Gasthuishoeven

Assisië

De oude Gasthuishoeve

De hoeve op het Hooghout

In het cijnsregister van 1340 staat een post van twaalf oude schellingen die Wolterus de Haren betaalt. Deze cijns betaalt hij voor een hoeve op Hooghout. Zijn zoon Jan van Haren, edelman, later zijn weduwe en kinderen, staan als betalers van dit bedrag in het cijnsregister uit 1380. In 1391 verdeelt Luijtgaerd, de weduwe van Jan van Haren, het bezit onder haar zonen. De hoeve in Udenhout komt dan aan Henricus Jan van Haren. Die is wel eigenaar, maar woont er niet; er woont een pachter op de boerderij. Henricus Jan van Haren moet elk jaar uit de hoeve een erfpacht van 4 mud rogge betalen aan Bruisten Jan van Oesterwijck, een schuld die in 1381 is ontstaan. In 1406 kan Henrick van Haren de erfpacht niet betalen. Bruusten van Oesterwijck spant een rechtszaak aan met als gevolg dat Henrick van Haren de hoeve kwijt is aan Bruusten van Oesterwijck.

Agnes van den Broek Gasthuis

Via Bruisten, de zoon van voornoemde Bruisten Jan van Oesterwijck, komt de hoeve in handen van Gerit Jan van Leijenberch, die met Katherijn, de dochter van Bruisten, was getrouwd. Deze Gerit van Leijenberch is het die de hoeve en de vier bunder beemd in 1447 verkoopt aan Gijsbrecht van den Broeck. Gijsbrecht weet de hoeve te vergroten door aankopen van naastgelegen erven. Het is Agnes van den Broeck, een dochter van Gijsbert van den Broeck en Beatrix van den Heuvel, die in 1497 een gasthuis voor vrouwen sticht waar de hoeve op het Hooghout inkomsten voor moet leveren. In haar testament uit 1497 bepaalde zij dat er een huis moest worden gekocht waarin negen vrouwen gehuisvest konden worden. Het gasthuis werd ondergebracht in een huis in de Beurdsestraat in Den Bosch. De vrouwen moesten wel bloedverwant zijn van haar vader of haar moeder. Waren die er onvoldoende dan mochten ook arme vrouwen in het gasthuis worden opgenomen. Het Agnes van den Broeckgasthuis had inkomsten nodig om het onderhoud van de vrouwen te kunnen bekostigen. Daarvoor diende onder andere de hoeve in Udenhout aan het Hooghout, die haar vader in 1447 had gekocht.

Oostelijke en westelijke Gasthuishoeve

De Gasthuishoeve in Udenhout blijft vele eeuwen in bezit van het Agnes van den Broeckgasthuis. Het beheer wordt gevoerd vanuit 's-Hertogenbosch. In de loop der eeuwen zijn er vele Udenhoutse families pachter geweest op deze hoeve. Er zijn op enig moment twee boerderijen op de hoeve komen te staan, de oude en de nieuwe hoeve, ook wel de Oostelijke en de Westelijke Gasthuishoeve genoemd. Omstreeks 1680 worden de landerijen verdeeld tussen deze twee boerderijen met hun pachters.