Kanon Geertruidenberg
Van de Middeleeuwen tot de ontmanteling van de vesting in 1911 speelde Geertruidenberg een militaire rol, al dan niet in de marge van landelijke gebeurtenissen. In de veertiende eeuw verrezen de stadsmuren en het kasteel, in de vijftiende en zestiende eeuw kwamen de vestingwerken en in de achttiende eeuw werd Geertruidenberg een garnizoensstad. Dit militaire verleden is op verschillende plaatsen terug te vinden in de huidige stad. Soms opvallend, zoals de vestingwerken, de Marktkazerne en het arsenaal, maar ook onopvallend, zoals de oude affuitloods aan de Markt, de voormalige geweerloods aan de Haven en de onzichtbare restanten van het kasteel onder het Wilhelminaplein.
Venestraat 1 binnenplaats
Kanon: zeventiende eeuw
Affuit: twintigste eeuw
Op verschillende plaatsen in de stad en op de vestingwerken staan kanonnen als stille getuigen van het roerige verleden van Geertruidenberg. Een paar keer per jaar mogen ze nog bulderen als De Bergsche Batterij de veldslag van 1593 zo natuurgetrouw mogelijk naspeelt of in de zomermaanden een demonstratie geeft. De Bergsche Batterij is een werkgroep van de Stichting Vestingfeesten en bestaat uit een groot aantal vrijwilligers, die niet alleen de belegering van de stad laten herleven, maar ook zorgen voor het onderhoud en behoud van de kanonnen. De metalen lopen stammen uit de zeventiende eeuw. De houten onderstellen, affuiten, zijn nagebouwd volgens de oude voorschriften.
Op de binnenplaats van de Marktkazerne staat een belegeringsaffuit, ook wel rolpaard genoemd. Dat is een onderstel met grote wielen, waardoor het kanon gemakkelijker verplaatsbaar was en vooral in het veld gebruikt werd. Het kanon erop is een ‘twaalf-ponder’, wat een internationale aanduiding is voor het kaliber (grootte van de kogels). Kanon en affuit samen wegen twee ton en kunnen door twee sterke paarden getrokken worden.
Overigens zijn niet alle in Geertruidenberg opgestelde kanonnen van oorsprong uit deze stad. Er hebben in het verleden uiteraard kanonnen in de vesting gestaan, maar de huidige exemplaren zijn omstreeks 1990 van elders verworven.
Informatiebron
• Bergsche Batterij en Stichting Vestingfeesten Geertruidenberg, www.bergschebattery.nl.