|
|
| Regel 12: |
Regel 12: |
| | | beroep = Leerling-journalist | | | beroep = Leerling-journalist |
| | | overlijdensdatum = 26-05-1944 | | | overlijdensdatum = 26-05-1944 |
| − | | plaats van overlijden = Drunen | + | | plaats van overlijden = Loonse en Drunense Duinen |
| − | | bijzonderheden = Gefusilleerd n de Drunense Duinen i.v.m. betrokkenheid bij de aanslag op Piet Gerrits. | + | | bijzonderheden = Gefusilleerd in de Loonse en Drunense Duinen vanwege betrokkenheid bij de aanslag op Piet Gerrits. |
| | }} | | }} |
| | '''''Geef de oorlog een gezicht!''''' | | '''''Geef de oorlog een gezicht!''''' |
| Regel 26: |
Regel 26: |
| | We ontvangen je reactie graag via [mailto:info@regionaalarchieftilburg.nl info@regionaalarchieftilburg.nl] o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers. | | We ontvangen je reactie graag via [mailto:info@regionaalarchieftilburg.nl info@regionaalarchieftilburg.nl] o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers. |
| | | | |
| − | ''In bewerking''
| + | |
| | | | |
| | '''Busnac, Barend''' (geb. Rotterdam 12-05-1922, gest. Drunen 26-05-1944), leerling-journalist. Zoon van Alexander Busnac (7-7-1896 Usquert, Groningen, gest. Amsterdam 20-05-1970) en Katharina Schmitz (31-10-1900 Baumberg (DE), gest. Amsterdam 07-03-1993). Hij werd op 26-05-1944 in de Loonse en Drunense Duinen gefusilleerd vanwege zijn betrokkenheid bij de mislukte moordaanslag op Piet Gerrits. Hij was niet getrouwd. | | '''Busnac, Barend''' (geb. Rotterdam 12-05-1922, gest. Drunen 26-05-1944), leerling-journalist. Zoon van Alexander Busnac (7-7-1896 Usquert, Groningen, gest. Amsterdam 20-05-1970) en Katharina Schmitz (31-10-1900 Baumberg (DE), gest. Amsterdam 07-03-1993). Hij werd op 26-05-1944 in de Loonse en Drunense Duinen gefusilleerd vanwege zijn betrokkenheid bij de mislukte moordaanslag op Piet Gerrits. Hij was niet getrouwd. |
| | | | |
| − | ==Achtergrond en jeugd==
| |
| − | Barend Busnac werd op 12 mei 1922 in Rotterdam geboren als zoon van Alexander Busnac, acrobaat (later reiziger en tapijtenverkoper), en de uit Duitsland afkomstige Katharina Schmitz. Alexander en Katharina woonden pas enkele weken in Rotterdam, toen Barend werd geboren. Het gezin Busnac staat in het bevolkingsregister van Rotterdam vermeldt als katholiek. Op 7 december 1922 vertrekt het gezin naar Amsterdam, naar de Haarlemmer Houttuinen 103. Barend was de oudste van drie kinderen. Na hem volgden nog twee zussen, Christina en Margaretha. Op 27 augustus 1937 gaat het gezin Busnac wonen aan de Amsterdamse Blasiusstraat 34 III.
| |
| | | | |
| − | Busnac zou kantoorbediende zijn geweest van beroep; op zijn persoonskaart wordt hij 'kunsthandelaar' genoemd.<ref>Stadsarchief Amsterdam, archiefkaarten [https://archief.amsterdam/indexen/deeds/985333e9-312d-56a3-e053-b784100ade19]</ref> Volgens familieleden was Busnac leerling-journalist<ref> Regionaal Archief Tilburg, [https://www.regionaalarchieftilburg.nl/zoek-in-archieven/?/file/756588e932df354d8fd573cfa569fb0c Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945], invnr. 173</ref>. Busnac was al vanaf jongs af aan bevriend met Albert Meintser.
| |
| | | | |
| − | ==De connectie Amsterdam-Tilburg==
| |
| − | Vanaf 18 september 43 woont Busnac aan de Transvaalstraat 15 te Tilburg. Meintser verhuist eind november 1943 ook naar Tilburg; hij woont op hetzelfde adres als Busnac. De in Tilburg woonachtige [[Busnac,_Fran%C3%A7ois|François Busnac]] was een oom van vaderskant van Barend.<ref>François en Alexander Busnac waren broers. Zij waren afkomstig uit een acrobatenfamilie en hebben ws. samen opgetreden</ref>
| |
| | | | |
| − | Volgens de familie Busnac had Tilburger Wim Brekelmans contacten met de Amsterdamse bakker Henk Visser. Als bevolkingsambtenaar kon Berkelmans valse persoonsbewijzen leveren voor Visser en zijn zoon, beiden communist. Deze Henk Visser was weer een vriend van Alexander Busnac, de vader van Barend. Barend was op zoek naar valse persoonsbewijzen voor zijn joodse verloofde, Hennie Barend, en haar zus. Als tegenprestatie (voor de persoonsbewijzen) moest Busnac NSB-agent Piet Gerrits liquideren. Barend en Meintser besloten deze klus samen te doen. Albert was in dienst geweest en wist een wapen te hanteren, Busnac zou op de uitkijk staan.<ref>Regionaal Archief Tilburg, [https://www.regionaalarchieftilburg.nl/zoek-in-archieven/?/file/756588e932df354d8fd573cfa569fb0c Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945], invnr. 173, brief d.d. 24-03-2003 H. de Jong aan G. Kobes.</ref>
| + | ==Noten== |
| − | | |
| − | ==Wat er aan de moordaanslag vooraf ging== | |
| − | Op 14 januari 1944 ’s arresteerden Gerrits en Thijssen aan de [[Noordstraat]] 79 een joods echtpaar dat in het bezit was van (valse) persoonsbewijzen op naam van J. Melchers en A. van Bremen. Deze persoonsbewijzen waren gemaakt en ondertekend door Wim Berkelmans, ambtenaar bij de afdeling Bevolking van de gemeente Tilburg. Politieagent Toon van Beek had de persoonsbewijzen bij het echtpaar afgeleverd. Gerrits, die vermoedde dat de persoonsbewijzen vals waren, had de geboorteakten opgevraagd in twee gemeenten in het noorden van het land. Als Gerrits die akten eenmaal in handen had, zou het spoor onvermijdelijk leiden naar Berkelmans en Van Beek. [[Wim Berkelmans]] dook meteen na de arrestatie van het echtpaar onder in Amsterdam.
| |
| − | | |
| − | Besloten werd om Gerrits uit de weg te ruimen. De groep die het plan zou uitvoeren bestond uit wollenstoffenfabrikant [[Spaendonck,_Robert_Franciscus_Antonius_Ignatius_van|Rob van Spaendonck]], agent Van Beek, [[Verbunt, Hendrikus Wilhelmus Cornelis]] en Karel Aarts, beiden ambtenaar bij het Gewestelijk Arbeidsbureau. Op advies van Berkelmans werd de groep uitgebreid met de uit Amsterdam afkomstige [[Barend Busnac]] en [[Albertus Louis Meintser | Albert Meintser]] Hun bijdrage gold als tegenprestatie voor vervalste persoonsbewijzen die Wim Berkelmans zou leveren voor Busnacs Joodse verloofde en haar zus. Meintser en Busnac zouden Van Beek assisteren bij de liquidatie, Van Spaendonck leverde het wapen.
| |
| − | | |
| − | De aanslag was gepland voor vrijdag 21 januari. Aangezien Gerrits pas heel laat in de avond terug in Tilburg was, werd de aanslag afgeblazen.
| |
| − | Uit een gesprek dat Van Beek die dag had met Meintser en Busnac bleek dat zij niet berekend waren op hun taak. Besloten werd om ze naar Amsterdam terug te sturen. Maar inmiddels had Van Beek ook gehoord dat Gerrits overdag buiten de stad was. Hij speculeerde er op dat Gerrits ’s avonds niet meer naar het bureau zou komen. Hij zei daarvan echter niets tegen Meintser en Busnac, en bleef met hen die avond van 8 tot 11 uur posten bij het politiebureau. De volgende dag vertrokken de twee weer naar Amsterdam.
| |
| − | | |
| − | ==[https://wikimiddenbrabant.nl/Mislukte_moordaanslag_op_Piet_Gerrits De mislukte moordaanslag op Piet Gerrits]==
| |
| − | De aanslag op Gerrits zou nu op maandag 24 januari zonder plaatsvinden, maar zonder Busnac en Meintser. [[Verbunt, Hendrikus Wilhelmus Cornelis]] had iemand anders bereid gevonden om de aanslag te plegen, een zekere Joop Kerstens uit Nijmegen. Omdat die op maandagochtend nog steeds niet gearriveerd was, werd Wim Berkelmans verzocht om Meintser en Busnac opnieuw naar Tilburg te sturen. ‘s ‘Middags kwam Kerstens alsnog naar Tilburg, zodat Meintser en Busnac in Amsterdam konden blijven. Ze kwamen echter toch.
| |
| − | | |
| − | Van Beek en Kerstens besloten om Gerrits, als hij van het bureau kwam, samen op te wachten en neer te schieten in het portiek van drogisterij ‘De Medicijnmeester’ (nu Eetcafé Langeboom), aan de ‘vijfsprong’ waar [[Nieuwlandstraat]], [[Korte Schijfstraat]], [[Tuinstraat]], Noordstraat en Stationsstraat bij elkaar komen. Meintser en Busnac zouden ongeveer veertig meter achter Gerrits aan fietsen om, zodra hij neergeschoten was en Van Beek en Kerstens zich uit de voeten gemaakt hadden, de aktetas met papieren van Gerrits 'veilig te stellen'.
| |
| − | | |
| − | Vele Tilburgse Joodse families waren mede door zijn toedoen gearresteerd en weggevoerd naar Duitse kampen en slechts enkelen keerden na de oorlog terug. De verzetsgroep liep dus groot gevaar en daarom moest Gerrits uit de weg geruimd worden. De bedoeling was hem met een smoesje naar het politiebureau te lokken en hem dan neer te schieten. De beramers van het complot waren het aanvankelijk met elkaar eens dat politieman Van Beek de aanslag zou uitvoeren, omdat hij met een revolver kon omgaan en het doen en laten van SD-man Gerrits kende. Maar Wim Berkelmans, de leider van de groep, vond het karwei te riskant voor één man. Hij had al veel gedaan voor onderduikers in Amsterdam en kwam met een ander plan. In ruil voor zijn diensten zouden de jonge Amsterdammers Barend Busnac (22) en Albert Meintser (23) het vreselijke karwei klaren. Op 21 januari ’s avonds om 22.00 uur zou men Gerrits opwachten langs de route, die hij gewoonlijk volgde van zijn huis naar het politiebureau. Om hem op het gewenste tijdstip te laten passeren, lokte men hem met de mededeling dat het Joodse echtpaar een bekentenis wilde afleggen. Fanatiek als Gerrits was, zou hij dan zeker naar het bureau komen. Na de aanslag zou Van Beek hen dan bevrijden door gebruik te maken van de consternatie, die de aanslag zou veroorzaken. Helaas was er verraad in het spel, waardoor de aanslag mislukte. Daarom kwam Gerrits veel vroeger opdagen en nam een tegengestelde route.
| |
| − | Albert Meintser probeerde nog om Gerrits neer te schieten terwijl Barend Busnac op de uitkijk stond. Maar het pistool ketste, waarna Gerrits het pistool van de onervaren Albert afpakte en hem arresteerde. Barend vluchtte in paniek en kwam de volgende dag geheel overstuur bij zijn ouders terug. Hij kon het echter niet verdragen dat hijzelf de dans ontsprong voor datgene wat zij samen hadden opgezet en dat alleen Albert daarvoor moest boeten. De volgende dag besloot hij dan ook om terug naar Tilburg te gaan en zich daar te melden.
| |
| − | SD-agent Piet Gerrits werd na de oorlog in Winschoten gearresteerd. Gerrits werd veroordeeld tot de dood door de kogel, welk vonnis op 29 mei 1947 werd uitgevoerd.
| |
| − | | |
| − | ==Bekentenis==
| |
| − | Toen op dinsdag 25 januari – de dag na de mislukte aanslag – [[Overval_afdeling_Bevolking|de kluis van de afdeling Bevolking leeggeroofd werd]], rees het vermoeden dat Meintser en Busnac hierbij betrokken waren. Meintser bleef daarom in arrest. Uit onderzoek van de SD bleek echter al snel dat Meintser daar niets mee te maken had, en vrijgelaten kon worden. Net op dat moment kwam Busnac aan het bureau om te informeren naar zijn vriend. Hij vertelde dat hij een bekende was van Van Beek en dat hij daar geslapen had. Hij kon echter niet verklaren hoe, waar en wanneer hij Van Beek had leren kennen. Hij werd daarop aangehouden. Meintser en Busnac zijn vervolgens overgedragen aan de SD en naar Haaren getransporteerd .
| |
| − | | |
| − | ==Gebeurtenis==
| |
| − | * [[Fusillade Drunense Duinen]]
| |
| − | Op 24 mei 1944 werden in de politiegevangenis van Haaren (NB) veertien verzetsstrijders na een kort proces ter dood veroordeeld. Op 26 mei 1944 werden zij in de Loonse en Drunense Duinen ergens achter Bosch en Duin gefusilleerd.
| |
| − | Zij waren van drie verzetsgroepen, uit Groningen, uit Bergen op Zoom en uit Tilburg.
| |
| − | | |
| − | Zes van de gefusilleerden behoorden tot de Tilburgse verzetsgroep. Dat waren [https://wikimiddenbrabant.nl/Wilhelmus_Adrianus_J._Berkelmans Wim Berkelmans], Barend Busnac, Jan of Joop de Jong, [https://wikimiddenbrabant.nl/Albertus_Louis_Meintser Albert Meintser], [https://wikimiddenbrabant.nl/Robert_Franciscus_A.I._van_Spaendonck Rob van Spaendonck], [https://wikimiddenbrabant.nl/Harry_Verbunt Harry Verbunt].
| |
| − | | |
| − | ====Monument====
| |
| − | Voor de slachtoffers is een monument geplaatst achter Bosch en Duin in Udenhout.
| |
| − | | |
| − | == Bronnen ==
| |
| − | Regionaal Archief Tilburg, [https://www.regionaalarchieftilburg.nl/zoek-in-archieven/?/file/756588e932df354d8fd573cfa569fb0c Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945], invnr. 173
| |
| − | | |
| − | ==Literatuur==
| |
| − | *Ad de Beer en Gerrit Kobes, ''Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen'', Tilburgse Bronnenreeks 4 (Tilburg 2002)
| |
| − | *Kobes, Gerrit, Jacques Penders, ''Opdat wij niet vergeten. Fusillades in Midden Brabant, 1942-1944.'' (Goirle, 1992
| |
| − | *Peters, Henk, ''Oorlogsmonumenten in Nationaal Park de Loonse en Drunense duinen'' (Udenhout, 2019)
| |
| − | | |
| − | ==Externe links==
| |
| − | *[https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.19.255.01/invnr/23301A/file/NL-HaNA_2.19.255.01_23301A_0001?eadID=2.19.255.01&unitID=23301A&query= Persoonsdossier Oorlogsgravenstichting]
| |
| − | *[https://www.oorlogslevens.nl/tijdlijn/Barend-Busnac/02/23301 Barend Busnac op Oorlogsbronnen.nl]
| |
| − | *[https://www.erelijst.nl/zoeken?title=barend%20busnac Erelijst]
| |
| − | *[https://brabantsegesneuvelden.nl/persoon/barend-busnac-rotterdam-1922 Brabantse gesneuvelden]
| |
| − | *[https://www.joodsmonument.nl/nl/page/225319/barend-busnac Joods Monument]
| |
| | | | |
| | [[Categorie:oorlogsslachtoffers Tilburg|Busnac, Barend]] | | [[Categorie:oorlogsslachtoffers Tilburg|Busnac, Barend]] |
| | [[Categorie:oorlogsslachtoffers Udenhout|Busnac, Barend]] | | [[Categorie:oorlogsslachtoffers Udenhout|Busnac, Barend]] |
| − |
| |
| − | ==Noten==
| |
| | | | |
| | [[Categorie:Verzet_in_Tilburg]] | | [[Categorie:Verzet_in_Tilburg]] |
