Rechtswinkel

In oktober 1969 werd de Juridische EHBO Tilburg opgericht door drie kritische rechtenstudenten die "oeverloos discussieren in de kroeg en protesteren zinloos vonden, en iets nuttigs wilden doen": Marius de Jong, Clemens de Bont en Fons de Kort. Het eerste spreekuur vond plaats in de Maranathakerk. Deze rechtswinkel was de eerste organisatie in Nederland waar minder draagkrachtige mensen konden aankloppen voor gratis rechtshulp. Al snel volgde men elders in het land dit voorbeeld na. De rechtswinkeliers hielden zich bezig met individuele juridische hulp en met het voeren van collectieve acties ten behoeve van de zwakkere partijen.

Relatie met rechtenfaculteit

De verhouding tussen de rechtenfaculteit en de rechtswinkel was ingewikkeld. De studenten stonden kritisch tegenover het onderwijsprogramma, waarin in hun ogen geen ruimte en aandacht was voor hun doelgroep en haar juridische problemen. Aanvankelijk konden de studenten-rechtswinkeliers gebruik maken van voorzieningen (o.a. een kamer) van de hogeschool en verleende een aantal docenten advies en medewerking. Na verloop van tijd verdwenen echter de faciliteiten en werd er strijd geleverd over de erkenning van het werk van de studenten in de vorm van studiecompensatie en studiepunten. De Jong zei er in 2020 - in het blad De Draad - dit over: "De faculteit keek met minachting naar ons. In de ogen van de hoogleraren en rechters waren we maar een stel snotneuzen die niks konden."

Betere toegang tot rechtshulp, opkomst sociale advocatuur

De opkomst van de rechtswinkels droeg bij aan de landelijke discussie over rechtshulp. De opkomst van de sociale advocatuur was er het gevolg van en die bracht rechtshulp dichterbij voor minder draagkrachtigen, net als een systeem van gefinancierde eerstelijnshulp door oprichting van de Buro’s voor Rechtshulp en het Juridisch Loket. Veel rechtswinkels stopten in de loop der tijd, maar de stichting Rechtswinkel Tilburg ging stug door, eerst in de Maranatha-kerk, om via een pand aan de Heuvel terecht te komen in het huidge onderkomen, op de Ringbaan West (foto).

Overigens werd in 2017 vanuit het Hague Institute for Innovation of Law door onder andere de aan dit instituut verbonden Tilburgse hoogleraar Privaatrecht Maurits Barendrecht in een onderzoeksrapport gepleit voor verandering van het rechtssysteem, innovatie van de rechtshulp en verbetering tot de toegang tot het recht. De discussie van de studenten uit de jaren zestig blijkt aldus nog niet verstomd.