Wezel, Wilhelmus Jacobus van

Wilhelmus van Wezel
Wilhelmus van Wezel
Volledige namen	Wilhelmus Jacobus
Geboortedatum	22-02-1885
Geboorteplaats	Alphen en Riel
Adres	Nieuwstraat ? (toen wijk A nr. 316)
Woonplaats	Gilze
Burgerlijke staat	gehuwd (2x)
Naam echtgeno(o)t(e)	Wilhelmina Petronella van Kruijsbergen
Beroep	voerman/kolenhandelaar
Overlijdensdatum	05-09-1940
Plaats van overlijden	Gilze
Bijzonderheden	Samen met zijn vrouw, zijn stiefzoon en drie van zijn kinderen, kwam hij om toen een Duitse bommenwerper in de Nieuwstraat in Gilze neerstortte.

Kun je het levensverhaal van dit oorlogsslachtoffer aanvullen? Of heb je een foto gevonden die we kunnen digitaliseren? Op de hoofdpagina van portaal Gilze en Rijen zie je hoe te reageren. Wij nemen graag contact met je op!

Wezel, Wilhelmus van (geboren Alphen en Riel, 22-02-1885 – overleden Gilze, 05-09-1940), zoon van Peter van Wezel (1842 - 1924), landbouwer en Petronella Kanters (1843 - 1914), landbouwster. Wilhelmus was gehuwd met Wilhelmina Petronella van Kruijsbergen (1888 – 1940) en eerder weduwnaar van Maria Catharina van Gils (1887 - 1917). Uit zijn eerste huwelijk werden drie kinderen geboren; één daarvan werd dood geboren. Uit zijn tweede huwelijk had hij drie kinderen en een stiefzoon.

Bidprentje van alle overleden familieleden

Overlijdensakte Wilhelmus van Wezel

Achtergrond

Wilhelmus van Wezel werd op 22 februari 1885 in Alphen en Riel geboren. Hij was de oudste zoon van Peter van Wezel en Petronella Kanters. Vader was landbouwer van beroep en moeder deed het huishouden en werkte ook op de boerderij. Wilhelmus had maar één broer, Hendrikus, die drie jaar jonger was. Zijn ouders waren beiden 41 jaar oud toen ze op 3 mei 1884 trouwden. Maar hij had wel meerdere halfbroers en -zussen, want Petronella Kanters was eerder getrouwd geweest met Willem de Jong (overleden mei 1883). Met hem had zij acht kinderen, waarvan er drie jong overleden.

Wilhelmus was voerman/kolenhandelaar van beroep. Hij trouwde op 16 mei 1913 in Gilze met Maria Catharina van Gils (1913-1917). Hij was 28 jaar, zijn bruid 26 jaar. Ze kregen samen drie kinderen; in 1914 Petronella Maria, in 1915 Jan (Johannes Franciscus) en in mei 1917 een doodgeboren kindje. Vijf dagen na de bevalling overleed ook moeder Maria Catharina; ze was pas dertig jaar oud. Wilhelmus bleef achter met twee nog heel jonge kinderen.

Een jaar later, op 14 juni 1918, hertrouwde Wilhelmus met Wilhelmina Petronella van Kruijsbergen. Ook zij had in mei 1917 haar eerste man, Antonius van den Broek, verloren. Samen met hem had ze één zoon, Sjaak (Jacobus Martinus) van den Broek. In hun nieuwe huwelijk kregen Wilhelmus en Wilhelmina samen nog drie kinderen, Net (Antonia Maria) in 1919, Piet (Petrus Adrianus) in 1920 en Martien (Martinus Gerardus) in 1924.

Toen de ramp op 5 september 1940 zich in de Nieuwstraat voltrok, was van dit samengestelde gezin alleen Petronella al uit huis. Wilhelmus, Wilhelmina en vier van hun (stief)kinderen – Antonia, Petrus en Martinus van Wezel en Jacobus van den Broek – kwamen om het leven. Zoon Jan was de enige overlevende, omdat hij op de bovenverdieping sliep en door de luchtdruk met bed en al op straat terecht kwam. Hij werd naar het ziekenhuis in Tilburg gebracht.

Boven vlnr Sjaak, vader, moeder, Net; onder vlnr Piet en Martien

Gebeurtenis

Het verhaal over de vliegtuigramp in de Nieuwstraat in Gilze vind je achter deze link Duitse bommenwerper stort neer in Gilze, Nieuwstraat – 5 september 1940

Verhaal gezin Van Wezel door de ogen van kleinzoon Wim van Wezel

Wim van Wezel uit Gilze is de zoon van Jan van Wezel. Zelf maakte hij de Tweede Wereldoorlog niet mee, maar zijn vader overleefde die verschrikkelijke nacht als enige in huis de vliegtuigramp. De impact hiervan is voor Wim zijn familie en in zijn jeugd heel groot geweest.

Hij deed zijn verhaal in de Documentaire Overleven in de schaduw van het vliegveld deel 1 en deel 2

en op de pagina ‘Onder de rook van het vliegveld’ in Weekblad Gilze en Rijen.

Zo vertelde hij: “Begin september 1940 was het nieuwe vliegveld Gilze-Rijen klaar. Op 4 september landden er vanwege de slag om Engeland een groot aantal Duitse bommenwerpers. Die werden afgetankt met kerosine, voorzien van de nodige munitie, mitrailleurs en bommen en ’s avonds rond een uur of tien vertrokken ze richting Engeland. De achtste volgeladen bommenwerper die opsteeg, een Heinkel 111, kon niet voldoende hoogte krijgen. In een poging om naar het vliegveld terug te keren, is hij in het huis van mijn familie aan de Nieuwstraat gevlogen.” ZEVEN KISTEN IN DE KERK “Wat volgde was een daverende klap en een ontzettend grote brand. Door de kerosine, de munitie en de bommen die ontploften. De vuurzee sloeg over naar Hotel De Kronen, tegenover. Zes van mijn familieleden zijn omgekomen. Opa, oma, drie ooms en één tante. Mijn vader, Jan van Wezel, sliep op de bovenverdieping en is door de luchtdruk met bed en al op straat terechtgekomen. Hij heeft de ramp als enige van het gezin overleefd. Hij werd naar het ziekenhuis in Tilburg gebracht. Behalve mijn zes familieleden is later ook Jan Vermeulen, de herbergier van De Kronen, overleden aan zijn verwondingen. En een zus van hem die het zag gebeuren, overleed aan een hartaanval. Dus op 7 september stonden in de kerk zeven kisten. Ons familiegraf, hier op het kerkhof, is er nog steeds. Daar gaan we elke zaterdag naar toe. Nu nog….”

POOT UITGEDRAAID Bij het onderwerp begrafenis, krijgt het gesprek een kritische toon. “Pastoor Van den Noort en koster Hermens hebben die helemaal geregeld. Waarschijnlijk met de beste bedoelingen, maar wat ik ze nu nog kwalijk neem, is dat ze met één pennenstreek al de overledenen voor 50 gulden per persoon weldoener van het gasthuis hebben gemaakt en voor 50 gulden per persoon weldoener van de kerk. Mijn vader betaalde 600 gulden plus nog de eeuwigdurende missen! Als je dan weet dat de oorlogsvergoeding op 2900 gulden uitkwam….. Bovendien was dat na even allemaal niet meer aantoonbaar. Pastoor Van den Noort kwam te overlijden, deken Van der Made werd naar St. Michielsgestel gedeporteerd en toen die terugkwam was het schriftje met de administratie verdwenen. Mijn vader heeft ze dat heel kwalijk genomen. Ook omdat ze deden alsof ze van niks meer wisten. Kijk, al betekent zo’n weldoenerschap in mijn beleving helemaal niks, in die tijd was dat ontzettend belangrijk voor de zielenrust van de mensen. Maar met onze ogen van 2019 denken wij toch, wat is dat belachelijk om iemand op zo’n moment zo’n poot uit te draaien.”

DE ECHTE RAMP “En daar sta je dan als 24-jarige jongeman. Je bent je familie kwijt, je huis, je bedrijf, je bezittingen. Mijn opa had een vervoersbedrijf/kolenhandel en een wagenmakerij en mijn vader had zelf een schildersbedrijf met een aantal knechten. Dat was allemaal weg.” “De echte ramp is pas begonnen na het ongeluk zelf. Op papier werd er een oorlogsschade van 2900 gulden toegekend. Maar die kreeg je niet, nee, je kreeg meteen ambtenaren op je dak die zeiden dat je zo’n zelfde soort pand moest neerzetten. De Kronen stond er binnen twee jaar weer. Vader had eerst een bedrijf op te zetten en een jong gezin te onderhouden. Maar ze bleven daar achterheen zitten. En ook andere schadebedragen kreeg je niet; alleen schadebrieven, waarmee je een en ander kon aantonen. De hele procedure heeft bijna twaalf jaar geduurd. Pas toen werd er werkelijk tot uitkering overgegaan. En al die tijd moest dat jonge gezin geld lenen bij de (schoon) familie. Van directe buren en kennissen kregen ze de eerste hulp. In mijn jeugd kwamen er allemaal oudere mensen bij ons thuis, wat ik heel vreemd vond. Ome Bart, een oudere vrijgezel, Dorus Aarts, mevrouw Timmermans en Mieke Timmermans, die aardappels bij ons kwam schillen. Van alle kanten werd dat jonge gezin gesteund. Maar niet van de ambtenarenkant, daar kregen ze eerder tegenwerking van.”

‘LAAT PA MET RUST’ “Mijn vader is een sombere, heel rustige man geworden. Voor het grote gezin van negen kinderen dat hij kreeg, was hij er eigenlijk niet. Wij werden alleen maar gewaarschuwd ‘laat pa met rust’. De enige keer dat ik hem echt emotioneel heb gezien, was toen hij in 1966, binnen een paar dagen, een van zijn dochters verloor. Toen was hij gebroken en heb ik hem zien huilen. Mijn moeder was precies het tegenovergestelde. Zij compenseerde veel voor de kinderen. Ze was heel initiatiefrijk. Vader heeft twintig jaar lang geprobeerd om zijn kolenhandel en later petroleumhandel voort te zetten. Op een gegeven moment ging het gewoon niet meer. Toen is hij in loondienst gegaan en zijn we naar de Vreugendaal verhuisd. En achteraf gezien is dat zijn redding geweest. Hij kreeg een Rijksbetrekking bij het mobilisatiecomplex in Baarle-Nassau. Hij kwam tot rust, had een vast inkomen, z’n kinderen waren goed terechtgekomen vond hij, en pas toen ging hij allerlei hobby’s uitoefenen, met kruiden, met vogeltjes en dat soort dingen.” “Dat hij in zijn jonge jaren altijd zo somber was, kan ik me nu heel goed voorstellen. Maar toen ik jong was begreep ik dat niet. Ik heb als kind ook nooit geweten wat er met zijn familie gebeurd was. Ja, zo’n schilderij met portretten dat altijd in de kamer hing. Ik heb er mijn hele jeugd naar gekeken, eigenlijk zonder te weten wat er aan de hand was. Wekelijkse bezoeken aan het kerkhof vond ik ook niets bijzonders. Ik was twaalf toen ik er voor de eerste keer over hoorde, omdat iemand vroeg ‘bende gij er ene van Van Wezel? Daarover heb ik vroeger dat en dat gehoord’.” Op het schilderij dat hij meegebracht heeft, wijst hij de oorlogsslachtoffers aan. “Dat is Sjaak van den Broek (25 jaar, zoon uit een eerder huwelijk van mijn oma), mijn opa (55 jaar), mijn oma Wilhelmina van Kruijsbergen (51 jaar), dochter Net, dat moet een heel knappe vrouw geweest zijn, Piet (19 jaar) en Martien (15 jaar). Hun overlijden heeft heel veel indruk gemaakt indertijd. In het dorp, maar ook ver daarbuiten. Er zijn nog steeds mensen die, als ze de naam Van Wezel horen, mij daarop aanspreken.”

Bronnen en literatuur

• Regionaal archief Tilburg Burgerlijke stand register – Geboorteregister 1885 Alphen en Riel

Gebeurtenis

Het verhaal over de vliegtuigramp in de Nieuwstraat in Gilze vind je achter deze link

Duitse bommenwerper stort neer in Gilze, Nieuwstraat – 5 september 1940