Dierbaar Udenhout: Wonen, leren, werken en ontspannen

Dierbaar Udenhout, een karakteristiek dorp waar het goed is te wonen, te leren, te werken en te ontspannen

Lia Clement – Verhoeven

Mijmerend over wat Udenhout dierbaar maakt, gaan de gedachten ook naar een plaats waar het goed is te wonen, veilig, vertrouwd en met alle voorzieningen in het dorp of dichtbij in de stad, een plaats waar de kinderen fijn kunnen opgroeien en naar school kunnen, waar ouderen een fijn leven hebben en er nog tijd is voor sociaal contact, waar je kunt sporten en ontspannen in de natuur, in een hobby of zo af en toe eens in een restaurant of in het café. Udenhout is zo’n dorp. Op deze pagina in vogelvlucht een beeld van dit dierbaar Udenhout met speciale aandacht voor de nog altijd aanwezige tradities.

Ontspanning

Nagenoeg alle sporten kun je in Udenhout beoefenen: voetbal, tennis, hockey, judo, paardensport, volleybal, jeu de boules, noem maar op. Er is een fotoclub en een theatergroep. Er is een mooie bibliotheek. Er zijn in Udenhout veel koren. Enkele van de koren zijn Andantino, het smartlappenkoor Nostalgia, Perpleks, De Liederenkring, Cantique, en de diverse kerkkoren zoals het Gemengd Koor Udenhout en het Gregoriaans koor. Veel oudere Udenhouters voelen nog warme genegenheid naar de tijd van jongenskoor Gaudeamus. Het Andantinokoor ging in 2017 de grootste uitdaging aan om een eigentijdse versie van het passiespel “De Passion” op te voeren. Deze vonden plaats op de voor Udenhout mooie historische locatie: de Toneeltoren op de theaterplaats. Deze is overgebleven van het oude parochiehuis. Ruim 100 jaar geleden werden hier ook al toneelvoorstellingen opgevoerd. Tot de oudste verenigingen van het dorp behoort de Koninklijke Harmonie Moed Volharding Cecilia, die in 2017 haar 175-jarig bestaan vierde met veel jubileumactiviteiten. Ook de beide gilden, Sint Antonius-Sint Sebastiaan en het Gilde Sint Joris hebben een rijke historie. Udenhout heeft nog altijd een actieve scoutinggroep. Christ Pennings richtte in 1947 Scouting Sint-Lambertus op, die in 2017 zo’n 150 leden en ruim 40 stafleden telt.

Onderwijs

Op dit moment kennen we drie basisscholen: de Achthoevenschool, De Wichelroede en De Mussenacker. Van oudsher kende Udenhout twee scholen, de Sint-Petrusschool aan de Van Heeswijkstraat voor de jongens en de Sint-Felixschool aan de Kreitenmolenstraat voor de meisjes. Ik herinner me mijn jaren op de St.-Felixschool als een aaneenschakeling van onbezorgde momenten. De ingang van de school lag aan de achterzijde en daar was ook de speelplaats. Er werd veel gezongen. Het belonen ging meestal met stempeltjes en plaatjes. Soms werden bij de rapportuitreiking ook prijsjes gegeven. Achteraf heb je pas door dat deze vorm van belonen niet voor alle kinderen even leuk was. In de vijfde en zesde klas kreeg ik een zuster als leerkracht. In de vijfde klas was dat de hele aardige zuster Bernarda die ervoor zorgde dat ik nog steeds graag zing en interesse ging tonen in de vaderlandse geschiedenis en in de achtergronden van de monarchie. Toen ik op 12-jarige leeftijd naar de Havo op het Maurickcollege in Vught ging, merkte ik dat mijn basiskennis voor de vakken Nederlands, aardrijkskunde en geschiedenis bovengemiddeld was. Wellicht dankzij de leerkrachten van de Sint-Felixschool.

Bij dierbaar Udenhout hoort ook de herinnering aan de Landbouwschool en de Huishoudschool. Udenhout vervulde ooit een regionale functie in het voortgezet onderwijs. De eerste Landbouwschool werd in 1933 gebouwd in de Kreitenmolenstraat, naast de huidige EmTé. In 1965 verhuisde men naar de Zeshoevenstraat. Door een gebrek aan leerlingen moest de school in 1974 de poorten sluiten. De huishoudschool Mater Christi werd in 1951 opgericht en in 1961 werd de nieuwe huisvesting in de Zeshoevenstraat (De Peppel) geopend maar sloot al weer in 1970. Jaarlijks was de tentoonstelling die de leerlingen verzorgden van door hen vervaardigde producten een hoogtepunt. Deze gebeurtenis groeide uit tot een begrip in Udenhout en omgeving, waar geregeld meer dan 1000 mensen op af kwamen.

Werkgelegenheid

Hoewel de meeste Udenhouters werk vinden buiten het dorp, biedt het dorp wel werkgelegenheid. Zo kent Udenhout enkele instituten voor de gezondheidszorg en ook een bedrijventerrein. De grootste werkgevers in het dorp zijn op dit moment, ASVZ, Prisma, Hoppenbrouwers Techniek en Jos van den Bersselaar Constructie BV.

Verder terug in de tijd kent Udenhout een rijke historie in de klompenindustrie. Dit komt doordat het voor het maken van klompen het benodigde hout van de Canadese populier – in het jargon de “cannidasse boom” – in Udenhout goed groeide en er dus hout in overvloed was. Rond 1900 waren er dan ook in Udenhout zo’n 110 klompenmakers actief.

In de periode van 1890 tot 1990 stond in Udenhout de grootste steenfabriek van Nederland, een enorme beursgenoteerde werkgever, waardoor veel werknemers vanuit alle delen van het land verhuisden naar Udenhout en Biezenmortel.

Tot medio 20e eeuw was zeker de helft van de Udenhoutse werkende bevolking werkzaam in de landbouw. Het dagelijks leven van het dorp, het aangezicht, de seizoensgebonden activiteiten, het was allemaal verbonden met het boerenleven. Vanaf 1970 kwamen er steeds minder boerderijen en werd door velen omgeschakeld naar verwante bedrijven zoals boomkwekerijen, boerencampings, zorgboerderijen en boerderijwinkels. In 1992 werd het Overlegplatform Duinboeren opgericht. In de periode rond 1995 werd namelijk het Nationaal Park Loonse en Drunense duinen vormgegeven en braken er voor de agrarische ondernemers rond het nationaal park onzekere tijden aan, want wat stond hun te wachten nu de duinen en den Brand de status van Nationaal Park kreeg. Reden voor een aantal bezorgde agrarische ondernemers om zich te organiseren en gezamenlijk met het oplossen van hun zorgen aan de slag te gaan.

Belangenbehartigers

Er is in Udenhout een aantal organisaties actief om belangen van bepaalde groepen te behartigen. Voorbeelden daarvan zijn vrouwenvereniging EVA, de Zonnebloem en de Stichting Welzijn Ouderen.

Evenementen

In Udenhout zijn er het hele jaar door wel evenementen. Enerzijds evenementen zoals je die op veel plaatsen ziet, zoals carnaval, de kermis, de survivalrun, de intocht van Sinterklaas, een kersttocht, Open Monumentendag, Udenhout onder Zeil, het Winterparadijs en meer. Tot 2012 had Udenhout ook een succesvol straatfestival, Festipet. In maart 2013 kwam er ter herinnering aan Festipet een kunstwerk staan in de Slimstraat, voor de witte woning naast het fraterhuis. Uniek voor Udenhout is de jaarlijkse verkiezing van een Udenhoutse Broeder. Een vrijwilliger die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt voor de Udenhoutse en Biezenmortelse gemeenschap wordt dan in het zonnetje gezet en treedt toe tot het Genootschap van den Udenhoutse Broeder. Wat Udenhout bijzonder maakt is wanneer een evenement wordt gekoppeld aan festiviteiten in en om kasteel De Strijdhoef. Niet elk jaar, zo af en toe. Deze staan dan bekend als kasteelfeesten en zijn al zo oud als de harmonie is, die immers is opgericht door de kasteelheer. In 2011 werd het 250-jarig bestaan van kasteel De Strijdhoef gevierd. Ruim 3000 bezoekers bezochten in het feestweekend de vele activiteiten. In 2017 werd op bescheiden wijze opnieuw succesvol een kasteelfeest georganiseerd. Sinds 2009 wordt ook jaarlijks met veel succes het evenement Sinterklaas op het kasteel georganiseerd. In enkele uren bezoeken honderden kinderen en hun ouders en vaak ook grootouders de goedheiligman en zijn circa zeventig zwarte pieten.

In 2016 werd de oude traditie van de slipjacht hersteld. Op 14 februari en 19 november 2016 werd weer een slipjacht georganiseerd. Bij de slipjacht rijden jagers te paard achter een meute bloedhonden aan. Er wordt niet meer zoals vroeger op een vos gejaagd maar er wordt een van te voren uitgezet geurspoor gevolgd.

Fijn wonen

Of je nu in de Achthoevenstraat of in de Blesterd woont, in de Groenstraat of in de Loonse hoek, op ’t Voorste Winkel of in het Boerenverdriet, het is fijn wonen in Udenhout met mooie straten, veel groen en mooie natuur in de directe omgeving en een bloeiend verenigingsleven.

Hier voel ik me thuis. Of zoals Gerard van Maasakkers zo treffend zingt: “Hier heur ik thuis Hier heur ik thuis, en waor ik ook hene gao, hier heur ik thuis”.