Kaart van Zijnen
Vlak na 1858 kwam de kaart in de collectie van Regionaal Archief Tilburg. Inzage was door het formaat niet mogelijk en een goede reproductie bestond er niet. De kaart is van groot historisch belang en daarom is in 2011 de kaart gedigitaliseerd en geconserveerd. Bestudering is nu tot op het fijnste detail mogelijk.
Lotgevallen van de kaart
• De opdrachtgever voor het tekenen van de kaart was graaf van Hogendorp en vrijheer van Hofwegen, Tilburg en Goirle. Gijsbertus Steenbergensis.
• De particuliere domeinen van Van Hogendorp waren op deze handgetekende kaart oorspronkelijk met oppervlaktematen in roeden en lopensaeten aangegeven en groen ingekleurd. Deze kleuren zijn in de loop der jaren verdwenen.
• De kaart heeft tot de verkoop in 1858 in het kasteel van Tilburg aan de Hasselt gehangen, waarna deze door koop in het bezit kwam van notaris Josephus Antonie Daamen.
• Hij heeft de kaart kort daarna geschonken aan de gemeente Tilburg.
• Vreemd genoeg werd dit unieke document in 1935 nogmaals aan de gemeente geschonken en door de gemeenteraad officieel als schenking aanvaard.
Conservering en restauratie
1962: kwam de toenmalige gemeentearchivaris drs. H.J.A.M. Schurink (Gemeentearchivarissen) tot de conclusie dat de materiële toestand van deze opgerold bewaarde kaart uitermate slecht was. Het formaat (315 x 415 cm; schaal 1: 4500) was dermate groot dat raadpleging zeer moeilijk was. Restauratie bleek in die tijd nagenoeg onmogelijk. Het besluit werd genomen om de kaart op ware grootte over te tekenen. dit huzarenwerk werd verricht door archiefmedewerker Leo Langeweg. Er zijn daarna verkleinde en hanteerbare kopieën van gemaakt.
1973: is het grootste deel van de kaart in atlasvorm uitgegeven. Daarbij vond aan de hand van de zogenaamde huizenregisters een reconstructie plaats van de bewoning uit de periode 1732-1832. In 1973 werd de toestand van de kaart opnieuw bestudeerd. Een gedeelte ervan werd schoongemaakt, maar van een volledige restauratie is afgezien.
1978: Pas in 1978 viel het besluit voor een algemene restauratie. Eerst werd bekeken hoe de kaart in elkaar zat en hoe de conditie was. Ze bestond uit 30 aan elkaar geplakte stukken papier op een linnen achtergrond en ze was vermoedelijk ingekleurd geweest. Deze stukken werden weer losgemaakt. Vele fragmenten waren in de loop der jaren door slijtage verdwenen. Na het schoonmaken van de donkerbruin geworden kaart bleken er weer kleuren enigszins terug te komen, o.a. blauw en groen. Omdat er geen ruimte was om de kaart weer in elkaar te zetten en op te hangen, zijn de 30 elementen los bewaard en vastgezet op een stevige oud-Hollandse papiersoort.
In 1993-1994 volgde een tweede restauratie door het Tilburgse Restauratieatelier De Tiendschuur. De kaartfragmenten zijn opnieuw op linnen (archival cloth) gemonteerd, gedeeltelijk nog met de steunlaag van de vorige restauratie. De afmetingen met rand zijn nu 345 cm hoog x 440cm breed. In 1994 werd de kaart teruggebracht naar Regionaal Archief Tilburg (destijds: Regionaal Historisch Centrum Tilburg), waarna deze weer op een grote zuurvrije koker werd opgerold en opgeborgen in het depot. De kaart van Diederik Zijnen behoort tot de grootste historische manuscriptkaarten die bekend zijn.
Betekenis en verdere achtergrond
Over de plaats die de kaart van Diederik Zijnen in de geschiedenis van de cartografie van Noord Brabant inneemt schreef prof. dr. C. Koeman in 1963 het volgende: ´De meting dateert uit 1732.De bewerking door Diederik Zijnen in 1760 zal wel niet veel van de oorspronkelijke situatie veranderd hebben. Pas in 1790 karteerde Hendrik Verhees de heerlijkheid Tilburg en Goirle weer opnieuw.
Externe link
De Kaart van Zijnen online: www.regionaalarchieftilburg.nl/kaartvanzijnen