Leeuw, Adrianus Johannes de
| Ad de Leeuw | ||
| ||
| Volledige namen | Adrianus Johannes | |
| Geboortedatum | 09-06-1926 | |
| Geboorteplaats | Tilburg | |
| Adres | Spoorlaan Noord 38 (Stationsplein / B 448) | |
| Woonplaats | Rijen | |
| Burgerlijke staat | ongehuwd | |
| Beroep | metaalbewerker | |
| Overlijdensdatum | 08-01-1945 | |
| Plaats van overlijden | Bochum (D) | |
Kun je het levensverhaal van dit oorlogsslachtoffer aanvullen? Of heb je een foto gevonden die we kunnen digitaliseren? Op de hoofdpagina van portaal Gilze en Rijen zie je hoe te reageren. Wij nemen graag contact met je op!
Leeuw, Adrianus Johannes de (geboren in Tilburg op 09-06-1926, overleden in Bochum op 08-01-1945), zoon van Jacobus Adrianus de Leeuw en Petronella Cornelia Adriana de Boer.
Achtergrond
Ad de Leeuw is geboren op 09-06-1926. Vader was Jacobus Adrianus de Leeuw uit Dongen, van beroep chauffeur en moeder was Petronella Cornelia Adriana de Boer, eveneens uit Dongen, zonder beroep. De familie De Leeuw is in 1932 van Dongen naar Rijen verhuisd en woonde tegenover het station (huizen zijn afgebroken). Het gezin telde zes kinderen.
Gebeurtenis
Ad de Leeuw vertrok op 15 jarige leeftijd vrijwillig naar Duitsland om daar te gaan werken. Waarschijnlijk had hij een naïef jeugdig ideaalbeeld van de bezetter en de situatie in Duitsland. Hij werd tewerkgesteld bij Friedrich Krupp AG Bergwerke in Essen. Bij deze onderneming hoorde een kolenmijn en daar ging hij als leerling mijnwerker aan de slag in de Schachtanlage Sälzer-Amalie. Deze steenkolenmijn lag aan de rand van, en gedeeltelijk op, het terrein van de uitgestrekte Krupp staalfabrieken. De Krupp fabrieken, en de nabij gelegen kolenmijn, waren regelmatig het doel van geallieerde bombardementen. Volgens zijn bewaard gebleven personeelskaart werkte hij in de mijn van 5 mei 1941 tot 8 januari 1942. Hij ging daarna waarschijnlijk met verlof naar huis. Het politierapport geeft aan dat hij pro-Duits was en politiek onbetrouwbaar. Tijdens zijn verlof terug in Rijen sprak hij voornamelijk Duits en wilde ook geen Nederlands meer spreken. Enkele maanden later ging Ad terug naar Duitsland. Maar nu was hij in het gezelschap van zijn jongere broer Johannes, toen ook pas 15 jaar oud. Mogelijk had Ad hem overgehaald om mee te gaan. Beide nog jonge broers werden op respectievelijk 8 en 11 mei 1942 ingeschreven bij de eerder genoemde kolenmijn als leerling mijnwerkers. Uit de overgebleven administratie blijkt dat de broers De Leeuw daarna op respectievelijk 19 en 22 maart 1943 werden ingeschreven bij de stalen buizenfabriek Mannesmann Röhrenwerke in Düsseldorf. Ad als metaalbewerker en Johannes als timmerman. Vermoedelijk was de realiteit van het gruwelijke Duitse naziregime inmiddels tot de broers doorgedrongen, want op 30 maart vluchtten ze beiden. In de Duitse administratie werd het volgende opgetekend: “geflohen, hat arbeit nicht mehr aufgenommen”. Onder welke omstandigheden het een en ander heeft plaatsgevonden is onduidelijk. Van Johannes is hierna in de archieven niets meer terug te vinden, mogelijk dat hij terug naar Nederland wist te komen. Maar Ad de Leeuw duikt kort daarna weer op in de Duitse administratie. Hij werd op 3 mei 1943 weer tewerkgesteld op de staalfabrieken van Krupp in Essen. Daar heeft hij gewerkt tot 25 augustus 1943. Als reden van zijn vertrek uit Essen staat opgetekend: "Vertragsbruch". Het was gebruikelijk dat de dwangarbeiders in Duitsland een contract tekenden voor een half jaar of een jaar. Als ze zich hier niet aan hielden dan werd dit gezien als contractbreuk en dat was strafbaar. De Leeuw had dus weer de benen genomen. Daarna komen we hem tegen in de administratie van de Duitse strafgevangenis Krümmede in Bochum. Hoogstwaarschijnlijk is hij vanwege de door hem gepleegde contractbreuk opgepakt en gevangen gezet. Ad de Leeuw heeft vervolgens in hechtenis long TBC opgelopen. Hij stierf op 8 januari 1945 op 18 jarige leeftijd als gevangene aan de gevolgen daarvan in een ziekenhuis in Bochum. Hij werd begraven op het Hauptfriedhof in Bochum, vak 19A, rij M, graf 14.
'Goed' en 'fout' in de oorlog
Lange tijd werd er na de oorlog vrijwel uitsluitend in termen van 'goed' of 'fout' gedacht. Vanwege zijn vrijwillige vertrek naar Duitsland en zijn aanvankelijk pro-Duitse houding, heeft de oorlogsgravenstichting destijds besloten om Ad de Leeuw niet als oorlogsslachtoffer te erkennen. Hij is niet herbegraven op een Nederlands ereveld. Zijn nog zeer jeugdige leeftijd is daarbij niet in beschouwing genomen. De familie De Leeuw heeft de beslissing van de oorlogsgravenstichting nog wel proberen te beïnvloeden door het geven van een vrijwillige bijdrage. Dit heeft niet mogen baten. Tegenwoordig wordt veel meer een 'grijs verleden' onderkend en spelen de omstandigheden waaronder beslissingen in de oorlog werden genomen in de beoordeling een grotere rol. Daarbij zou de jeugdige leeftijd van Ad de Leeuw zeker meegenomen dienen te worden.
Bronnen en Literatuur
- Nationaal Archief (arbeidsinzet - 1940-1945)
- Arolsen Archives Documents
- Regionaal Archief Tilburg (bevolkingsregister)
- Heemkring Molenheide (beeldarchief, bidprentjes, collectie Heinz Aarts)
- Wikipedia