Biesbosch; Werken in de Biesbosch

Het welig groeiende “bies” gaf zijn naam aan de Biesbosch.

Een zeldzaam “zoetwater-getijden-delta”, waar het riet, dat er groeit, wel vijf meter hoog werd. Het groeien en bloeien van bies, wilgenhout en riet, gebeurt niet vanzelf. Biezen, wilgen en riet moet worden gewied, er moet worden geplant. Om de paar meter, greppels graven in de grienden en het rietgors. Deze moeten ook regelmatig uitgediept en onderhouden worden. Het water loopt dan tijdens de ebperiode veel sneller weg. Het oogsten van bies, wilg en riet, het verstevigen van dijken, het was heel het jaar door, veel, lang, zwaar en nat handwerk, met vlijmscherp gereedschap als: snoeimes, spade, bijl, rijs- en riethaak. Allemaal met lieslaarzen aan, ploeterend door de zompige modder.

Biesboschwerkers werkten van maandagmorgen tot zaterdagmiddag. Vanaf dat het licht aan de lucht kwam, tot het ’s avonds donker was. Bij voldoende maanlicht en bij eb werkten ze ’s nachts, onder erbarmelijke omstandigheden, slechte behuizing en een schamele beloning. Er waren geen sociale voorzieningen, geen pensioen. Niet gewerkt, door ziekte of een ongeluk, betekende geen geld.

Biezen Bij het snijden van het bies neemt de Biesboschwerker een arm vol biezen, snijdt die zo laag mogelijk af, waarna hij tegen zijn knieën het vuil eraf slaat. Drie wissen (armen) bies is een bos die wordt samengebonden met biezenband, op één lengte gesneden en zo snel als mogelijk per aak afgevoerd, zodat het hoog water geen invloed meer heeft op het gesneden bies. Omdat het zomerwerk was, was het extra zwaar, altijd een vochtige warmte en bovendien zaten de biezen vol met insecten als muggen en daashorzels (blindhazen), die je lek staken met bulten zo groot als een landkaart.

Riet Van eind november tot half maart wordt het riet van de rietgors gesneden. Werkwijze: Rietsnijders staan met hun rubberlaarzen diep in de modder en slaan met hun riethaak het riet er zo laag mogelijk af. Zonder het vuil eraf te slaan bossen ze het riet met een “band” van wilgentwijg; in het dunne eind een lus, het andere eind erdoorheen trekken en vastknopen. Daarna brengen ze de rietbossen naar een hoger gelegen plaats, zodat het riet ook met de vloed droog staat. Ook als het een strenge winter is moet het riet worden gesneden. In maart begint men met het schoonmaken en sorteren van het riet.

Rietsnijders Jan de Ruyter en Kees de Wijs aan het riet snijden bij de Bergse Maas.

Wilgen De griendpercelen staan vol met wilgenhout, er zijn wel vijftig soorten wilg. Een stevige dikke paal staat, op heuphoogte, vooraan op een droge plaats op de dijk. Daar wordt schuin naar achteren een rechte tak, met maataanduiding, aan vastgemaakt. Biesboschwerkers hakken met een rijshaak op de drassige grienden de wilgen. Ze dragen de bossen over de, door vlonders (planken over sloten en greppels) verbonden, grienden tot vooraan bij de paal, waar het wilgenhout wordt schoon gekapt, en gesorteerd naar behoefte: voor de tuinbouw, als stelen voor bezems, harken, spades, hoepelhout en rijshout voor zinkstukken. In de zomer wordt verwerkt wat in de winter was geoogst.

Heel Nederland is gebouwd op zinkstukken van riet en wilgenhout. De tweede Maasvlakte, de Afsluitdijk, alle dijkversterkingen, bruggen en sluizen. Zonder het riet en de wilg was Nederland allang weggedreven.

www.veerserfgoed.nl

Heeft u aanvullingen of wijzigingen bij dit artikel? opdekaart@veerserfgoed.nl