Maria Marchand

Maria Reine Georgette Marchand (geb. Saint Lazare 11-02-1899, gest. Goirle 6-09-1971), actief in het verzet gedurende de Tweede Wereldoorlog. Dochter van Eugène Placide Marchand en Marie Félicie Philibert. Op 7-7-1924 trouwt zij in Parijs met de uit Tilburg afkomstige Franciscus Cornelis Maria de Cock (geb. Tilburg 14-02-1900, gest. Goirle 15-12-1976). Dit huwelijk blijft kinderloos.

Achtergrond

Op 11 februari 1899 wordt Maria geboren in het Franse Saint Lazare als dochter van Eugène Placide Marchand en Marie Félicie Philibert. Over de rest van het gezin is niets bekend. Op 7 juni 1924 trouwt zij in Parijs met de Tilburger Franciscus ‘Frans’ Cornelis Maria de Cock, vertegenwoordiger. In augustus 1926 verhuist zij met haar echtgenoot vanuit Parijs naar Tilburg.

De Tweede Wereldoorlog

Gedurende de Tweede Wereldoorlog maakt zij zich samen met haar echtgenoot verdienstelijk voor uit Duitsland ontsnapte Franse krijgsgevangenen en een nabij Tilburg neergestorte Franse piloot. De eerste Franse krijgsgevangenen arriveren in september 1943 in hun woning aan de Gasthuisstraat 15a in Tilburg. De ene keer haalt mevrouw De Cock-Marchand de Franse krijgsgevangen persoonlijk op van het Tilburgse treinstation, een andere keer worden ze gebracht en opgehaald, onder meer door de in België geboren zussen Pirottin, Blanche en Louise. In de vroege ochtend van 6 juni 1944 wordt Frans de Cock door de Grüne Polizei van zijn bed gelicht voor de arbeidsinzet in Zeeland. Juist op dat moment verblijven de Franse krijgsgevangenen Laurent Gremaud en Raymond Martinez bij de familie De Cock-Marchand. Doordat Frans zich onmiddellijk ter beschikking stelt van de Duitsers wordt verdere huiszoeking voorkomen. Gremaud en Martinez zijn op 15 mei 1944 door Marchand van het station te Tilburg gehaald, vervolgens blijven ze tot 10 juni 1944 bij de familie de Cock-Marchand, waarna zij door de dames Pirottin worden opgehaald en naar België gebracht. Krijgsgevangene Jean Ortiz wordt op 26 juli 1944 bij de Cock-Marchand afgeleverd door Jan Franken. Na een verblijf van één week wordt Ortiz over de Belgische grens gebracht. Naast Laurent, Raymond en Ortiz hebben ook Claude Tavernier, Jean Ortiz en Jean Sirito bij het echtpaar De Cock-Marchant een gastvrij verblijf genoten. De Franse piloot Pierre Marcel Gallay, die door bemiddeling van Jan Franken onderdak vindt bij de familie De Cock-Marchand, blijft tot aan de bevrijding van Tilburg, 27 oktober 1944, bij hen in onderduik, waarna hij naar België afreist.

Na de oorlog

Het echtpaar De Cock-Marchand wordt na de oorlog benoemd tot lid van verdienste van de Franse ondergrondse organisatie. Beiden sluiten zich aan bij de GOIWN (Vereniging Gemeenschap Oud Illegale Werkers Nederland). In april 1971 verhuist het echtpaar van Tilburg naar Goirle. Enkele maanden later, op 6 september, overlijdt daar Maria Marchand.

Bronnen en literatuur

Regionaal Archief Tilburg

• Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, map 89, Toekenning Franse onderscheiding aan Tilburgers die een belangrijke hulp hebben geboden aan ontvluchte Franse krijgsgevangenen gedurende WOII 1947-1950
• Archief 420, Collectie geluidsbanden en cassettes Tilburg, invnr. CA 0975 Verzet (07). Gesprek op 25 juni 1984. Gerrit Kobes in gesprek met J. Franken, frater Frederico, pater Rembertus (Rooie Rem), Paula Mandos en B. van Huygevoort over de illegaliteit in Tilburg, met name LO/LKP, Brabant Oost. Tweede sessie, opname 2.

Hoeven, Liesbeth, Astrid de Beer, Haar verhaal. Het verzet van Tilburgse vrouwen in de Tweede Wereldoorlog (Tilburg 2019)