Arbeidsmigranten in Gilze en Rijen
Al vanaf de veertiger jaren van de vorige eeuw komen er arbeidsmigranten naar Nederland. Dat begon met arbeiders in de textielindustrie en mijnwerkers in de Limburgse mijnen. Vaak waren dat Italianen en Spanjaarden, laaggeschoolde mensen die na verloop van tijd bijna allemaal weer naar hun eigen land teruggingen. In de zestiger jaren ging de overheid opnieuw in het buitenland arbeiders werven. Dat was het begin van de komst van Turken en Marokkanen naar Nederland. Deze werving stopte in 1973; de werkloosheid in Nederland nam te veel toe. En inmiddels was de overheid met een regeling gekomen die weer later leidde tot de Wet Arbeid Buitenlandse werknemers. Daarin stond onder andere dat voor arbeiders van buiten de EU een werkvergunning nodig was. Een grote groep van deze arbeiders is in Nederland gebleven. Bij telefoonbedrijf Ericsson in Rijen werkten ook arbeidsmigranten. Een groep van 80 Belgische werkneemsters ging in 1979 in staking. Ze kregen hun salaris namelijk in Nederlands geld uitbetaald en door het koersverschil met België pakte dat voor hen ongunstig uit. Ericsson heeft dit toen aangepast. In Gilze en Rijen wonen in 2022 ruim 900 Turkse mensen; Marokkaanse inwoners zijn er weinig. In juli 2022 staan er 19 ingeschreven bij de gemeente Gilze en Rijen Arbeidsmigratie blijft bestaan, maar werkgevers gaan nu zelf op zoek naar arbeiders of schakelen daar een uitzendbureau voor in. Er zijn nu zo’n half miljoen arbeidsmigranten in Nederland, werkzaam in de voedingsindustrie, de bouw , land- en tuinbouw, maar ook bij logistieke- en distributiebedrijven. Sinds de toetreding van Oost- en Midden-Europese landen tot de EU komen daar veel arbeiders vandaan, Polen, Bulgaren, Roemenen. (MOE-landers). In juli 2022 wonen er 323 Polen in Gilze en Rijen. Uitgangspunt is nog steeds dat de arbeidsmigranten hier tijdelijk werken en verblijven. Daardoor zijn de omstandigheden voor deze arbeiders vaak slecht geregeld. Er is (nog) geen goede wet- en regelgeving. De meesten spreken nauwelijks Nederlands, verblijven in ongeschikte woonvertrekken en de gezondheidszorg is niet goed georganiseerd.
Landelijk is in 2020 door de commissie ‘Aanjaagteam’ in het rapport ‘Geen tweederangsburgers’ een advies uitgebracht aan de regering: arbeidsmigranten moeten als volwaardige deelnemers aan de samenleving worden beschouwd.
De VNG (Vereniging Nederlandse gemeenten) en de Provincie Noord-Brabant ondersteunen de gemeentes, dus ook Gilze en Rijen, bij de aanpak van het verbeteren van de leefsituatie van arbeidsmigranten. Dat leidde in Gilze en Rijen in 2020 tot de nota: Beleidsnotitie tijdelijke huisvesting arbeidsmigranten gemeente Gilze en Rijen 2020. In deze nota zegt de gemeente 480 woonplekken te willen realiseren voor arbeidsmigranten. Dat aantal is gebaseerd op de op dat moment geregistreerde arbeidsmigranten die als inwoners van Gilze en Rijen staan ingeschreven. Ook arbeidsmigranten die tijdelijk hier verblijven worden hierbij meegeteld. De gemeente gaat ervan uit dat slechts 20% permanent blijft. De nota is in juli 2021 door de gemeenteraad aangenomen. De gemeente geeft duidelijk de voorwaarden aan waaraan locaties moeten voldoen en probeert daarbij zoveel mogelijk te controleren of vergunningen terecht zijn gegeven en of verhuurders zich daaraan houden. Maar ook vakbonden zien hierop toe.
Op dit moment wonen er in Gilze en Rijen arbeidsmigranten in voormalig hotel La Cigogne, bij Aeroparc (bedrijventerrein bij Ericsson) en in diverse woningen van particulieren.