris van de koningin met namen van in verzekerde bewaring gestelde personen vanwege hun gedragingen gedurende de bezetting.
    • invnr. 5726, Gegevens omtrent personen die nader onderzocht dienen te worden vanwege hun gedrag of houding tijdens de bezetting.
    • invnr. 5728, Lijsten gestuurd door de directeur van politie te 's Hertogenbosch met namen van geïnterneerde inwoners in het bewarings-en verblijfskamp Vught.
  • Adresboeken 1928, 1931, 1934, 1937 en 1943.

CBG, Centrum voor familiegeschiedenis, Den Haag

  • Persoonskaarten.

Kranten

  • Nieuwe Tilburgsche Courant
  • Het Nieuwsblad van het Zuiden

Geheugen van Tilburg

Literatuur

  • Beer, Ad de, ‘Waarnemend burgemeester Hondius, een paradoxale voorbijganger, 17 juli 1944–17 september 1944’, in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, jrg. 10 (1992) nr. 3, p. 70-79.
  • Beer, A. de en G. Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting Nederland om het leven kwamen. Tilburg, 2002.
  • Dröge, Philip, Moresnet. Opkomst en ondergang van een vergeten buurlandje, Houten, 2016.
  • Reybrouck, David van, Zink, Amsterdam 2018.

Externe links

Noten

  1. ↑ Neutraal Moresnet was het ministaatje dat na het Congres van Wenen in 1816 ontstond doordat de Nederlanden en Pruisen het niet eens konden worden over de precieze loop van een paar kilometer grens ten zuiden van Vaals. In 1920 werd Neutraal Moresnet toegevoegd aan België en heet sindsdien La Calamine. Zie ook https://www.wikiwand.com/nl/Neutraal_Moresnet en Dröge (2016) en Van Reybrouck (2018).
  2. ↑ Aldus de aantekeningen in het bevolkingsregister, Regionaal Archief Tilburg, Archief 918, Bevolkingsregister Tilburg 1910-1920, invnr. 1554, blad 94, Archief 918, Bevolkingsregister Tilburg 1921-1939, gezinskaart 9-94 en Archief 918, Bevolkingsregister Tilburg 1921-1939, gezinskaart 57-246. Het adresboek van 1928 geeft als beroep molensteller.
  3. ↑ Wet van 14 juli 1921, Staatsblad 1921, nr. 959 en Nederlandsche Staatscourant, 28 juli 1921.
  4. ↑ Zijn naam vinden we niet terug op de lijst van geslaagden van de rijks-HBS of het Sint Odulphuslyceum.
  5. ↑ Nederlandsche Staatscourant, 24 juni 1931 en 22 oktober 1931. Brabants Historisch Informatie Centrum, Archief 404a, Kamer van Koophandel voor Tilburg en omstreken, Handelsregister, dossiernr. 3138.
  6. ↑ Regionaal Archief Tilburg, Archief 16, Huwelijksregister 1934, akte 390. Volgens het adresboek van 1934 was hij handelsreiziger.
  7. ↑ Adresboek van Tilburg, 1937.
  8. ↑ Zoals blijkt uit de overlijdensadvertentie in de Nieuwe Tilburgsche Courant van 10 januari 1944.
  9. ↑ Het stamboeknummer is het nummer waaronder leden van de NSB op volgorde van aanmelding waren ingeschreven in de ledenadministratie. Hoe lager het nummer, hoe langer lid. De prominente NSB-ers prof. Tobi Goedewaagen, lid geworden rond 1936, had 66370 als stamboeknummer en Meinoud Rost van Tonningen die op op 07-08-1936 lid werd, had als stamboeknummer 76000.
  10. ↑ Jacob Geerhard Boon (geb. Doetinchem 12-09-1901) vestigde zich in 1931 in Tilburg. Hij was in 1925 in Rotterdam gehuwd met Wilhelmina van Klaveren (geb. Rotterdam 20-12-1897). Zij hadden één dochter, geb. 1930. Boon was in 1934 kantoorbediende en woonde aan de J.P. Coenstraat 68. In 1943 had hij een groothandel in dierlijk haar, J.P. Coenstraat 1d. Boon wordt in Waddinxveen gearresteerd en in de periode van 13 t/m 26 januari 1946 overgebracht naar Vught. In mei 1946 gaat hij naar Kamp Hoogerheide. Op 5 december 1947 veroordeelt het Tribunaal te Tilburg Boon tot acht jaar hechtenis met aftrek en ontzetting uit het actief en passief kiesrecht (Het Nieuwsblad van het Zuiden, 06-12-1947). Zie ook Regionaal Archief Tilburg, Archief 484, Inventaris van het archief van het gemeentebestuur van Tilburg, 1938-1985, invnr. 5726 (Gegevens omtrent personen die nader onderzocht dienen te worden vanwege hun gedrag of houding tijdens de bezetting) en invnr. 5728 (Lijsten gestuurd door de directeur van politie te 's Hertogenbosch met namen van geïnterneerde inwoners in het bewarings-en verblijfskamp Vught).
  11. ↑ Kameraadske was de aanspreekvorm voor vrouwelijke leden van de NSB, de NSB-mannen spraken elkaar aan met ‘kameraad’.
  12. ↑ Weer(baarheids)afdeling, de geüniformeerde (en gewapende) ordedienst en knokploeg van de NSB.
  13. ↑ Zie https://www.delpher.nl
  14. ↑ Nationaal-socialistische almanak, jrg. 2, 1943, te raadplegen op Delpher.
  15. ↑ Brief van de burgemeester van Tilburg aan de commissaris van politie, d.d. 15 maart 1943, Regionaal Archief Tilburg, Archief 484, Inventaris van het archief van het gemeentebestuur van Tilburg, 1938-1985, invnr. 2872, Ingekomen brieven van de Duitse bezettingsautoriteiten inzake de toewijzing van voorheen door joden bewoonde woningen (1942-1943), scan 0053. (De brief was overigens niet ondertekend door de burgemeester, maar door wethouder Janssens.)
  16. ↑ Het gezin Roos bestond uit Fritz Siegfried Roos (Chemnitz (DE) 07-11-1889, Polen 15-03-1945), Elisabeth Roos-Culp (Barmen (DE) 28-06-1893, Auschwitz 05-09-1944), Bernd Roos (Barmen (DE) 19-02-1922, Polen 15-03-1945) en Anita (Barmen (DE) 03-07-1925, Toronto, Ontario (CA) 26-05-2003). Het gezin dook op 25 februari 1943 onder bij de familie Van Bebber aan de Korenbloemstraat 137. Op 2 augustus 1944 werd bij toeval hun schuilplaats ontdekt. Alleen Anita Roos overleefde de Sjoa. Zij werd door de Russen in mei 1945 in kamp Libau (Opper-Silezië) bevrijd en keerde terug naar Tilburg. In 1948 trouwde zij met Heinz Joachim Mayer (1921-1982), in 1951 emigreerde het echtpaar Mayer naar Canada. Haar belevenissen tijdens de oorlogsjaren legde zij vast in One Who Came Back (Ottawa 1981), dat in Nederlandse vertaling verscheen onder de titel Als ik Hitler maar kan overleven (Nieuwkoop 1981). Anita Roos overleed op 26 mei 2003 in Toronto (CA).
  17. ↑ Huwelijk ontbonden bij vonnis van de arrondissementsrechtbank te Breda op 18 april 1944, ingeschreven op 31 mei 1944. Nederlandsche Staatscourant, 5 mei 1944. Zie ook de aantekening in het huwelijksregister (noot 6).
  18. ↑ Ir. H. Hondius, NSB-wethouder in Nijmegen was van 17-juli tot 17 september 1944 tevens waarnemend burgemeester van Tilburg.
  19. ↑ Het Nieuwsblad van het Zuiden, 29 mei 1946.
  20. ↑ Regionaal Archief Tilburg, Archief 484, invnr. 5725. Volgens invnr. is hij in de periode van 11 t/m 24 november gearresteerd in Maastricht.
  21. ↑ Het Nieuwsblad van het Zuiden, 19 december 1946.
  22. ↑ CBG, persoonskaart P.P.J. Pitz.
  23. ↑ Ibidem. Het adresboek van 1948 geeft als adres nog steeds Nieuwe Bosscheweg 94.
  24. ↑ CBG, persoonskaart Petronella Akkermans. De persoonskaart vermeldt geen adres.
  25. ↑ CBG, persoonskaart P.P.J. Pitz.
Overgenomen van "https://wikimiddenbrabant.nl/index.php?title=Pitz,_Peter_Paul_Josef&oldid=164966"
  • Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 8 nov 2023 om 11:36.