Laura de Paepe

Laura Camilla de Paepe (geb. 11-6-1912 te Koewacht, gest. 7-4-2000 te Tilburg), actief in het verzet gedurende de tweede Wereldoorlog. Dochter van Alphonsus de Paepe (1878-?) en Coralia Maria Theophila van der Bilt (1884-1960). Op 22-4-1941 trouwt zij te Tilburg met Antonius ‘Toon’ Josephus van Beek (1915-1987). Zij krijgt drie kinderen.

Achtergrond

Laura de Paepe wordt op 11 juni 1912 geboren in het Zeeuwse Koewacht. Haar ouders zijn Alphonsus de Paepe, vlasbewerker, en Coralia van der Bilt. Het gezin De Paepe bestaat uit zes kinderen, waarvan er drie voor hun eerste levensjaar overlijden. In 1929 staat De Paepe ingeschreven in het bevolkingsregister van Eindhoven. Op 22 april 1941 trouwt zij te Tilburg met Toon van Beek, wachtmeester bij de gemeentepolitie Tilburg. Gedurende de oorlog wonen zij aan de Pagestraat nr. 45.

Verzetsactiviteiten

De Paepe houdt zich in de oorlogsjaren bezig met het verspreiden van illegale lectuur. Ook brengt zij distributiebonnen naar verschillende adressen. De illegale bladen worden aangeleverd door Henricus van Helvoirt, werkzaam op de administratie van de gemeentepolitie. De Paepe heeft ook contact met Joost van de Mortel. Haar echtgenoot, Toon van Beek, komt via zijn werk in contact met Wim Berkelmans (afdeling bevolking gemeente Tilburg). Deze groep houdt zich bezig met het boycotten van de arbeidsinzet, het verstrekken van valse persoonsbewijzen en het waarschuwen van op hand zijnde arrestatie door de Duitsers. Van Beek is ook actief binnen het verzet van de gemeentepolitie.

Wim Berkelmans, Rob van Spaendonck, Harry Verbunt en Van Beek beramen begin januari 1944 om NSB-politieagent Gerrits te liquideren ‘om groter kwaad te voorkomen’. De aanslag is gepland op 24 januari, in de avond. Afgesproken wordt dat Van Beek en Kerstens Gerrits zullen opwachten bij het kruispunt Noordstraat en Nieuwlandstraat om hem vervolgens te liquideren. Barend Busnac en Albert Meintser fietsen achter Gerrits aan om na de aanslag zijn aktetas met papieren mee te nemen. Op de avond van 24 januari ziet Gerrits twee mannen, Busnac en Meintser, zonder licht fietsen en houdt ze aan. Busnac kan vluchten, Meintser wordt meegenomen naar het politiebureau. In de dagen na de mislukte aanslag worden alle samenzweerders gearresteerd, behalve Van Beek. Hij wordt via Vught en Doorn naar Enschede gebracht, waar hij tot het eind van de oorlog aan het verzet deelneemt.

In verband met de onderduiking van haar echtgenoot wordt Laura de Paepe ‘op brute wijze' door Gerrits aangehouden. Al voor haar arrestatie zou zij enkele malen, tegen haar zin, door Gerrits seksueel benaderd zijn. De Paepe wordt op 14 februari naar het politieke gevangenkamp te Haaren overgebracht. Volgens informatie uit Kamp Haaren komt zij de dag daarna, op 15 februari 1944, weer vrij. In een brief d.d. 10-4-1974 van Henricus van Helvoirt aan de heer Kruithof, directeur van de Stichting 1940-1945, is te lezen dat De Paepe zes weken lang in Haaren is verhoord en mishandeld.

De Paepe is blijkbaar volledig op de hoogte van het verzetswerk van haar echtgenoot. Naar de buitenwereld toe doet zij alsof haar echtgenoot haar opzettelijk heeft verlaten. Dit verhaal wordt, volgens Van Beek, door anderen en ook door de korpschef als serieus aangenomen: ‘Van deze onterende situatie maakte de commissaris misbruik, hoewel ik zeker weet voor een groot deel aan deze niet gewilde en onterende situatie mijn leven en dat van mijn vrouw ongetwijfeld te danken had’. Volgens Van Beek was dit de reden waarom hij pas heel laat in aanmerking komt voor promotie.

Na de oorlog

Tussen 1946 en 1954 krijgt De Paepe drie kinderen, twee zoons en een dochter. Van 1946 tot begin 1949 is van Beek gedetacheerd in Batavia, Nederlands-Indië, als inspecteur van de politie. Het hele gezin verhuist mee. In augustus 1950 woont De Paepe weer in Tilburg. In 1951 voegt Van Beek zich bij zijn gezin. Hij gaat weer werken bij de Tilburgse gemeentepolitie. De in het vooruitzicht gestelde rang van inspecteur wordt hem onthouden. In 1953 wordt hij bevorderd door brigadier. Hij is verbitterd over de houding van de corpsleiding, met name het feit dat de heer Hannessen – volgens Van Beek een ex-SD lid- benoemd wordt tot commissaris. Hannesen zou hem continu getreiterd hebben. In 1972 ging Van Beek vroegtijdig met pensioen. In 1974 wordt hem door de Buitengewone Pensioenraad een pensioen toegekend, een erkenning van zijn verzetsactiviteiten. In 1987 overlijdt Toon van Beek. Laura de Paepe overlijdt op 7 april 2000 te Tilburg.

Bronnen en literatuur

Regionaal Archief Tilburg

• Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, invnr. 96 map A.J.M van Beek.
• Genealogische database

• Hoeven, Liesbeth, Astrid de Beer, Haar verhaal. Het verzet van Tilburgse vrouwen in de Tweede Wereldoorlog (Tilburg 2019)
• Schraa, Sanne, Vergeten verzetsvrouwen. de onderbelichte rol van Tilburgse vrouwen in de geschiedschrijving van de illegaliteit, in: Tilburg, tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, jaargang 37 (2019), nr. 2