Bombardement Bredaseweg, 11 mei 1940

	Overzicht van stellingen en grondoperaties, mei 1940
	Bron: Militaire Spectator jrg. 149 Nr. 5, mei 1980

	Ravage na bombardement Bredaseweg
	Bron: Collectie Regionaal Archief Tilburg
Soort gebeurtenis	Bombardement
Datum	11-05-1940
Plaats	Tilburg
Straat	Bredaseweg, Schaapstraat, Schout de Roijstraat
Doden	15

Achtergrond, 11 mei 1940

In 1939 gaat Nederland over tot mobilisatie van het leger want er hangt oorlog in de lucht. Nederlandse troepen worden op 9 mei 1940 bij een aantal strategische punten opgesteld, zoals de Grebbeberg bij Rhenen (Utrecht). In Noord-Brabant gebeurt dit bij de Peel-Raamstelling. Op 10 mei 1940 vallen Duitse strijdkrachten van Legergroep B Nederland binnen. De inval is onderdeel van het offensief met codenaam Fall Gelb dat is gericht tegen België, Nederland, Luxemburg en Noord-Frankrijk. Legergroep B dringt Nederland binnen in het noorden, midden en zuiden. In het zuiden (Noord-Brabant en Limburg) gebeurt dit door het 18e leger en 6e leger.^[1].

Via Noord-Brabant willen de Duitse grondtroepen doorstoten naar de Vesting Holland (ongeveer de randstad). Als de Vesting Holland valt, zo is de redenering, dan moet Nederland capituleren. Om de opmars van de Duitse grondtroepen te ondersteunen vliegen eskaders van de 7e Flieger Division en 22e Luftlande Infanterie Division boven Nederland. In totaal doen ongeveer 1000 vliegtuigen mee: jachtvliegtuigen (Messerschmitt), bommenwerpers (Heinkel en Junkers) en transportvliegtuigen (Junkers) met daarin luchtlandingstroepen.^[2]

De Duitse inval heeft als doel om Nederland te bezetten en daarmee geallieerde Franse en Britse troepen naar Nederland te lokken en uit te schakelen. Ook willen de Duitsers samenwerking van deze geallieerde troepen met Nederlandse strijdkrachten voorkomen. Frankrijk heeft voorbereidingen getroffen. In overleg met de Britten heeft de Franse legerleiding in 1939 en begin 1940 het ‘Plan Dyle’ opgesteld. Het plan houdt in dat het Franse 7e Leger bij een Duitse schending van het Belgische en Nederlandse grondgebied zo snel mogelijk optrekt naar België, Zeeland en Noord-Brabant. Aldaar moet het 7e Leger -wat de Duitsers dus willen voorkomen- verbinding maken met het Nederlandse leger. Op deze manier zou Frankrijk meer tijd krijgen om het eigen grondgebied te verdedigen en de haven van Antwerpen beschikbaar te houden voor de geallieerden.^[3]

Nadat de Duitsers Nederland hebben aangevallen stelt het Franse opperbevel Plan Dyle in werking. Tilburg wordt onderdeel van de uitvoering van het plan. Op 11 mei 1940 bezet het Franse 6e Regiment Cuirassiers van de 1ère Division d’Infanterie Motorisée de lijn Tilburg-Goirle. Dezelfde dag neemt de Groupement Lestoquoi posities in langs het Wilhelminakanaal tussen Oosterhout en Tilburg. De Groupement Lestoquoi is een snelle verkenningseenheid die het terrein tussen Breda en Tilburg moet helpen verdedigen. Terwijl de Franse troepen op weg zijn naar hun posities, doorbreken Duitse troepen bij Mill de genoemde Peel-Raamstelling. De stelling wordt bemand door bataljons van het Nederlandse III Legerkorps en loopt van Grave via de Peel tot de Belgische grens onder Weert. De Nederlandse troepen ontruimen de stelling in de nacht van 10 op 11 mei en trekken zich terug naar het westen.^[4]

Tilburg in de vuurlinie

Op 11 mei komt Tilburg in de vuurlinie te liggen. Dit is het gevolg van de komst van de Franse troepen, de aftocht van Nederlandse troepen vanuit met name de Peel-Raamstelling naar het westen, en de inrichting van een Nederlandse militaire commandopost in de stad. De aftocht van de Nederlandse troepen leidt in de loop van de dag tot een chaotische, groeiende stroom van militairen door Tilburg. De Duitsers komen in actie. De Luchtbeschermingsdienst (L.B.D.) geeft in Tilburg van 4:55 uur tot en met 23:16 uur achttien keer luchtalarm af - drie maal vanwege daadwerkelijke aanvallen door Duitse vliegtuigen. De L.B.D. is in 1939 opgericht om met alarmering en andere maatregelen burgers te beschermen tegen luchtaanvallen. ’s Ochtends bestoken Duitse vliegtuigen een Franse en Nederlandse militaire colonne bij Burgers Dierenpark aan de Bredaseweg. De weg is de belangrijkste uitgang naar het westen en Franse soldaten bedienen er hun luchtafweergeschut. De Duitse aanval leidt tot doden en gewonden onder de militairen.^[5]

Bommen op en bij de Bredaseweg

Rond half zes in de namiddag van 11 mei ziet een meldpost van de L.B.D. dat een vliegtuig oranje lichtkogels uitwerpt. Kort daarop verschijnen Duitse bommenwerpers en jachtvliegtuigen. Zij voeren een half uur lang een aanval uit bij het punt waar de spoorlijn Tilburg-Turnhout (Bels lijntje) de Bredaseweg kruist. Frater Godefridus noteert in zijn dagboek: Dit bombardement heeft een half uur geduurd en is vreselijk om te zien, […] In een grote bocht daalden de bommenwerpers in een glijvlucht met huilend geluid[…] en lieten dan 5, misschien 6 bommen tegelijk vallen. Volgens de L.B.D. zijn bij de aanval ongeveer twintig bommen neergekomen in de Schaapstraat (nu Vierwindenlaan) en de Schout de Roijstraat en op de Bredaseweg. Vermoedelijk zijn het brisantbommen - bommen met een explosiewerking van luchtdruk en scherven. De materiële schade is groot en er vallen dodelijke slachtoffers op de openbare weg.^[6]

Uiteindelijk verschansen de Franse troepen zich achter het Wilhelminakanaal en slagen de Nederlandse troepen erin te vertrekken richting Breda. Het Franse 7e leger krijgt op 12 mei opdracht terug te trekken naar België. In totaal komen op 11 mei 1940 bij de Bredaseweg zeven Nederlandse militairen en acht burgers om. Onder de burgers zijn zes Tilburgers.^[7]

Betrokkenen

Als gevolg van de luchtaanvallen op de Bredaseweg zijn op 11 mei 1940 vijftien Nederlanders omgekomen: zeven militairen en acht burgers. Hun leeftijd op deze datum staat tussen haakjes. Militairen:

Coolen Franciscus (24 jaar)
Franken Johannes Baptist (23 jaar)
Gorter Jan (34 jaar)
Lodewijks Johan Anthon (31 jaar)
Smolders Jozef Antonius (35 jaar)
Vester Abraham Gerhard (28 jaar)
Vorle Bernardus Gerardus van de (27 jaar)

Burgers:

Bezouw Johannes Cornelis van (35 jaar)
Ficq Adrien Jacque P. (57 jaar)
Grassens Maximilianus (66 jaar)
Schellekens Marinus Daniel (33 jaar)
Smulders-Waal Mathilda Johanna (36 jaar)
Unen Cornelis Julius M. van (19 jaar)
Verhoeven Joannes Adrianus C. (23 jaar)
Willems Wilhelmus Theodorus (38 jaar)

Bronnen (selectie)

Dit is een selectie van de gebruikte bronnen. In de noten staan alle gebruikte bronnen.

Regionaal Archief Tilburg Archief 30, Luchtbeschermingsdienst gemeente Tilburg, 1936-1946, Invnr. 137 en 230.
Netwerk Oorlogsbronnen

Literatuur (beknopt)

Dit is een beknopte weergave van de gebruikte literatuur. In de noten staat alle gebruikte literatuur.

Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4 (Tilburg 2002).
Ad de Beer, Zomaar een stad, Tilburg 1940-1945, Tilburg, Stichting tot Behoud van Tilburgs Cultuurgoed, Tilburgse historische reeks 3, 1994.
Magazine Militaire Spectator.

Externe links

N.v.t.

Noten

Gebeurtenissen WOII Tilburg

↑ https://vrijwilligelandstorm.nl/geschiedenis/geschiedenis-aanval-op-nederland/; https://defensieweb.fandom.com/wiki/Duitse_aanval_op_Nederland_in_1940#De_nacht_van_9_op_10_mei; J.W.M. Schulten, Nederland neutraal? en C. M. Schulten, De grondoperaties tijdens de meidagen van 1940, in Militaire Spectator jrg. 149 Nr. 5, 1980.
↑ https://nl.wikipedia.org/wiki/Vesting_Holland; C. M. Schulten, De grondoperaties tijdens de meidagen van 1940. In Militaire Spectator jrg. 149 nr. 5, 1980; J.W.M. Schulten, Creatieve besluitvorming. Een voorbeeld uit de praktijk. In Militaire Spectator, jrg. 158 nr.1, 1989; J.N. Fernhout, Het verband tussen de Luftwaffe-verliezen in mei ’40 en de Duitse invasieplannen voor Engeland, in Militaire Spectator jrg.161 nr. 8, 1992; P.G. Maalderink, De open achterpoort van de Vesting Holland, in Militaire Spectator jrg. 150 nr. 5, 1981; https://de.wikipedia.org/wiki/%C3%9Cberfall_auf_die_Niederlande,_Belgien_und_Luxemburg#Alliierte_%E2%80%93_Niederlande.
↑ https://en.wikipedia.org/wiki/French_war_planning_1920%E2%80%931940; Jan Schulten en Paul Schulten, Breda en West-Brabant in de Franse en Duitse oorlogsplannen in 1939 en 1940, in Jaarboek De Oranjeboom 63, 2010; C. M. Schulten, De grondoperaties tijdens de meidagen van 1940. In Militaire Spectator jrg. 149 Nr. 5, 1980.
↑ https://en.wikipedia.org/wiki/French_war_planning_1920%E2%80%931940; Jan Schulten en Paul Schulten, Breda en West-Brabant in de Franse en Duitse oorlogsplannen in 1939 en 1940, in Jaarboek De Oranjeboom 63, 2010; C.M. Schulten, De grondoperaties tijdens de meidagen van 1940, in Militaire Spectator jrg. 149 Nr. 5, 1980; J.J.C.P. Wilson (red.), III Enkele algemeene gegevens betreffende de Maaslinie, in Militaire Spectator jrg. 110 Nr. 6, 1941; J.J.C.P. Wilson (red.), I Het gevecht bij Mill (10 mei 1940), in Militaire Spectator jrg. 110 Nr. 3, 1941; https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/de-peel-raamstelling; https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/Peel-Raamstelling.
↑ Ad de Beer, Zomaar een stad, Tilburg 1940-1945, Tilburg, Stichting tot Behoud van Tilburgs Cultuurgoed, Tilburgse historische reeks 3, 1994; Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4 Tilburg 2002; Regionaal Archief Tilburg 30, Plaatsingslijst van het archief van de Luchtbeschermingsdienst van de Gemeente Tilburg, 1936 – 1946, Invnr. 137, Registers met aantekeningen van de diensten en hun verrichtingen, verwerkt in de commandopost te Tilburg (dagrapporten), 7 mei 1940 – 19 augustus 1944, en Invnr. 230, Stukken betreffende het melden en rapporteren van luchtaanvallen en bominslagen in de Gemeente Tilburg 1940-1945, 1940.
↑ https://www.oorlogsbronnen.nl/bronnen?term=luchtbeschermingsdienst; Ad de Beer, Zomaar een stad, Tilburg 1940-1945, Tilburg, Stichting tot Behoud van Tilburgs Cultuurgoed, Tilburgse historische reeks 3, 1994; Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4 Tilburg 2002; Regionaal Archief Tilburg 30, Plaatsingslijst van het archief van de Luchtbeschermingsdienst van de Gemeente Tilburg, 1936 – 1946, Invnr. 137, Registers met aantekeningen van de diensten en hun verrichtingen, verwerkt in de commandopost te Tilburg (dagrapporten), 7 mei 1940 – 19 augustus 1944, en Invnr. 230, Stukken betreffende het melden en rapporteren van luchtaanvallen en bominslagen in de Gemeente Tilburg 1940-1945, 1940.
↑ Ad de Beer, Zomaar een stad, Tilburg 1940-1945, Tilburg, Stichting tot Behoud van Tilburgs Cultuurgoed, Tilburgse historische reeks 3, 1994; Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4 Tilburg 2002; Jan Schulten en Paul Schulten, Breda en West-Brabant in de Franse en Duitse oorlogsplannen in 1939 en 1940, in Jaarboek De Oranjeboom 63, 2010.

[1] ttps://vrijwilligelandstorm.nl/geschiedenis/geschiedenis-aanval-op-nederland/; https://defensieweb.fandom.com/wiki/Duitse_aanval_op_Nederland_in_1940#De_nacht_van_9_op_10_mei; J.W.M. Schulten, Nederland neutraal? en C. M. Schulten, De grondoperaties tijdens de meidagen van 1940, in Militaire Spectator jrg. 149 Nr. 5, 1980.

[2] ttps://nl.wikipedia.org/wiki/Vesting_Holland; C. M. Schulten, De grondoperaties tijdens de meidagen van 1940. In Militaire Spectator jrg. 149 nr. 5, 1980; J.W.M. Schulten, Creatieve besluitvorming. Een voorbeeld uit de praktijk. In Militaire Spectator, jrg. 158 nr.1, 1989; J.N. Fernhout, Het verband tussen de Luftwaffe-verliezen in mei ’40 en de Duitse invasieplannen voor Engeland, in Militaire Spectator jrg.161 nr. 8, 1992; P.G. Maalderink, De open achterpoort van de Vesting Holland, in Militaire Spectator jrg. 150 nr. 5, 1981; https://de.wikipedia.org/wiki/%C3%9Cberfall_auf_die_Niederlande,_Belgien_und_Luxemburg#Alliierte_%E2%80%93_Niederlande.

[3] ttps://en.wikipedia.org/wiki/French_war_planning_1920%E2%80%931940; Jan Schulten en Paul Schulten, Breda en West-Brabant in de Franse en Duitse oorlogsplannen in 1939 en 1940, in Jaarboek De Oranjeboom 63, 2010; C. M. Schulten, De grondoperaties tijdens de meidagen van 1940. In Militaire Spectator jrg. 149 Nr. 5, 1980.

[4] ttps://en.wikipedia.org/wiki/French_war_planning_1920%E2%80%931940; Jan Schulten en Paul Schulten, Breda en West-Brabant in de Franse en Duitse oorlogsplannen in 1939 en 1940, in Jaarboek De Oranjeboom 63, 2010; C.M. Schulten, De grondoperaties tijdens de meidagen van 1940, in Militaire Spectator jrg. 149 Nr. 5, 1980; J.J.C.P. Wilson (red.), III Enkele algemeene gegevens betreffende de Maaslinie, in Militaire Spectator jrg. 110 Nr. 6, 1941; J.J.C.P. Wilson (red.), I Het gevecht bij Mill (10 mei 1940), in Militaire Spectator jrg. 110 Nr. 3, 1941; https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/de-peel-raamstelling; https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/Peel-Raamstelling.

[5] Ad de Beer, Zomaar een stad, Tilburg 1940-1945, Tilburg, Stichting tot Behoud van Tilburgs Cultuurgoed, Tilburgse historische reeks 3, 1994; Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4 Tilburg 2002; Regionaal Archief Tilburg 30, Plaatsingslijst van het archief van de Luchtbeschermingsdienst van de Gemeente Tilburg, 1936 – 1946, Invnr. 137, Registers met aantekeningen van de diensten en hun verrichtingen, verwerkt in de commandopost te Tilburg (dagrapporten), 7 mei 1940 – 19 augustus 1944, en Invnr. 230, Stukken betreffende het melden en rapporteren van luchtaanvallen en bominslagen in de Gemeente Tilburg 1940-1945, 1940.

[6] ttps://www.oorlogsbronnen.nl/bronnen?term=luchtbeschermingsdienst; Ad de Beer, Zomaar een stad, Tilburg 1940-1945, Tilburg, Stichting tot Behoud van Tilburgs Cultuurgoed, Tilburgse historische reeks 3, 1994; Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4 Tilburg 2002; Regionaal Archief Tilburg 30, Plaatsingslijst van het archief van de Luchtbeschermingsdienst van de Gemeente Tilburg, 1936 – 1946, Invnr. 137, Registers met aantekeningen van de diensten en hun verrichtingen, verwerkt in de commandopost te Tilburg (dagrapporten), 7 mei 1940 – 19 augustus 1944, en Invnr. 230, Stukken betreffende het melden en rapporteren van luchtaanvallen en bominslagen in de Gemeente Tilburg 1940-1945, 1940.

[7] Ad de Beer, Zomaar een stad, Tilburg 1940-1945, Tilburg, Stichting tot Behoud van Tilburgs Cultuurgoed, Tilburgse historische reeks 3, 1994; Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4 Tilburg 2002; Jan Schulten en Paul Schulten, Breda en West-Brabant in de Franse en Duitse oorlogsplannen in 1939 en 1940, in Jaarboek De Oranjeboom 63, 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Navigatie

Hulpmiddelen