Oorlogsgeweld Riel

Betrokken inwoners

• Abbeelen van den, Henrica
• Bekkers-Aerts, Joanna Maria
• Brouwers, Godefridus
• Game, Johannes Karl
• Geerts, Cornelis Ludovicus
• Mutsaers, Petrus Wilhelmus
• Roestel van, Albertus Wilhelmus Maria
• Schellekens-van Gorp, Maria Cornelia
• Beek van, Joannes Martinus

De oorlogsslachtoffers in Riel.

Ook in Riel zijn gedurende de Tweede Wereldoorlog slachtoffers van het oorlogsgeweld gevallen. Gelukkig heel wat minder dan in Goirle. Dit komt hoofdzakelijk door het feit dat Riel niet te maken heeft gekregen met de intensieve geallieerde beschieting zoals Goirle wel had vanaf 5 oktober 1944. Vijf inwoners van Riel en vijf personen van elders kwamen door oorlogsgeweld om het leven. Eén inwoner van Riel sneuvelde in het voormalig Nederlands-Indië.

Meidagen 1940

De bombardementen in de meidagen van 1940 hadden tot doel de spoorlijn Tilburg-Turnhout te vernietigen om zodoende het treinverkeer met België te verstoren. Op vrijdag 10 mei 1940 vielen er enige bommen in een weiland tussen Alphen en Riel. Gelukkig zonder veel schade en persoonlijk leed. De andere dag, zaterdag 11 mei werd de spoorwegovergang en het seinhuisje tussen Riel en Brakel door bommen vernietigd. Goirlenaar Petrus Mutsaers, landbouwersknecht bij de familie van den Abbeelen, werd hierbij op slag gedood. Dochter Henrica van den Abbeelen raakte zwaar gewond, zij overleed op 18 mei aan haar verwondingen.

Schijnvliegveld Kamerun.

Vliegveld Kamerun (De Kiek)

Vrijwel direct na de bezetting werd door de Duitsers aan de Oude Tilburgsebaan een schijnvliegveld aangelegd dat zij Kamerun noemden. In de volksmond heette het vliegveld 'de Kiek". Het was een schijnvliegveld, d.w.z. het leek op een echt vliegveld, compleet met landingsbanen, (houten) vliegtuigen, verlichting, gebouwen etc. De houten vliegtuigen werden met behulp van een lier en rails over de landingsbanen voortbewogen. De Kiek was bedoeld om geallieerde vliegtuigen te misleiden, af te leiden van het echte vliegveld Gilze-Rijen. U moet zich voorstellen dat van grote hoogte het verschil tussen een echt vliegveld en schijnvliegveld niet te zien was. Het schijnvliegveld leek in verschillende opzichten op het vliegveld van Gilze-Rijen: dichtbij een spoorlijn, vlakbij een dorp, in een gebied met bos, afgewisseld met akkers en weiden. (Voor meer informatie verwijs ik U graag naar het artikel van Jan van Eijck en wijlen Piet Wiercx in Rond de Schutsboom, jaargang 25 nr. 1)

Kaart met vliegveld Gilze-Rijen en omgeving

De geallieerden waren op de hoogte van het bestaan van het schijnvliegveld, maar desondanks ging het toch regelmatig mis. Zo ook op 20 oktober 1943: om ca. 1 uur in de namiddag werd luchtalarm gegeven. Vanuit het westen werd een grote groep geallieerde vliegtuigen waargenomen. Het weer is bewolkt en de vliegtuigen zijn amper te zien. Enkele minuten later volgde een formatie van ca. 20 Amerikaanse bommenwerpers welke onder vuur worden genomen door het afweergeschut op Gilze-Rijen. Dan laten alle vliegtuigen gelijktijdig hun bommenlast vallen. Volgens een geallieerd bericht hebben de bommen met succes het vliegveld Gilze-Rijen bereikt. Helaas, de bommen zijn niet op het vliegveld Gilze-Rijen gevallen maar in en rond het gehucht Brakel bij Riel. De ravage is erg groot: zes boerderijen werden geheel vernietigd, twee boerderijen zwaar beschadigd en 18 woningen kregen glas- en dakschade. Twee inwoners werden bij dit bombardement gedood:

Johanna Jeanson

Joanna Maria Bekkers-Aerts, 47 jaar oud en Maria Cornelia Schellekens-van Gorp, 68 jaar.

Twee dagen later werd onder de puinhopen het lichaam gevonden van Johanna Maria Jeanson-Spapens, 47 jaar oud. Zij was afkomstig uit Tilburg.

Ongeval met munitie Op 15 mei 1942 overleed de 15 jarige Albertus Wilhelmus Maria van Roestel aan de gevolgen van een ontplofte brandbom. Frans Timmermans (90) weet het nog: Door de jeugd werden niet-ontplofte brandbommen mee naar huis genomen. Als deze bommen tegen een boom werden gegooid begonnen ze branden. Albert probeerde dit thuis ook maar toen hij het vuur wilde doven ontplofte de bom en werd Albert op slag gedood.

Beschieting kerk. Vanaf 5 oktober begon ook het oorlogsgeweld in Riel dichtbij te komen. Vanuit Nieuwkerk en Alphen werden granaten op Riel afgevuurd. Op 13 oktober 1944 werd de kerk in Riel getroffen door een granaat. Godefridus Brouwers werd door granaatscherven dodelijk getroffen, 73 jaar oud.

Inwoners van elders Wij hebben al gelezen dat Petrus Mutsaers uit Goirle en Johanna Maria Jeanson-Spapens afkomstig uit Tilburg door oorlogsgeweld in Riel zijn omgekomen. Daarnaast kwamen nog vier inwoners van elders in Riel om het leven.

Jan van Beek

Johannes Martinus van Beek Op 22 april 1944 werd Johannes door een Duitse schildwacht bij het schijnvliegveld tussen Riel en Alphen doodgeschoten. Hij reed in verboden gebied en zou een stopteken genegeerd hebben. Johannes was ongehuwd, 29 jaar en afkomstig uit Oirschot.

Johannes Game

Johannes Karl Game Johannes woonde in Tilburg en op 24 oktober was hij samen met zijn zwager naar Riel gegaan om bij de boeren wat extra voedsel te bemachtigen. Zij werden overvallen door een geallieerde beschieting, waarbij Johannes is omgekomen. Overbrenging van zijn lichaam naar Tilburg was gezien de tijdsomstandigheden, niet mogelijk. Hij werd begraven op het kerkhof van de RK parochie H.Antonius Abt te Riel. Het graf is nog steeds aanwezig. Johannes was 19 jaar oud.

Jan van der Meeren

Jan van der Meeren Johannes Antonius Franciscus van der Meeren werd geboren op 2 maart 1922 in Nijmegen. Hij slaagde in 1940 voor zijn HBS-B aan het St. Canisius College in Nijmegen en studeerde vervolgens sociale geografie aan de universiteit van Utrecht. Hij volgde tot december 1942 de colleges in Utrecht en dook vervolgens onder bij een boer in Nuenen. Na ca. 6 weken vertrok hij weer naar Nijmegen waar hij propaganda maakte voor de april-mei staking van 1943. Op 6 mei 1943 werd hij opgepakt en naar Berlijn gedeporteerd. Ondanks vele vluchtpogingen lukte het hem niet om naar Nederland terug te keren. Begin april 1944 lukte dit wel toen hij gedurende 2 weken in Oberhausen werkzaam was. Hij dook onder in Riel en leefde daar met een vals persoonsbewijs met de naam Jan van As. Jan sloot zich aan bij de verzetsgroep van A. de Reuver, een politieagent uit Tilburg. Eind augustus 1944 werd deze groep actief en vooral na Dolle Dinsdag, 4 september 1944, bestond het werk uit het onderbrengen, verzorgen en bewaken van Duitse krijgsgevangenen. Jan verzamelde ook gegevens over geschutsopstellingen en frontbewegingen van de Duitse troepen. Een dag voor de bevrijding van Riel werd het dorp nog steeds beschoten door de Polen. Jan was één van de vier mannen die met gevaar voor eigen leven de Polen wist te bereiken om hen mede te delen dat er in Riel geen Duitsers meer aanwezig waren. De Duitsers wilden de brug tussen Riel en Goirle opblazen. Jan heeft de bovengrondse springlading van deze brug verwijderd en wist na een vuurgevecht met de Duitsers de brug te behouden. Na de bevrijding zou een gevangen genomen Duitse soldaat in opdracht van de geallieerden de mijnen rondom Riel moeten ruimen. Dit ruimen mocht echter alleen maar gebeuren onder toezicht van leden van de verzetsgroep.

Jan bood zich aan. Op 1 november 1944 explodeerde echter tijdens het demonteren enkele zware mijnen. Jan overleefde dit ongeluk niet en werd op slag gedood, 22 jaar oud. Jan werd begraven op de kerkhof van de parochie H. Antonius Abt te Riel. Op 26 augustus 1976 werden zijn stoffelijke resten overgebracht naar het Ereveld in Loenen. Merkwaardig genoeg is zijn graf in Riel tot op de dag van vandaag nog steeds in tact! Ook merkwaardig is dat de twee bidprentjes – één vanuit Nijmegen en één vanuit Riel – verschillende informatie bevatten. De Rielse variant spreekt van Joannes Hubertus van der Meeren, geboren op 6 februari 1920, terwijl Johannes Antonius Franciscus van der Meeren geboren is op 2 maart 1922, zoals ook zijn persoonskaart aangeeft.

Joseph Kennis

Joseph Johannes Maria Kennes. Joseph woonde aan de Druisdijk in Alphen en kwam op 22 februari door een mijnontploffing om het leven. Waar dit precies is gebeurd is (nog) niet bekend. Joseph was 17 jaar oud.

Nederlands-Indië

Cornelis Ludovicus (Louis) Geerts Louis werd als oorlogsvrijwilliger uitgezonden naar het voormalige Nederlands-Indië. Als korporaal werd hij ingedeeld bij het Geniebataljon van de Mariniersbrigade. Tijdens een militaire actie raakte hij ernstig gewond door de explosie van een vliegtuigbom en op 22 maart 1947 overleed hij aan de gevolgen hiervan in Krian.

Bron/foto's: collectie Ton van Gool, Riel.

(Gerrit Kobes)