Promoties

Groeicurve

In de negentig jaar van haar bestaan heeft Tilburg University ruim 2.500 promovendi afgeleverd. Na de eerste zes decennia stond de teller op ruim 300. Daarna is er sprake van een steile groeicurve: iedere tien jaar verdubbelt het aantal promoties. Onder de gepromoveerden zijn zowel promovendi in dienst van de universiteit als ‘buitenpromovendi’ - die zich in hun onderzoek veelal richten op het praktijk waarin ze werkzaam zijn (‘reflective practioners’).

Mijlpalen

De eerste promotie in Tilburg vindt plaats in 1938, elf jaar na de stichting van de Roomsch Katholieke Handelshoogeschool. De promovendus, Peter van Berkum*, wordt kort daarna benoemd tot hoogleraar en is later nog enkele jaren rector magnificus* in Tilburg. De 1000e promotie vindt plaats in 2002. Promovendus is de in Beijing geboren econometrist Tao Lin. De 2000e promotie vindt plaats in 2013. Promovenda Brigitte Kroon van het departement Human Resource Studies wordt na de verdediging van haar proefschrift verrast met champagne.

Promotiepremie

Het ‘afleveren’ van promovendi is in de laatste decennia een van de indicatoren geworden voor de prestaties van onderzoeksgroepen, faculteiten en universiteiten. Het levert niet alleen status en reputatie op, maar ook geld. Universiteiten krijgen per gerealiseerde promotie een fiks bedrag (80.000-90.000 euro) in hun zogenaamde ‘lumpsum’.

AIO's

In 1986 is in Nederland het aio-stelsel ingevoerd, bedoeld om een formeel en juridisch kader te creëren voor het opleiden van promovendi aan de universiteiten. Was een promotie tot dan toe iets dat universitair docenten naast hun gewone werk deden, sinds de invoering van het stelsel krijgen promovendi doorgaans vier jaar de tijd om zich op hun promotieonderzoek te richten. Een afgeronde promotie is inmiddels voor de meeste wetenschappelijke functies een benoemingsvoorwaarde. En voor hoogleraren geldt dat hun recht om wetenschappers te promoveren (het ius promovendi) gaandeweg ook een plicht is geworden, althans een taak waarop zij mede wordt beoordeeld.

Productieve promotoren

Het aantal promoties per hoogleraar is een belangrijke ‘prestatie-indicator’ geworden. Tussen 2012 loopt deze ratio op van 0,75 tot 0,93 in 2014 en 2015. Achter de het gemiddelde van bijna één promovendus per hoogleraar per jaar gaat overigens een grote variatie schuil. Er zijn nog steeds hoogleraren die geen promovendi afleveren en er zijn er met een grote ‘productie’. ‘Hofleverancier-aller-tijden’ is emeritus-hoogleraar in de sociale psychologie John Rijsman. Tussen 1980-2017 treedt hij 142 keer als promotor op, waarvan 85 keer als eerste promotor. In het overgrote deel van de gevallen betreft het zogenaamde ‘buitenpromovendi’.

Hoogleraar straf(proces)recht Marc Groenhuijsen en oud-decaan Arie de Ruijter volgen op de tweede en derde plek met respectievelijk 50 en 45 Tilburgse promoties. Historicus en oud-rector Harry van den Eerenbeemt* (overleden in 2008) valt met 43 promoties net buiten het podium. De hoogleraren Van Soest, Van de Vijver, Extra, Van Genugten, Van Dijck, Vranken en Ribbers, hebben allen meer dan dertig promoties begeleid. In het promotiereglement zijn regels vastgelegd die moeten voorkomen dat kandidaten promoveren die eigenlijk te licht zijn. Naar aanleiding van de Stapel-affaire zijn in het kader van wetenschappelijke integriteit* de regels op onderdelen verder aangescherpt. Zo moeten per promotie minimaal twee (co)promotores worden aangewezen, moet de promotiecommissie evenwichtig zijn samengesteld en mogen niet steeds dezelfde hoogleraren in verschillende commissies zitten.

Affaire De Ruijter

In 2017 komt de affaire-De Ruijter aan het licht. Hat gaat niet om wetenschappelijke maar om financiële ongeregeldheden. Via het radioprogramma Argos komt aan het licht dat de leiding van de universiteit aangifte heeft gedaan tegen de oud-decaan. Deze zou promotiegelden hebben gebruikt om externe partijen in te huren voor de begeleiding van promovendi. Geld van de universiteit zou zijn gevloeid naar een schoonheidssalon en een consultancybedrijf van familieleden van de hoogleraar. De Ruijter wordt aangehouden door de FIOD. De afloop van deze zaak is eind 2017 nog niet bekend.