Theologie

Moeder van alle wetenschappen

‘Theologie’ is afgeleid van het Griekse Theos (God) en logos (leer), ‘godsleer’ dus. De academische discipline gold vanaf de middeleeuwen als ‘moeder van alle wetenschappen’. Ook nadat aan de universiteiten in het Westen de gedachte ingang vond dat hypothesen ontwikkeld moeten worden “etsi deus non daretur” - ‘als God geen voor-gegeven is’ (Hugo de Groot) - bleef theologie de discipline waarin nagedacht wordt over God, mens en werkelijkheid en de verbanden tussen deze drie.

Theologie en religiewetenschap

Veelal wordt een onderscheid gemaakt tussen theologie en religiewetenschap. Er zijn drie verschillen tussen beide. In theologie gaat het meestal om het Jodendom en het christendom, in religiewetenschap ook om andere religies. In theologie wordt in de wetenschappelijke benadering van teksten, rituelen en levensvormen verdisconteerd dat deze ontstaan zijn in een interpretatie- en communicatiegemeenschap (Habermas), de kerk, die zich al tweeduizend jaar ent op de boodschap van Jezus Christus in het evangelie. Vanuit het christendom wordt over het christendom nagedacht, terwijl in religiewetenschap een buitenperspectief wordt ingenomen. Ten derde wordt in religiewetenschap uitsluitend religie bestudeerd, terwijl de theologie heel de werkelijkheid als haar domein ziet - bezien vanuit de samenhang met God.

Tilburg School of Catholic Theology

Theologie wordt gedoceerd aan de Tilburg School of Catholic Theology (Faculteit Katholieke Theologie) waar vanuit een bewuste verbondenheid met de katholieke traditie wordt gewerkt. Een deel van de studenten is in opleiding voor een kerkelijk ambt; de driejarige master leidt daarvoor op, vergelijkbaar met opleidingen in de rechten en in de medicijnen. De opleidingen staan open voor studenten van buiten de katholieke kerk, maar alumni die niet rooms katholiek zijn, komen niet in aanmerking voor ambten binnen de RKK.

Dubbelzinnig

De term ‘theologie’ is overigens dubbelzinnig: soms wordt zij gebruikt voor het geheel van vakken dat aan een theologische opleiding wordt gedoceerd: wijsbegeerte, sociale wetenschappen (godsdienstsociologie, godsdienstpsychologie), literaire wetenschappen (Hebreeuws, Grieks, Latijn, exegese Oude en Nieuwe Testament), historische wetenschappen (kerkgeschiedenis), systematische vakken (fundamentele en dogmatische theologie, moraaltheologie, spiritualiteit). Andere keren wordt deze term voor de systematische vakken alleen gebruikt.