Meersbergen, Adrianus Marinus Josephus van: verschil tussen versies
k (→Arrestatie in Tilburg) |
(→Externe links) |
||
| (10 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Infobox oorlogsslachtoffers | {{Infobox oorlogsslachtoffers | ||
| naam = Adrianus Marinus Josephus van Meersbergen | | naam = Adrianus Marinus Josephus van Meersbergen | ||
| − | | afbeelding = | + | | afbeelding = <foto><beeldonline>2d0da713-73f3-d567-715d-b4ad042bb8b7</beeldonline></foto> |
| − | | onderschrift = | + | | onderschrift = Collectie Regionaal Archief Tilburg |
| volledige namen = Adrianus Marinus Josephus van Meersbergen | | volledige namen = Adrianus Marinus Josephus van Meersbergen | ||
| geboortedatum = 30-06-1909 | | geboortedatum = 30-06-1909 | ||
| Regel 43: | Regel 43: | ||
| naam = Tilburgse Texielstaking 1935 | | naam = Tilburgse Texielstaking 1935 | ||
| afbeelding = <foto><beeldonline>0df05759-2bff-4385-8e02-8184526cb1f7</beeldonline></foto> | | afbeelding = <foto><beeldonline>0df05759-2bff-4385-8e02-8184526cb1f7</beeldonline></foto> | ||
| − | | onderschrift = | + | | onderschrift = Vakbeweging. Textielstaking 1935. Pamfletten, Annonces, mededelingen in de Fakkel het orgaan van het nationaal arbeidssecretariaat, de textielarbeidersbond, de vereniging van Textielfabriekanten, inzake de staking van textielarbeiders op 13 september 1935. Collectie Regionaal Archief Tilburg. |
}} | }} | ||
Broer Piet is actief voor de CPN tijdens de [https://www.geheugenvantilburg.nl/page/13493/de-grote-tilburgse-staking-van-1935 Tilburgse Textielstaking] - het is niet bekend of Adrianus van Meersbergen in de staking een rol heeft gespeeld. Deze wilde staking breekt uit op 26 augustus 1935 en wordt georganiseerd door links georiënteerde arbeiders. Op dat moment is ongeveer 20% van de Tilburgse textielarbeiders werkloos. Communisten zijn de gangmakers van de staking en zij drukken op een stencilmachine pamfletten. Reden voor de staking is de aankondiging van de “Vereeniging van Tilburgsche Fabrikanten van Wollen Stoffen” (VTFWS) van een loonsverlaging van 10% en de bereidheid van een aantal vakbonden om over de loonsverlaging te overleggen. Eerder zijn ook loonsverlagingen doorgevoerd, terwijl de arbeiders armoede lijden<ref>RAT, Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, Tilburgse Koerier, 1.5.1980, Tilburgse illegale krant VREDE-VRIJHEID Eerste in Noord-Brabant; https://www.geheugenvantilburg.nl/page/13493/de-grote-tilburgse-staking-van-1935; Afdelingskrant CPN Tilburg 1982-Herinneringen Jac Klijsen (5), nr. 5; Ton Wagemakers, Bart van Pelt (1889-1958). Vakbondsman in hart en nieren. In: Tilburg, Jrg. 14, nr. 3, december 1996, p.89; Henk J.M. van Doremalen, De handen ineen. Geschiedenis van 100 jaar vakbeweging in Tilburg, Hoofdstuk 5, 1996; Piet Hoekman en Jannes Houkes, Het Nationaal Arbeids-Secretariaat 1893-1940. De geschiedenis van de eerste vakcentrale in Nederland. Proefschrift UU, 2015; Henk J.M. van Doremalen, De handen ineen. Geschiedenis van 100 jaar vakbeweging in Tilburg, Hoofdstuk 5, 1996. </ref>. | Broer Piet is actief voor de CPN tijdens de [https://www.geheugenvantilburg.nl/page/13493/de-grote-tilburgse-staking-van-1935 Tilburgse Textielstaking] - het is niet bekend of Adrianus van Meersbergen in de staking een rol heeft gespeeld. Deze wilde staking breekt uit op 26 augustus 1935 en wordt georganiseerd door links georiënteerde arbeiders. Op dat moment is ongeveer 20% van de Tilburgse textielarbeiders werkloos. Communisten zijn de gangmakers van de staking en zij drukken op een stencilmachine pamfletten. Reden voor de staking is de aankondiging van de “Vereeniging van Tilburgsche Fabrikanten van Wollen Stoffen” (VTFWS) van een loonsverlaging van 10% en de bereidheid van een aantal vakbonden om over de loonsverlaging te overleggen. Eerder zijn ook loonsverlagingen doorgevoerd, terwijl de arbeiders armoede lijden<ref>RAT, Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, Tilburgse Koerier, 1.5.1980, Tilburgse illegale krant VREDE-VRIJHEID Eerste in Noord-Brabant; https://www.geheugenvantilburg.nl/page/13493/de-grote-tilburgse-staking-van-1935; Afdelingskrant CPN Tilburg 1982-Herinneringen Jac Klijsen (5), nr. 5; Ton Wagemakers, Bart van Pelt (1889-1958). Vakbondsman in hart en nieren. In: Tilburg, Jrg. 14, nr. 3, december 1996, p.89; Henk J.M. van Doremalen, De handen ineen. Geschiedenis van 100 jaar vakbeweging in Tilburg, Hoofdstuk 5, 1996; Piet Hoekman en Jannes Houkes, Het Nationaal Arbeids-Secretariaat 1893-1940. De geschiedenis van de eerste vakcentrale in Nederland. Proefschrift UU, 2015; Henk J.M. van Doremalen, De handen ineen. Geschiedenis van 100 jaar vakbeweging in Tilburg, Hoofdstuk 5, 1996. </ref>. | ||
| Regel 50: | Regel 50: | ||
==Arrestatie in Tilburg== | ==Arrestatie in Tilburg== | ||
| − | Na de bezetting van Nederland in mei 1940 | + | Na de bezetting van Nederland in mei 1940 worden communistische partijen door de Duitsers verboden. De CPN gaat ondergronds en gaat onmiddellijk in verzet. De belangrijkste vorm van verzet voor de CPN is het uitbrengen en verspreiden van illegale bladen. Daarnaast financiert de CPN de onderduik van communisten en vervult zij een rol bij stakingen en sabotageacties. In Tilburg zet een groep van ongeveer 45 communisten en hun sympathisanten een illegale krant op die de naam ''Vrede-Vrijheid'' krijgt. ''Vrede-Vrijheid'' verschijnt tot augustus 1943, waarna de krant opgaat in de landelijke CPN-krant ''De Waarheid''. Doel van ''Vrede-Vrijheid'' is de bevolking van Tilburg te waarschuwen tegen de intenties van de bezetter en om de verzetsgeest onder de bevolking aan te wakkeren<ref>https://isgeschiedenis.nl/nieuws/communistisch-verzet-in-de-tweede-wereldoorlog; https://www.tweedewereldoorlog.nl/kennis/themas/alomvattend-karakter-conflict/verzet/verzetsorganisaties/communistisch-verzet/; https://www.metamorfoze.nl/nieuws-agenda/archief-communistisch-verzet-woii-digitaal; Lydia E. Winkel, De ondergrondse pers 1940 – 1945, ’s-Gravenhage Veen 1954/Amsterdam NIOD 2014; Jan de Vetten, Communistische Partij van Nederland (CPN) – Een korte geschiedenis, Historiek, 2022: https://historiek.net/communistische-partij-van-nederland-C.P.N.-geschiedenis/107699/; Sander van Bladel, “Wij zullen er langs gaan!” Tilburgers in de Spaanse Burgeroorlog. Erfgoed Magazine Tilburg, jrg. 40, nr. 1, april 2022; RAT Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945,Tilburgse Koerier, 1.5.1980 “Tilburgse illegale krant VREDE-VRIJHEID Eerste in Noord-Brabant”; Brabantse Gesneuvelden Adrianus van Meersbergen 1909-1945 https://brabantsegesneuvelden.nl/persoon/adrianus-van-meersbergen-tilburg-1909</ref>. |
{{Infobox foto | {{Infobox foto | ||
| naam = Vrede-Vrijheid | | naam = Vrede-Vrijheid | ||
| Regel 64: | Regel 64: | ||
| naam = In memoriam | | naam = In memoriam | ||
| afbeelding = [[afbeelding:De Waarheid 14.7.1945 In Memoriam, van Meersbergen e.a. (Delpher).jpg|400px|left]] | | afbeelding = [[afbeelding:De Waarheid 14.7.1945 In Memoriam, van Meersbergen e.a. (Delpher).jpg|400px|left]] | ||
| − | | onderschrift = ''De Waarheid'' 14 juli 1945 | + | | onderschrift = ''De Waarheid'' 14 juli 1945. Bron: Delpher. |
}} | }} | ||
Bijna twee jaar later, op 24 maart 1943 om 17.30 uur, wordt Adrianus wel gearresteerd. Adrianus bewaart in zijn huis geregeld pamfletten voor zijn ondergedoken broer Piet, die vanwege zijn lidmaatschap van de CPN op de opsporingslijst staat. Vermoedelijk is de Sicherheitsdienst (SD) hierover getipt. Die dag wordt in Adrianus’ woning aan de Schrasserstraat 16 huiszoeking gedaan. Adrianus wordt om 18.00 uur door de SD meegenomen, hoewel de huiszoeking naar verluidt niets zou hebben opgeleverd. Echter, er zijn aanwijzingen dat bij de huiszoeking de stencilmachine is ontdekt waarmee ''Vrede-Vrijheid'' is gemaakt en die tijdens de Tilburgse Textielstaking in 1935 is gebruikt<ref>RAT Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945; RAT 29 Inventaris van het archief van de Gemeentepolitie te Tilburg, 1844-1947 (1950), SA. ds. 241/8, rapport 13.8.1946, recherche; RAT Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945; RAT 29 Inventaris van het archief van de Gemeentepolitie te Tilburg, 1844-1947 (1950), nr. 539, Dag- en Nachtrapport no. 82, 23.3.1943-24.3.1943; RAT Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945; Tilburgse Koerier, 1.5.1980 “Tilburgse illegale krant VREDE-VRIJHEID Eerste in Noord-Brabant”. </ref>. | Bijna twee jaar later, op 24 maart 1943 om 17.30 uur, wordt Adrianus wel gearresteerd. Adrianus bewaart in zijn huis geregeld pamfletten voor zijn ondergedoken broer Piet, die vanwege zijn lidmaatschap van de CPN op de opsporingslijst staat. Vermoedelijk is de Sicherheitsdienst (SD) hierover getipt. Die dag wordt in Adrianus’ woning aan de Schrasserstraat 16 huiszoeking gedaan. Adrianus wordt om 18.00 uur door de SD meegenomen, hoewel de huiszoeking naar verluidt niets zou hebben opgeleverd. Echter, er zijn aanwijzingen dat bij de huiszoeking de stencilmachine is ontdekt waarmee ''Vrede-Vrijheid'' is gemaakt en die tijdens de Tilburgse Textielstaking in 1935 is gebruikt<ref>RAT Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945; RAT 29 Inventaris van het archief van de Gemeentepolitie te Tilburg, 1844-1947 (1950), SA. ds. 241/8, rapport 13.8.1946, recherche; RAT Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945; RAT 29 Inventaris van het archief van de Gemeentepolitie te Tilburg, 1844-1947 (1950), nr. 539, Dag- en Nachtrapport no. 82, 23.3.1943-24.3.1943; RAT Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945; Tilburgse Koerier, 1.5.1980 “Tilburgse illegale krant VREDE-VRIJHEID Eerste in Noord-Brabant”. </ref>. | ||
| Regel 73: | Regel 73: | ||
| naam = Politiebureau Haagsche Veer, Rotterdam | | naam = Politiebureau Haagsche Veer, Rotterdam | ||
| afbeelding = [[afbeelding:Politiebureau_Haagsche_Veer_Rotterdam.jpg|300px|right]] | | afbeelding = [[afbeelding:Politiebureau_Haagsche_Veer_Rotterdam.jpg|300px|right]] | ||
| − | | onderschrift = | + | | onderschrift = Bron: Stadsarchief Rotterdam |
}} | }} | ||
De transportdienst van de vreemdelingendienst verzorgt het vervoer van gevangenen naar kampen zoals Westerbork en Kamp Vught. | De transportdienst van de vreemdelingendienst verzorgt het vervoer van gevangenen naar kampen zoals Westerbork en Kamp Vught. | ||
| Regel 103: | Regel 103: | ||
==Externe links== | ==Externe links== | ||
| − | * | + | *[https://www.oorlogsbronnen.nl/tijdlijn/Adrianus-Meersbergen/19/68584 Adrianus van Meersbergen op Oorlogsbronnen.nl] |
| − | *[https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.19.255.01/invnr/101027A/file/NL-HaNA_2.19.255.01_101027A_0001 Adrianus Marinus Josephus van Meersbergen | + | *[https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.19.255.01/invnr/101027A/file/NL-HaNA_2.19.255.01_101027A_0001 Persoonsdossier Oorlogsgravenstichting Adrianus Marinus Josephus van Meersbergen] |
| + | *[https://brabantsegesneuvelden.nl/persoon/adrianus-van-meersbergen-tilburg-1909 Adrianus van Meersbergen op Brabantse Gesneuvelden] | ||
==Noten== | ==Noten== | ||
[[Categorie:Oorlogsslachtoffers_Tilburg]] | [[Categorie:Oorlogsslachtoffers_Tilburg]] | ||
Huidige versie van 29 jul 2023 om 12:20
| Adrianus Marinus Josephus van Meersbergen | ||
 | ||
| Collectie Regionaal Archief Tilburg | ||
| Volledige namen | Adrianus Marinus Josephus van Meersbergen | |
| Geboortedatum | 30-06-1909 | |
| Geboorteplaats | Tilburg | |
| Adres | Schrasserstraat 16 | |
| Woonplaats | Tilburg | |
| Burgerlijke staat | Gehuwd | |
| Naam echtgeno(o)t(e) | Elisabeth Maria Catharina de Beer | |
| Beroep | Draadmaker | |
| Overlijdensdatum | 04-04-1945 | |
| Plaats van overlijden | Dachau (DE) | |
| Bijzonderheden | Gearresteerd tijdens een huiszoeking, uitgevoerd vanwege communistische banden. | |
Geef de oorlog een gezicht!
Kun jij ons helpen met het schrijven van het levensverhaal van deze persoon?
Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. We willen door hun verhaal te vertellen de slachtoffers eren en de herinnering levend houden
Alle Tilburgse oorlogsslachtoffers zijn opgenomen in de Wiki Midden-Brabant en we streven er naar van ieder een levensbeschrijving en foto op te nemen.
Helaas hebben we van sommigen maar beperkte of soms helemaal geen informatie. We hebben jouw hulp nodig deze levensverhalen vast te leggen door ontbrekende informatie aan te vullen met verhalen of foto’s. We ontvangen je reactie graag via info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers.
Meersbergen, Adrianus Marinus Josephus van (geb. Tilburg 30-06-1909, gest. Dachau (DE), 04-04-1945), draadmaker. Zoon van Josephus van Meersbergen (1869-1957) en Johanna van Huijkelom (1869-1933). Op 02-01-1935 trouwde hij met Elisabeth Maria Catharina de Beer (1912-1988). Uit dit huwelijk werden twee kinderen geboren. Van Meersbergen overleed op 04-04-1945 in Dachau.
Inhoud
Achtergrond
Adrianus Marinus Josephus van Meersbergen wordt op 30 juni 1909 geboren in Tilburg. Zijn ouders zijn Josephus van Meersbergen en Johanna van Huijkelom, die in 1895 in Tilburg zijn getrouwd. Johanna is de tweede echtgenote van Josephus van Meersbergen. Josephus’ eerste vrouw, Hendrika van der Pas, is in 1895 overleden. Uit zijn eerste huwelijk zijn een meisje en een jongen geboren, die allebei sterven voordat Josephus met Johanna van Huijkelom trouwt[1].
Vader Josephus heeft gewerkt als arbeider, waaronder vanaf 1910 als stenensorteerder. Het Rooms-Katholieke gezin van Meersbergen-van Huijkelom krijgt acht kinderen; drie meisjes en vijf jongens. Adrianus is op een na het jongste kind. Het gezin woont op Veldstraat 90, Houtstraat 122, Groeseindstraat 68 (drie weken) en vanaf 1919 op W. van de Venstraat 33 (later Bisschop van de Venstraat genaamd) in Tilburg[2].
Adrianus trouwt op twee januari 1935 in Tilburg met Elisabeth Maria Catharina de Beer. Zij krijgen twee kinderen: Johanna (1935) en Cornelis (1938). Het gezin woont vanaf 1935 op St. Pieterstraat 57 en vanaf 1939 op Schrasserstraat 16. Adrianus is 1,78 meter lang en heeft lichtblond haar. Net als zijn drie nog levende broers is Adrianus draadmaker van beroep (zijn vierde broer is ruim een jaar oud geworden)[3].
Adrianus heeft een oudere broer Piet (Petrus, 1904-1983) die lid is van de Communistische Partij van Nederland (CPN). Adrianus zelf is geen lid van de CPN, hij is wel een sympathisant[4]. Piet’s lidmaatschap van de CPN en zijn activiteiten voor de CPN zullen voor Adrianus gevolgen hebben.
Tilburgse Textielstaking
| Tilburgse Texielstaking 1935 | ||
 | ||
| Vakbeweging. Textielstaking 1935. Pamfletten, Annonces, mededelingen in de Fakkel het orgaan van het nationaal arbeidssecretariaat, de textielarbeidersbond, de vereniging van Textielfabriekanten, inzake de staking van textielarbeiders op 13 september 1935. Collectie Regionaal Archief Tilburg. |
Broer Piet is actief voor de CPN tijdens de Tilburgse Textielstaking - het is niet bekend of Adrianus van Meersbergen in de staking een rol heeft gespeeld. Deze wilde staking breekt uit op 26 augustus 1935 en wordt georganiseerd door links georiënteerde arbeiders. Op dat moment is ongeveer 20% van de Tilburgse textielarbeiders werkloos. Communisten zijn de gangmakers van de staking en zij drukken op een stencilmachine pamfletten. Reden voor de staking is de aankondiging van de “Vereeniging van Tilburgsche Fabrikanten van Wollen Stoffen” (VTFWS) van een loonsverlaging van 10% en de bereidheid van een aantal vakbonden om over de loonsverlaging te overleggen. Eerder zijn ook loonsverlagingen doorgevoerd, terwijl de arbeiders armoede lijden[5].
Aan de staking doen zo’n 5000 arbeiders mee. De bonden steunen de staking niet en houden hun stakingskassen gesloten. Daardoor krijgen de stakers geen uitkering en hebben zij dus geen inkomsten. De staking wordt het grootste arbeidsconflict uit de Tilburgse geschiedenis genoemd, heeft een maand geduurd en heeft loonsverlaging niet kunnen voorkomen. De lonen worden verlaagd, zij het als resultaat van overleg met de bonden niet met 10%, maar met 5%[6].
Arrestatie in Tilburg
Na de bezetting van Nederland in mei 1940 worden communistische partijen door de Duitsers verboden. De CPN gaat ondergronds en gaat onmiddellijk in verzet. De belangrijkste vorm van verzet voor de CPN is het uitbrengen en verspreiden van illegale bladen. Daarnaast financiert de CPN de onderduik van communisten en vervult zij een rol bij stakingen en sabotageacties. In Tilburg zet een groep van ongeveer 45 communisten en hun sympathisanten een illegale krant op die de naam Vrede-Vrijheid krijgt. Vrede-Vrijheid verschijnt tot augustus 1943, waarna de krant opgaat in de landelijke CPN-krant De Waarheid. Doel van Vrede-Vrijheid is de bevolking van Tilburg te waarschuwen tegen de intenties van de bezetter en om de verzetsgeest onder de bevolking aan te wakkeren[7].
| Vrede-Vrijheid | ||
| ||
| Regionaal Archief Tilburg, archief 565, Collectie documentatie Tilburg, 1940-1945. |
Adrianus en Piet van Meersbergen werken aan Vrede-Vrijheid mee. Piet is een van de samenstellers van artikelen in de krant. De makers van de krant gaan voorzichtig te werk en schakelen vrienden en familie in bij het maken en verspreiden van de krant. Dat is nodig omdat de lokale CPN-afdeling voor de oorlog is geïnfiltreerd door een aanhanger van de NSB (Nationaal-Socialistische Beweging), die de namen en adressen kent van de Tilburgse communisten[8].
De makers gebruiken voor de krant een stencilmachine die zij steeds verplaatsen naar een adres dat -naar zij hopen- niet bekend is bij de infiltrant. Het is een stencilmachine die tijdens de Tilburgse Textielstaking in 1935 is gebruikt om pamfletten te drukken. Op een van die adressen woont Adrianus van Meersbergen[9].
Op 22 juni 1941 vallen de Duitsers de Sovjet-Unie binnen. De inval is bekend als de Operatie Barbarossa. Daarmee verbreken de Duitsers het Molotov-Ribbentrop verdrag, het niet-aanvalsverdrag dat zij in 1939 met de Sovjet-Unie hebben gesloten,. Kort na deze inval start de bezetter in Nederland een felle jacht op de communisten. Tijdens de “CPN-Aktion” in de nacht van 24 op 25 juni 1941 worden in Nederland meer dan 400 communisten opgepakt. Onder hen zijn leden van de groep die in Tilburg aan Vrede-Vrijheid werkt. Adrianus van Meersbergen is niet onder de gearresteerden[10].
| In memoriam | ||
.jpg) | ||
| De Waarheid 14 juli 1945. Bron: Delpher. |
Bijna twee jaar later, op 24 maart 1943 om 17.30 uur, wordt Adrianus wel gearresteerd. Adrianus bewaart in zijn huis geregeld pamfletten voor zijn ondergedoken broer Piet, die vanwege zijn lidmaatschap van de CPN op de opsporingslijst staat. Vermoedelijk is de Sicherheitsdienst (SD) hierover getipt. Die dag wordt in Adrianus’ woning aan de Schrasserstraat 16 huiszoeking gedaan. Adrianus wordt om 18.00 uur door de SD meegenomen, hoewel de huiszoeking naar verluidt niets zou hebben opgeleverd. Echter, er zijn aanwijzingen dat bij de huiszoeking de stencilmachine is ontdekt waarmee Vrede-Vrijheid is gemaakt en die tijdens de Tilburgse Textielstaking in 1935 is gebruikt[11].
Kampen
Adrianus van Meersbergen wordt op de dag van zijn arrestatie overgebracht naar het centrale bureau van de Rotterdamse politie aan het Haagsche Veer, waar hij in bewaring wordt gesteld voor de Sicherheitspolizei (SiPo) Rotterdam. Op het bureau zijn twee verdiepingen ingericht als politiegevangenis waarvan ook de SD gebruik maakt. De Rotterdamse politie is verantwoordelijk voor de bewaking en verzorging van de gevangenen.
| Politiebureau Haagsche Veer, Rotterdam | ||
 | ||
| Bron: Stadsarchief Rotterdam |
De transportdienst van de vreemdelingendienst verzorgt het vervoer van gevangenen naar kampen zoals Westerbork en Kamp Vught. Op 10 april wordt Adrianus’ echtgenote Elisabeth aangehouden op verzoek van de SD Rotterdam en overgebracht naar het Tilburgse politiebureau. Van daaruit gaat ook zij naar het hoofdbureau van de Rotterdamse politie. Daar wordt zij op 12 april in bewaring gesteld voor de SD maar de volgende dag in vrijheid gesteld[12].
Vanuit Rotterdam komt Adrianus op 6 mei 1943 terecht in Konzentrationslager Herzogenbusch, alias Kamp Vught. In Kamp Vught wordt hij die dag geregistreerd als Häftling nummer 6511A. Hij is Schutzhäftling, een opgesloten tegenstander van het Naziregime. De gevangenen in Vught worden ingezet voor de Duitse oorlogsindustrie[13].
Op 24 mei 1944 gaat Adrianus op transport van Vught naar Konzentrationslager Dachau in Zuid-Duitsland, dat in 1933 is opgericht en waar gevangenen vooral in de wapenindustrie werken. In die maand gaan ruim 650 Nederlandse gevangenen uit Vught naar Dachau. Adrianus komt twee dagen later in Dachau aan als gevangene 68584, wederom als Schutzhäftling. Op de kaart met zijn bezittingen staan 1 paar schoenen, 1 paar kousen, 1 jas, 2 jacks, 2 broeken, 2 vesten, 1 pullover, 3 hemden, 1 onderbroek, 1 scheermes, 1 identiteitsbewijs, 1 geldbeurs[14].
In KZ Dachau hebben zo’n 200 Nederlandse vrouwen en 1935 Nederlandse mannen gevangen gezeten. In 1944 komen in Dachau lopende evacuatietransporten aan vanuit kampen die nabij het front met de geallieerde troepen liggen. Dachau raakt daardoor overbevolkt. De leefsituatie verslechtert, de hygiënische omstandigheden ook, de gevangenen zijn ondervoed en een tyfusepidemie breekt uit. Van het totaal aantal gevangenen dat in Dachau is gestorven (circa 41.5000 mensen), is ruim een derde in het laatste half jaar van de oorlog omgekomen[15].
Op 4 april 1945 sterft Adrianus in KZ Dachau, dat op 29 april dat jaar door Amerikaanse troepen zal worden bevrijd. De officiële doodsoorzaak is niet bekend, er is geen verklaring van de lijkschouwing bewaard gebleven. Zijn stoffelijke resten zijn niet gecremeerd, want het crematorium van Dachau is in februari 1945 buiten werking gesteld. Sindsdien moeten gevangenen de gestorven medegevangenen vervoeren naar Leitenberg, nabij Dachau, en daar begraven in acht massagraven. Waarschijnlijk is ook Adrianus in Leitenberg begraven. De CPN schrijft in De Waarheid van 14 juli 1945 voor Adrianus een In Memoriam. Adriaan’s weduwe is in 1948 hertrouwd[16].
Gebeurtenis
Bronnen
Dit is een selectie van bronnen, in de noten staan alle gebruikte bronnen.
- Regionaal Archief Tilburg, Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945
- Arolsen Archives
- Delpher
- KZ Gedenkstaette Dachau
Literatuur
Dit is een selectie van de gebruikte literatuur, in de noten staat alle literatuur.
- Henk J.M. van Doremalen, De handen ineen, Hoofdstuk 5, 1996.
- Piet Hoekman en Jannes Houkes, Het Nationaal Arbeids-Secretariaat 1893-1940. De geschiedenis van de eerste vakcentrale in Nederland. Proefschrift UU, 2015.
- Elias van der Plicht, De jacht op Communisten, Historisch Nieuwsblad 2021 nr. 5.
Externe links
- Adrianus van Meersbergen op Oorlogsbronnen.nl
- Persoonsdossier Oorlogsgravenstichting Adrianus Marinus Josephus van Meersbergen
- Adrianus van Meersbergen op Brabantse Gesneuvelden
Noten
- ↑ RAT Burgerlijke Stand Tilburg Geboorten 1869, 1909, 1912; RAT Burgerlijke Stand Huwelijken 1895; RAT Burgerlijke Stand Overlijdens 1933, 1957; BHIC Burgerlijke Stand Boxtel Geboorten 1893, 1894; BHIC Burgerlijke Stand Boxtel Huwelijken 1892; BHIC Burgerlijke Stand Boxtel Overlijdens 1893, 1895; BHIC Bevolkingsregister Boxtel 1881-1901; BHIC Bevolkingsregister Best 1900; RAT Bevolkingsregister Tilburg 1890-1900, 1900-1910, 1910-1920, 1921-1939; RAT Bidprentjes Tilburg 1763-2014.
- ↑ RAT Burgerlijke Stand Tilburg Geboorten 1869, 1909, 1912; BHIC Bevolkingsregister Boxtel 1881-1901; BHIC Bevolkingsregister Best 1900; RAT Bevolkingsregister Tilburg 1890-1900, 1900-1910, 1910-1920, 1921-1939; RAT Adresboek Tilburg 1900, 1902, 1911, 1919, 1922, 1928, 1931, 1934, 1937.
- ↑ RAT Bevolkingsregister Tilburg 1910-1920, 1921-1939; RAT Burgerlijke Stand Tilburg Huwelijken 1935; RAT Burgerlijke Stand Overlijdens 1908; RAT Bidprentjes Tilburg 1763-2014; RAT Adresboek Tilburg 1937; Oorlogsgravenstichting Vragenlijst 1.3.55.
- ↑ Brabantse Gesneuvelden Adrianus van Meersbergen 1909-1945 https://brabantsegesneuvelden.nl/persoon/adrianus-van-meersbergen-tilburg-1909
- ↑ RAT, Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, Tilburgse Koerier, 1.5.1980, Tilburgse illegale krant VREDE-VRIJHEID Eerste in Noord-Brabant; https://www.geheugenvantilburg.nl/page/13493/de-grote-tilburgse-staking-van-1935; Afdelingskrant CPN Tilburg 1982-Herinneringen Jac Klijsen (5), nr. 5; Ton Wagemakers, Bart van Pelt (1889-1958). Vakbondsman in hart en nieren. In: Tilburg, Jrg. 14, nr. 3, december 1996, p.89; Henk J.M. van Doremalen, De handen ineen. Geschiedenis van 100 jaar vakbeweging in Tilburg, Hoofdstuk 5, 1996; Piet Hoekman en Jannes Houkes, Het Nationaal Arbeids-Secretariaat 1893-1940. De geschiedenis van de eerste vakcentrale in Nederland. Proefschrift UU, 2015; Henk J.M. van Doremalen, De handen ineen. Geschiedenis van 100 jaar vakbeweging in Tilburg, Hoofdstuk 5, 1996.
- ↑ https://www.geheugenvantilburg.nl/page/13493/de-grote-tilburgse-staking-van-1935; https://www.dbnl.org/tekst/bouw029kron01_01/bouw029kron01_01_1893.php: Bouwmeester et al., 1985, Kroniek van de 20ste eeuw p.427; https://isgeschiedenis.nl/reportage/regionaal-archief-tilburg-brood-voor-de-wilde-textielstakers; Henk J.M. van Doremalen, De handen ineen. Geschiedenis van 100 jaar vakbeweging in Tilburg, Hoofdstuk 5, 1996; https://wikimiddenbrabant.nl/Textielstakingen; https://vakbondshistorie.nl/dossiers/spinners-en-wevers/: Dik Nas, Spinners en Wevers, Vakbondshistorische Vereniging, 2000; Piet Hoekman en Jannes Houkes, Het Nationaal Arbeids-Secretariaat 1893-1940. De geschiedenis van de eerste vakcentrale in Nederland. Proefschrift UU, 2015.
- ↑ https://isgeschiedenis.nl/nieuws/communistisch-verzet-in-de-tweede-wereldoorlog; https://www.tweedewereldoorlog.nl/kennis/themas/alomvattend-karakter-conflict/verzet/verzetsorganisaties/communistisch-verzet/; https://www.metamorfoze.nl/nieuws-agenda/archief-communistisch-verzet-woii-digitaal; Lydia E. Winkel, De ondergrondse pers 1940 – 1945, ’s-Gravenhage Veen 1954/Amsterdam NIOD 2014; Jan de Vetten, Communistische Partij van Nederland (CPN) – Een korte geschiedenis, Historiek, 2022: https://historiek.net/communistische-partij-van-nederland-C.P.N.-geschiedenis/107699/; Sander van Bladel, “Wij zullen er langs gaan!” Tilburgers in de Spaanse Burgeroorlog. Erfgoed Magazine Tilburg, jrg. 40, nr. 1, april 2022; RAT Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945,Tilburgse Koerier, 1.5.1980 “Tilburgse illegale krant VREDE-VRIJHEID Eerste in Noord-Brabant”; Brabantse Gesneuvelden Adrianus van Meersbergen 1909-1945 https://brabantsegesneuvelden.nl/persoon/adrianus-van-meersbergen-tilburg-1909
- ↑ Brabantse Gesneuvelden Adrianus van Meersbergen 1909-1945 https://brabantsegesneuvelden.nl/persoon/adrianus-van-meersbergen-tilburg-1909; RAT Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945; Tilburgse Koerier, 1.5.1980 “Tilburgse illegale krant VREDE-VRIJHEID Eerste in Noord-Brabant”.
- ↑ RAT Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945; Tilburgse Koerier, 1.5.1980 “Tilburgse illegale krant VREDE-VRIJHEID Eerste in Noord-Brabant”.
- ↑ https://duitslandinstituut.nl/naslagwerk/73/operatie-barbarossa; https://www.tweedewereldoorlog.nl/kennis/themas/alomvattend-karakter-conflict/verzet/verzetsorganisaties/communistisch-verzet/; https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/Molotov-Ribbentrop%20Verdrag; Elias van der Plicht, De jacht op Communisten. Historisch Nieuwsblad 2021 nr. 5.
- ↑ RAT Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945; RAT 29 Inventaris van het archief van de Gemeentepolitie te Tilburg, 1844-1947 (1950), SA. ds. 241/8, rapport 13.8.1946, recherche; RAT Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945; RAT 29 Inventaris van het archief van de Gemeentepolitie te Tilburg, 1844-1947 (1950), nr. 539, Dag- en Nachtrapport no. 82, 23.3.1943-24.3.1943; RAT Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945; Tilburgse Koerier, 1.5.1980 “Tilburgse illegale krant VREDE-VRIJHEID Eerste in Noord-Brabant”.
- ↑ Netwerk Oorlogsbronnen: Arrestatiekaart AMJ van Meersbergen, Gemeentepolitie Rotterdam, No. 973; Stadsarchief Rotterdam, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam; Archiefvorming; https://stadsarchief.rotterdam.nl/zoek-en-ontdek/archieven/zoekresultaat-archieven/?mivast=184&mizig=210&miadt=184&micode=63&milang=nl&mizk_alle=politiearchief&miview=inv2; RATArchief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945; RAT 29 Inventaris van het archief van de Gemeentepolitie te Tilburg, 1844-1947 (1950), nr. 540, Dag- en Nachtrapport no. 100, 10.4.1943-11.4.1943; SA R’dam, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, arrestatiekaart Elisabeth de Beer, 12.4.1943.
- ↑ Netwerk Oorlogsbronnen: Arrestatiekaart AMJ van Meersbergen, Gemeentepolitie Rotterdam, No. 973; Arolsen Archives 1.1.12 Herzogenbusch-Vught, 01011202 038.032, Personal file of Meersbergen, Adrianus; https://www.nmkampvught.nl/ontdekken/het-verhaal/tijdens-de-oorlog/lente-1943-werken-in-het-kamp/; ushmm.org - ITS Glossary of terms and abbreviations, August 6 2021
- ↑ Arolsen Archives 1.1.12 Herzogenbusch-Vught, 3092000, Transport List to Dachau, 24.5.1944; Arolsen 1.1.12 Herzogenbusch-Vught, 01011202 038.032, Personal file (6511); Arolsen 1.1.6 Dachau, 805460013, Entry register prisoners, Meersbergen, Adrianus; Arolsen 1.1.6 Dachau, 01010602 130.265, Personal file of Meersbergen van, Adrianus; Arolsen 1.1.6 Dachau, 01010607 205, Documents with names from Mazur Johann, Meersbergen, Adrianus; https://www.dachau.nl/wat-gebeurde-er/nederlanders-in-dachau; https://www.kz-gedenkstaette-dachau.de/historischer-ort/kz-dachau-1933-1945/
- ↑ Netwerk Oorlogsbronnen, Dachau https://www.oorlogsbronnen.nl/bronnen?term=Dachau; https://www.dachau.nl/wat-gebeurde-er/nederlanders-in-dachau; https://www.kz-gedenkstaette-dachau.de/historischer-ort/kz-dachau-1933-1945/
- ↑ Arolsen Archives 1.1.6 Dachau, 01010602 130.265, Personal file; Sterbeurkunde Arolsen 19.5.1950; https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/Dachau%20bevrijd; https://www.kz-gedenkstaette-dachau.de/historischer-ort/virtueller-rundgang-umgebung/kz-ehrenfriedhof-leitenberg/; Oorlogsgravenstichting, brief dd 24.5.1966 van directeur Identificatie-onderzoek Dachau; Oorlogsgravenstichting, vragenlijst 18.2.1955, ingevuld door Gemeentesecretarie Tilburg, Afdeling Bevolking; Delpher, De Waarheid 14.7.1945.