Leffers, Wilhelmus

Wim Leffers
Bron: Brabantse Gesneuvelden
Volledige namen	Wilhelmus Leffers
Geboortedatum	18-12-1918
Geboorteplaats	Uden
Adres	Olmenstraat 31
Woonplaats	Tilburg
Burgerlijke staat	Ongehuwd
Beroep	KNIL-soldaat
Overlijdensdatum	20-03-1943
Plaats van overlijden	Rangoon in Birma (MM)
Bijzonderheden	Overleden in de gevangenis van Rangoon.

Geef de oorlog een gezicht!

Kun jij ons helpen met het schrijven van het levensverhaal van deze persoon?

Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. We willen door hun verhaal te vertellen de slachtoffers eren en de herinnering levend houden

Alle Tilburgse oorlogsslachtoffers zijn opgenomen in de Wiki Midden-Brabant en we streven er naar van ieder een levensbeschrijving en foto op te nemen.

Helaas hebben we van sommigen maar beperkte of soms helemaal geen informatie. We hebben jouw hulp nodig deze levensverhalen vast te leggen door ontbrekende informatie aan te vullen met verhalen of foto’s. We ontvangen je reactie graag via info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers.

Leffers, Wilhelmus (geb. Uden 18-12-1918, gest. Birma (MM) 20-03-1943), KNIL-soldaat. Zoon van Bavo Bouwinus Leffers (1876-1938) en Johanna Maria Gooiker (1889-1962). Leffers overlijdt op 20-03-1943 in de gevangenis van Rangoon in Birma (Myanmar). Hij was ongehuwd.

Achtergrond

Wilhelmus (Wim) Leffers wordt op 18 december 1918 geboren in het Brabantse Uden als zoon van Bavo Bouwinus Leffers en Johanna Maria Gooiker. Vader Bavo is lijnwachter en wordt vervolgens monteur, chef-monteur en opzichter bij de Rijkstelegraaf. Wim is het tweede kind van de negen. Hij heeft ook nog twee oudere halfbroers, uit een eerder huwelijk van zijn vader. Het gezin vestigt zich in 1921 in Tilburg en woont daar op verschillende adressen.

Het SS ‘Jan Pieterszoon Coen’ in de haven van Tandjong Priok bij Batavia

Bron: Stichting Maritiem-Historische Databank

Naar Nederlands-Indië

Leffers is dienstplichtig en wordt in maart 1938 bij de Koninklijke Marine ingelijfd als zeemilicien-kustwachter 3e klasse. In mei 1939 gaat hij van de Koninklijke Marine over naar de overzeese dienst. Hij tekent voor vijf jaar, waarvoor hij een premie krijgt van 100 gulden. Wim wordt aangesteld als soldaat 2e klasse bij de genie van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL). Hij verlaat het ouderlijk huis op Olmenstraat 31 en reist op 19 mei 1939 met het SS ‘Jan Pieterszoon Coen’ vanuit Amsterdam naar Batavia op Java (Nederlands-Indië). Hij heeft een lengte van 1,814 meter en een litteken op de bovenlip. Wim wordt ingedeeld bij het 3e bataljon genietroepen in Tjimahi op Java. Tjimahi is een garnizoensplaats met kazernes voor verschillende legeronderdelen. Ook de genie heeft er een kazerne.

Japanse bezetting en krijgsgevangenschap

Eind 1941 valt Japan de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor op Hawaï aan. Daarmee begint de oorlog in de Stille Zuidzee. In januari 1942 valt Japan Nederlands-Indië binnen. Op 8 maart 1942 capituleert Nederland, wat de volgende dag bekend wordt gemaakt. Nederlands-Indië komt onder Japans bewind en de militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) en de Koninklijke Marine worden krijgsgevangen gemaakt. Van de gevangengenomen Indonesische KNIL-militairen laten de Japanners een groot deel vrij. De 38.386 overige krijgsgevangenen zijn vrijwel allen van Nederlandse en Nederlands-Indische afkomst; 7552 van hen komen door hun gevangenschap om. Van de Koninklijke Marine zijn 3847 Nederlanders als krijgsgevangenen afgevoerd; 648 van hen komen te overlijden.

Overzichtskaart van Oost-Azië, 1900: Java, Singapore en gebied Birma-Siamspoorweg omcirkeld

Bron: commons.wikimedia.org

Krijgsgevangenkampen in Nederlands-Indië en daarbuiten

Verspreid over Nederlands-Indië richt de Japanse bezetter krijgsgevangenkampen op. Dit gebeurt op Java, Sumatra, Molukken, Flores, Celebes en Borneo. De kampen zitten in uiteenlopende gebouwen waaronder ziekenhuizen, loodsen, scholen en gevangenissen. Krijgsgevangenen komen ook elders in Oost-Azië in kampen terecht zoals in Japan, Malakka, Indochina, China, Korea, Birma en Thailand. Onder deze krijgsgevangen zijn behalve Nederlanders ook Britten, Amerikanen en Australiërs.

Kaart van de Birma-Siamspoorweg met een aantal kampen

Bron: Brabantse Gesneuvelden (F. van Doorn)

Dwangarbeid

Vanaf het najaar van 1942 gebruiken de Japanners de krijgsgevangenen als arbeidskrachten. Ze moeten vliegvelden, wegen en spoorwegen aanleggen of in mijnen en op scheepswerven werken. Voor dit doel gaan de krijgsgevangenen op transport naar kampen die over Oost-Azië zijn verspreid. De werkdagen van de krijgsgevangenen zijn lang en hun leefomstandigheden zijn slecht. De voeding is gering en van slechte kwaliteit. Gevangenen lijden aan tropische ziektes, worden mishandeld en terechtgesteld. Berucht is het werk aan twee spoorwegen. Het werk aan de Pakanbaroe-spoorweg tussen Pakanbaroe en Moearo op Sumatra leidt tot zo’n 700 doden onder de Nederlandse krijgsgevangenen. Bij de aanleg van de Birma-Siam-spoorweg tussen Birma en Thailand komen ongeveer 3.000 Nederlandse krijgsgevangenen om.

Krijgsgevangene aan de Birma-Siamspoorweg

De Japanners nemen Wim Leffers krijgsgevangen in Bandoeng op Java. Dit gebeurt op 8 maart 1942, de dag van de Nederlandse capitulatie. Wim maakt op dat moment als soldaat nog deel uit van het 3e bataljon van de genie in Tjimahi. Hij wordt geïnterneerd in een krijgsgevangenkamp in Bandoeng en gaat vanuit Java op transport om te werken aan de Birma-Siamspoorweg. De Birma-Siamspoorweg is 415 kilometer lang en loopt van Non Pladuk bij Ban Pong in Thailand (tot 1939 Siam geheten) naar Thanbyuzayat in Birma. De spoorweg moet het de Japanners gemakkelijker maken om troepen en materialen naar het front in Birma te brengen. De krijgsgevangenen verblijven voor dit werk in een reeks kampen langs de rivieren Khwae Yai en Khwae Noi. Vanuit zo’n kamp moeten zij een deel van de spoorweg aanleggen. Als dat deel klaar is, dan gaan de gevangenen naar een volgend werkkamp om aan een ander deel te werken. Op deze manier schuiven groepen krijgsgevangenen telkens op. Het werk aan de spoorweg, dat onder zware omstandigheden moet gebeuren, begint in 1942 en is in oktober 1943 klaar. .

Waarschuwingsbord aan boord van een van de schepen genaamd ‘Tacoma Maru'

Bron: Collectie Nederlands Instituut voor Militaire Historie

Route naar Birma

Krijgsgevangenen die van Java op transport gaan naar de spoorweg worden eerst met schepen naar Singapore gebracht. Singapore is onderdeel van de Britse kolonie Straits Settlementsen is door Japan bezet. De transportschepen worden ‘hell ships’ genoemd vanwege de slechte omstandigheden aan boord. Vanuit Singapore gaan de krijgsgevangenen, die zijn bestemd voor de aanleg van het Thaise gedeelte van de spoorweg, per trein naar Ban Pong in Thailand. Vervolgens gaan zij in een vrachtauto of te voet naar hun werkkamp. Krijgsgevangenen die aan het Birmese gedeelte moeten werken gaan per schip van Singapore naar Birma en van daaruit naar hun kamp. Er zijn aanwijzingen dat Leffers in oktober 1942 met het schip Tacoma Maru 1 op transport gaat naar Birma. In het schip zitten ongeveer 1700 Nederlandse krijgsgevangenen opgesloten die aan de Birma-Siamspoorweg moeten werken. Zij komen uit het kamp ‘10e Bataljon’ in Batavia. Dit kamp is ingericht in een kazerne in het centrum van de stad. Het fungeert als doorgangskamp voor krijgsgevangenen naar Sumatra en gebieden buiten Nederlands-Indië, waaronder Birma en Thailand. De Tacoma Maru 1 vaart vanuit de haven van Tandjong Priok bij Batavia via Singapore naar de stad Rangoon in Birma.

Foto van Blok I van de gevangenis van Rangoon, na de Japanse capitulatie in 1945

Bron: Beeldbankwo2.nl

Dood in de gevangenis van Rangoon

De Tacoma Maru 1 komt op 7 november 1942 aan in Rangoon. Met uitzondering van zwaar zieke patiënten komen de krijgsgevangenen aanvankelijk terecht in de gevangenis van Rangoon. De gevangenis ligt in het zuidwesten van Rangoon. Ongeveer 600 van hen lijden aan dysenterie. Ook Wim Leffers wordt in deze gevangenis opgesloten. Hij is ziek en overlijdt op 20 maart 1943 in de gevangenis aan dysenterie. Het is de vraag of hij voordien nog in een werkkamp bij de Birma-Siamspoorweg heeft gezeten. Hoewel Wim volgens zijn interneringskaart wordt begraven op de begraafplaats van Rangoon, is zijn graf niet gevonden. Zijn naam komt voor op de namenlijsten van het ‘Birma-Siamspoor en Pakan Baroe spoorwegen monument’ in Arnhem en van het oorlogsmonument in Uden. De familie van Wim verneemt in februari 1946 dat hij is gestorven.

Gebeurtenis

Tilburgers omgekomen onder Japanse overheersing

Bronnen

Dit is een selectie van de gebruikte bronnen. In de noten staan alle geraadpleegde bronnen.

• Regionaal Archief Tilburg 565 Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, map 232.
• Indische Kamparchieven.
• Japanse krijgsgevangenkampen.
• Netwerk Oorlogsbronnen.
• POW Research Network Japan
• Delpher.

Literatuur

Dit is een selectie van de geraadpleegde literatuur. In de noten staat alle gebruikte literatuur.

• Gerrit Kobes en Ad de Beer, 'Het leven gebroken in het Verre Oosten. De geschiedenissen van de Tilburgers die om het leven kwamen in de strijd tegen Japan, als gevolg van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië (1941-1945), de Indonesische kwestie (1945-1949) en het conflict in Korea (1950-1953)', in: Tilburgse sprokkelingen. Bijdragen tot de Tilburgse geschiedenis Tilburg 2003 (THR 11)
• Herman Burgers, De garoeda en de ooievaar: Indonesië van kolonie tot nationale staat, Hoofdstuk V, Indonesië onder Japanse Bezetting, Brill 2010
• J.E. Ellemers en R.E.Vaillant, Indische Nederlanders en gerepatrieerden, Muiderberg Coutinho 1985;
• Loe de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, Deel 11b Hoofdstuk 8. Martinus Nijhoff, Den Haag 1969.
• Militaire Spectator jrg. 1986 nr. 3, 1995 nr. 8 en jrg. 1998 nr. 3
• Renske Krimp, De doden tellen. Slachtofferaantallen van de Tweede Wereldoorlog en sindsdien, Nationaal Comité 4 en 5 Mei, Amsterdam 2016, p.16.

Externe links

• Wilhelmus Leffers op Oorlogsbronnen.nl.
• Oorlogsgravenstichting, persoonsdossier van Wilhelmus Leffers.
• Brabantse Gesneuvelden, Wim Leffers.