Biesbosch; Maandagmorgen thuis
Het is drie uur, ze is uit bed om haar man weg te helpen. Ze is het gewend, maar toch heeft ze ’n knoop in haar maag, een kusje, goed uitkijken, voorzichtig zijn, houdoe tot zaterdag. Ze kijkt hem na, tot ze hem niet meer ziet, het heimwee knaagt altijd, de zorg ook, zal hij zaterdag weer heelhuids thuiskomen? Als hij ’n ongeluk krijgt, of doodgaat, hoe moet het dan met haar grote gezin, zonder geld, hoe betaal je dan je huur, je eten, kleren? Niet aan denken. Het noodlot niet tarten, niet aan denken! Ze staat de hele week weer alleen voor de zorg van hun grote gezin. Het is pas half vier, ze gaat nog even liggen, even nog wat slapen. Om vijf uur staat ze op, kleedt zich aan, zet in de schuur alles klaar om te kunnen wassen, zinken teil op werkhoogte op ’n bankje, wasbord en wasborstel. Ze pompt water, vult twee teilen om de was te kunnen spoelen. Ze doet de was uit de wasketel, beetje bij beetje in de teil en begint met het schrobben van de vuile vlekken in de was. Op de kleintjes na zijn alle kinderen uit bed, ze bidden het morgengebed. Daarna gaan ze, zonder eten, naar de mis van half acht. Terug thuis eten ze ’n boterham en gaan naar school. Het oudste meisje blijft thuis om haar te helpen met de was, eten en de kleintjes.
Wassen
Wassen is een dagtaak, de hele maandag kromgebogen over de zinken teil, schrobben, spoelen, uitwringen, nog ’n keer met blauwsel spoelen en uitwringen
Kussenslopen, schorten en babylakentjes door de stijfsel halen, uitwringen, drogen, zo stijf als een plank van de waslijn halen en weer een beetje nat sprenkelen. Strak in elkaar gedraaid een nachtje laten liggen zodat het wasgoed weer een beetje vochtig werd. Het strijken van stijfgoed is een langdurig karwei. Het stijven maakte het wasgoed enigszins vuilafstotend. (Wringen is: nat wasgoed tussen de rechter en de linkerhand tegen elkaar in draaien, om zoveel mogelijk water uit het wasgoed te krijgen. Wel goed letten op de richting van de draad van het wasgoed, anders wring je het wasgoed kapot. Je polsen gaan met wringen zeker kapot). Wassen gaat nog wel, de was drogen is een groter probleem. In de zomer aan de drooglijn in de hof (tuin) gaat nog wel. Maar in de winter hangt het natte wasgoed dagenlang, op ’n drooglijn of droogrek in de kamer. Strijken doet ze op een molton op tafel, met twee strijkijzers. Met het ene strijkt ze, het andere staat warm te worden op de kachel of petroleumstel. Als ze denkt dat het strijkijzer heet genoeg is, pakt ze het strijkijzer met een dikke doek in de hand op van de kachel of het petroleumstel, dan tuft ze een beetje op de zool van het strijkijzer, als de tuf er als ’n bolletje afketst, is het strijkijzer heet. Dan wrijft ze met een boenwasdoek onder de hete zool door. Na de boenwasdoek is de strijkzool gladder en glijdt het strijkijzer beter over het strijkgoed.
Wel en Wee
Als het manvolk weer naar de Biesbosch is komt de buurvrouw altijd even buurten. Ze nemen dan altijd het weinige wel en het vele wee, in hun omgeving samen door. Waar er weer ’n kindje is overleden, waar ’n kraamvrouw er niet best aan toe is, wie zwanger is en hoe oud of jong diegene is, de zorg om hun eigen gezin. De vele ziektes, waar niets tegen te doen is, ze hebben er veel zorgen om. Het enige wat ze kunnen doen is bidden en hopen dat het hun gezin voorbijgaat. Bidden en ’n kaarsje branden bij “Onze Lieve Vrouw” in de hoop dat het hen helpt.
Tussen de middag als de kinderen thuis zijn eten ze aardappels, stamp in ’n lage schaal, met in het midden ’n kuiltje jus, allemaal ’n vork in de hand en eten. Bidden voor het eten, eten, bidden na het eten en gezamenlijk opruimen. Daarna gaan de oudste kinderen weer naar school en de kleintjes naar bed. Als na het avondeten de was gedaan, de teilen gedroogd, de schuur opgeruimd en er een halve emmer aardappelen geschild staat voor morgen, drinken Moeder en de grote kinderen ’n bakske en rusten even uit. Daarna bidden ze geknield met zijn allen de rozenkrans en het avondgebed. Het was een zware dag, ze gaan naar bed.
| Heeft u aanvullingen of wijzigingen bij dit artikel? opdekaart@veerserfgoed.nl |