Gompers, Joseph: verschil tussen versies
| (12 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 26: | Regel 26: | ||
We ontvangen je reactie graag via [mailto:info@regionaalarchieftilburg.nl info@regionaalarchieftilburg.nl] o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers. | We ontvangen je reactie graag via [mailto:info@regionaalarchieftilburg.nl info@regionaalarchieftilburg.nl] o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers. | ||
| − | '''Gompers, Joseph''' (geb. Gouda 14-10-1901, gest. 28-02-1943 (PL) Auschwitz), | + | |
| + | '''Gompers, Joseph''' (geb. Gouda 14-10-1901, gest. 28-02-1943 (PL) Auschwitz), elektromonteur. Zoon van Levie Gompers (Gouda 1874-1942 Auschwitz), koopman en Anna van Kloeten ('s-Hertogenbosch 1871-1942 Auschwitz). Getrouwd op 30-10-1928 met Paulina Hollander (Antwerpen 1905-1943 (PL) Sobibor). Zij kregen twee dochters. Gompers werd uiterlijk op 28-02-1943 in Auschwitz vermoord. | ||
==Achtergrond== | ==Achtergrond== | ||
Joseph werd op 14 oktober 1901 geboren als vierde kind van Levi Gompers en zijn echtgenote Anna van Kloeten. Hij groeide samen met zijn drie oudere en vier jongere broertjes en zusjes op in Gouda. Zijn vader was koopman en winkelier en zijn moeder zorgde voor het gezin. Na de lagere school volgde Joseph technisch onderwijs. Daarna gaat hij aan het werk als vertegenwoordiger. | Joseph werd op 14 oktober 1901 geboren als vierde kind van Levi Gompers en zijn echtgenote Anna van Kloeten. Hij groeide samen met zijn drie oudere en vier jongere broertjes en zusjes op in Gouda. Zijn vader was koopman en winkelier en zijn moeder zorgde voor het gezin. Na de lagere school volgde Joseph technisch onderwijs. Daarna gaat hij aan het werk als vertegenwoordiger. | ||
| + | |||
| + | [[Bestand:Https_collections.arolsen-archives.org_V_Ous_partitions_33_01020402_aa_cq_kp_001.jpg|thumb|Kaart Joodse Raad. Bron: Arolsen Archives]] | ||
==Het gezin Gompers-Hollander== | ==Het gezin Gompers-Hollander== | ||
Joseph en Paulina Hollander leerden elkaar kennen op een door hun ouders gearrangeerde afspraak in Gouda. Dat was toentertijd gebruikelijk in Joodse kringen. Op 30 oktober 1928 stapten ze in het huwelijksbootje in Paulina’s woonplaats Tilburg. Het koppel woonde eerst op verschillende adressen in Gouda, onder andere op de hoek van de Turfmarkt, wat nu heet de Lage Gouwe 78. Op 15 mei 1931 verhuisden ze naar Anna Paulownastraat 24 in Tilburg. Later verhuisden ze nog naar Veemarktstraat 10 en Anna Paulownastraat 6. Op het laatste adres vestigde Joseph zich als zelfstandig ondernemer. Hij verkocht en repareerde radio’s en andere technische apparaten. Paulina was marktkoopvrouw en verkocht manufacturen. Op 29 augustus 1932 werd hun eerste dochter Anna geboren. Vier jaar later, op 8 september 1936, kwam hun tweede dochter, Maria Anna Catharina, ter wereld. Door hun familie werden ze Anneke en Marieke genoemd. | Joseph en Paulina Hollander leerden elkaar kennen op een door hun ouders gearrangeerde afspraak in Gouda. Dat was toentertijd gebruikelijk in Joodse kringen. Op 30 oktober 1928 stapten ze in het huwelijksbootje in Paulina’s woonplaats Tilburg. Het koppel woonde eerst op verschillende adressen in Gouda, onder andere op de hoek van de Turfmarkt, wat nu heet de Lage Gouwe 78. Op 15 mei 1931 verhuisden ze naar Anna Paulownastraat 24 in Tilburg. Later verhuisden ze nog naar Veemarktstraat 10 en Anna Paulownastraat 6. Op het laatste adres vestigde Joseph zich als zelfstandig ondernemer. Hij verkocht en repareerde radio’s en andere technische apparaten. Paulina was marktkoopvrouw en verkocht manufacturen. Op 29 augustus 1932 werd hun eerste dochter Anna geboren. Vier jaar later, op 8 september 1936, kwam hun tweede dochter, Maria Anna Catharina, ter wereld. Door hun familie werden ze Anneke en Marieke genoemd. | ||
| + | |||
| + | [[Bestand:Auschwitz_Gompers.png|thumb|Gegevens Joseph Israel Gompers. Bron: Auschwitz]] | ||
| + | |||
| + | [[Bestand:Overlijdensakte_Joseph_Gompers.jpg|thumb|Overlijdensakte Joseph Gompers. Bron: Regionaal Archief Tilburg]] | ||
==Deportatie== | ==Deportatie== | ||
| − | Op 31 juli 1942 moest Joseph Gompers zich melden in het werkkamp ‘Twilhaar’ in Nijverdal. De meeste | + | Op 31 juli 1942 moest Joseph Gompers zich melden in het werkkamp ‘Twilhaar’ in Nijverdal. Twilhaar was een van de bijna vijftig Joodse werkkampen in Nederland. Door het regime van de bezetter waren veel Joodse mannen werkloos geworden. Deze 'werklozen' werden gedwongen dwangarbeid te verrichten in kampen. De meeste mannen in Twilhaar kwamen uit de stad Groningen. Het kamp kon circa honderd personen herbergen. Aanvankelijk was het regime mild. De mannen werd toegestaan het kamp te verlaten en ze konden zich vrij in Nijverdal bewegen. Censuur op brieven was er niet en ze mochten bezoek ontvangen. Maar al na een maand werden de duimschroeven aangedraaid. |
| + | |||
De joodse dwangarbeiders hebben onder toezicht van medewerkers van Staatsbosbeheer een perceel grond van 200 bij 100 meter bouwrijp gemaakt voor inplant. De mannen hebben niet de tijd gekregen ook daadwerkelijk bos op de Heuvelrug aan te planten. Na enkele maanden ploeteren op de flanken van de Nijverdalseberg, de Haarlerberg en de Elerberg werd de groep uit Twilhaar op 2 oktober 1942 onder bewaking van Duitse soldaten lopend over de berg over de Grotestraat naar het station van Nijverdal gedreven om vervolgens onder het mom van gezinshereniging naar Westerbork te worden overgebracht. Joseph werd op 5 oktober ingeschreven in Kamp Westerbork. Enkele weken later, op 19 oktober 1942 werd Joseph naar het vernietigingskamp Auschwitz gedeporteerd. Op 10 februari 1943 ontvangt zijn schoonvader A. Hollander een brief van hem. De brief dateert van 14 december 1942. Joseph schrijft aan zijn schoonvader dat hij in Monowitz, Polen is en dat hij daar als dwangarbeider te werk is gesteld. | De joodse dwangarbeiders hebben onder toezicht van medewerkers van Staatsbosbeheer een perceel grond van 200 bij 100 meter bouwrijp gemaakt voor inplant. De mannen hebben niet de tijd gekregen ook daadwerkelijk bos op de Heuvelrug aan te planten. Na enkele maanden ploeteren op de flanken van de Nijverdalseberg, de Haarlerberg en de Elerberg werd de groep uit Twilhaar op 2 oktober 1942 onder bewaking van Duitse soldaten lopend over de berg over de Grotestraat naar het station van Nijverdal gedreven om vervolgens onder het mom van gezinshereniging naar Westerbork te worden overgebracht. Joseph werd op 5 oktober ingeschreven in Kamp Westerbork. Enkele weken later, op 19 oktober 1942 werd Joseph naar het vernietigingskamp Auschwitz gedeporteerd. Op 10 februari 1943 ontvangt zijn schoonvader A. Hollander een brief van hem. De brief dateert van 14 december 1942. Joseph schrijft aan zijn schoonvader dat hij in Monowitz, Polen is en dat hij daar als dwangarbeider te werk is gesteld. | ||
| + | |||
Uit de archieven van Memorial and Museum Auschwitz Birkenau/Auschwitz Prisoners, blijkt dat ene Joseph Israel Gompers in Auschwitz is geweest en dat hij na een opname op de gevangene ziekenboeg op 16 december 1942 is gestorven. Het is goed mogelijk dat het hier om dezelfde Joseph Gompers gaat. Deze gegevens en archieven waren echter vlak na de oorlog nog niet beschikbaar. Daarom werd er door middel van onderzoek een geschatte sterfdatum opgesteld. In het overlijdensregister van 1950 van Tilburg staat dan ook dat Joseph op 28 februari 1943 is omgekomen in Auschwitz. Hij werd maar 41 jaar. | Uit de archieven van Memorial and Museum Auschwitz Birkenau/Auschwitz Prisoners, blijkt dat ene Joseph Israel Gompers in Auschwitz is geweest en dat hij na een opname op de gevangene ziekenboeg op 16 december 1942 is gestorven. Het is goed mogelijk dat het hier om dezelfde Joseph Gompers gaat. Deze gegevens en archieven waren echter vlak na de oorlog nog niet beschikbaar. Daarom werd er door middel van onderzoek een geschatte sterfdatum opgesteld. In het overlijdensregister van 1950 van Tilburg staat dan ook dat Joseph op 28 februari 1943 is omgekomen in Auschwitz. Hij werd maar 41 jaar. | ||
| + | |||
| + | [[Bestand:Struikelstenen_Gompers.jpg|thumb|Struikelstenen familie Gompers-Hollander]] | ||
==Gebeurtenis== | ==Gebeurtenis== | ||
| Regel 51: | Regel 62: | ||
*Felixarchief Antwerpen | *Felixarchief Antwerpen | ||
*Herinneringscentrum Kamp Westerbork | *Herinneringscentrum Kamp Westerbork | ||
| − | |||
==Literatuur== | ==Literatuur== | ||
| Regel 60: | Regel 70: | ||
==Externe links== | ==Externe links== | ||
* [https://www.joodsmonument.nl/nl/page/122647/joseph-gompers Joods Monument] | * [https://www.joodsmonument.nl/nl/page/122647/joseph-gompers Joods Monument] | ||
| + | * [https://www.joodsmonument.nl/nl/page/640892/het-lot-van-joseph-gompers-zijn-vrouw-paulina-hollander-en-hun-twee Artikel Joseph Gompers en Paulina Hollander Joodsmonument] | ||
* [https://collections.arolsen-archives.org/de/search/person/130295269?s=joseph%20gompers&t=532846&p=1 Arolsen Archives] | * [https://collections.arolsen-archives.org/de/search/person/130295269?s=joseph%20gompers&t=532846&p=1 Arolsen Archives] | ||
* [https://www.oorlogsbronnen.nl/tijdlijn/Joseph-Gompers/01/77761 lemma Joseph Gompers op Oorlogsbronnen] | * [https://www.oorlogsbronnen.nl/tijdlijn/Joseph-Gompers/01/77761 lemma Joseph Gompers op Oorlogsbronnen] | ||
* [https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.19.255.01/invnr/51402A/file/NL-HaNA_2.19.255.01_51402A_0001 Persoonsdossier Oorlogsgravenstichting] | * [https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.19.255.01/invnr/51402A/file/NL-HaNA_2.19.255.01_51402A_0001 Persoonsdossier Oorlogsgravenstichting] | ||
| − | + | * [https://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/zoeken/2380/nijverdal-twilhaar Werkkamp Twilhaar] | |
| − | + | * [https://www.auschwitz.org/en/museum/auschwitz-prisoners/ Database Auschwitz] | |
[[Categorie:Oorlogsslachtoffers_Tilburg]] | [[Categorie:Oorlogsslachtoffers_Tilburg]] | ||
[[Categorie:Omgebrachte_Joodse_Tilburgers]] | [[Categorie:Omgebrachte_Joodse_Tilburgers]] | ||
Versie van 11 mei 2022 om 13:34
| Joseph Gompers | ||
 | ||
| Volledige namen | Joseph Gompers | |
| Geboortedatum | 14-10-1901 | |
| Geboorteplaats | Tilburg | |
| Adres | Anna Paulownastraat 6 | |
| Woonplaats | Tilburg | |
| Burgerlijke staat | gehuwd | |
| Naam echtgeno(o)t(e) | Paulina Hollander | |
| Beroep | elektromonteur en marktkoopman | |
| Overlijdensdatum | 28-02-1943 | |
| Plaats van overlijden | Auschwitz (PL) | |
Geef de oorlog een gezicht!
Kun jij ons helpen met het schrijven van het levensverhaal van deze persoon?
Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. We willen door hun verhaal te vertellen de slachtoffers eren en de herinnering levend houden. Alle Tilburgse oorlogsslachtoffers zijn opgenomen in de Wiki Midden-Brabant en we streven er naar van ieder een levensbeschrijving en foto op te nemen.
Helaas hebben we van sommigen maar beperkte of soms helemaal geen informatie. We hebben jouw hulp nodig deze levensverhalen vast te leggen door ontbrekende informatie aan te vullen met verhalen of foto’s. We ontvangen je reactie graag via info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers.
Gompers, Joseph (geb. Gouda 14-10-1901, gest. 28-02-1943 (PL) Auschwitz), elektromonteur. Zoon van Levie Gompers (Gouda 1874-1942 Auschwitz), koopman en Anna van Kloeten ('s-Hertogenbosch 1871-1942 Auschwitz). Getrouwd op 30-10-1928 met Paulina Hollander (Antwerpen 1905-1943 (PL) Sobibor). Zij kregen twee dochters. Gompers werd uiterlijk op 28-02-1943 in Auschwitz vermoord.
Inhoud
Achtergrond
Joseph werd op 14 oktober 1901 geboren als vierde kind van Levi Gompers en zijn echtgenote Anna van Kloeten. Hij groeide samen met zijn drie oudere en vier jongere broertjes en zusjes op in Gouda. Zijn vader was koopman en winkelier en zijn moeder zorgde voor het gezin. Na de lagere school volgde Joseph technisch onderwijs. Daarna gaat hij aan het werk als vertegenwoordiger.
Het gezin Gompers-Hollander
Joseph en Paulina Hollander leerden elkaar kennen op een door hun ouders gearrangeerde afspraak in Gouda. Dat was toentertijd gebruikelijk in Joodse kringen. Op 30 oktober 1928 stapten ze in het huwelijksbootje in Paulina’s woonplaats Tilburg. Het koppel woonde eerst op verschillende adressen in Gouda, onder andere op de hoek van de Turfmarkt, wat nu heet de Lage Gouwe 78. Op 15 mei 1931 verhuisden ze naar Anna Paulownastraat 24 in Tilburg. Later verhuisden ze nog naar Veemarktstraat 10 en Anna Paulownastraat 6. Op het laatste adres vestigde Joseph zich als zelfstandig ondernemer. Hij verkocht en repareerde radio’s en andere technische apparaten. Paulina was marktkoopvrouw en verkocht manufacturen. Op 29 augustus 1932 werd hun eerste dochter Anna geboren. Vier jaar later, op 8 september 1936, kwam hun tweede dochter, Maria Anna Catharina, ter wereld. Door hun familie werden ze Anneke en Marieke genoemd.
Deportatie
Op 31 juli 1942 moest Joseph Gompers zich melden in het werkkamp ‘Twilhaar’ in Nijverdal. Twilhaar was een van de bijna vijftig Joodse werkkampen in Nederland. Door het regime van de bezetter waren veel Joodse mannen werkloos geworden. Deze 'werklozen' werden gedwongen dwangarbeid te verrichten in kampen. De meeste mannen in Twilhaar kwamen uit de stad Groningen. Het kamp kon circa honderd personen herbergen. Aanvankelijk was het regime mild. De mannen werd toegestaan het kamp te verlaten en ze konden zich vrij in Nijverdal bewegen. Censuur op brieven was er niet en ze mochten bezoek ontvangen. Maar al na een maand werden de duimschroeven aangedraaid.
De joodse dwangarbeiders hebben onder toezicht van medewerkers van Staatsbosbeheer een perceel grond van 200 bij 100 meter bouwrijp gemaakt voor inplant. De mannen hebben niet de tijd gekregen ook daadwerkelijk bos op de Heuvelrug aan te planten. Na enkele maanden ploeteren op de flanken van de Nijverdalseberg, de Haarlerberg en de Elerberg werd de groep uit Twilhaar op 2 oktober 1942 onder bewaking van Duitse soldaten lopend over de berg over de Grotestraat naar het station van Nijverdal gedreven om vervolgens onder het mom van gezinshereniging naar Westerbork te worden overgebracht. Joseph werd op 5 oktober ingeschreven in Kamp Westerbork. Enkele weken later, op 19 oktober 1942 werd Joseph naar het vernietigingskamp Auschwitz gedeporteerd. Op 10 februari 1943 ontvangt zijn schoonvader A. Hollander een brief van hem. De brief dateert van 14 december 1942. Joseph schrijft aan zijn schoonvader dat hij in Monowitz, Polen is en dat hij daar als dwangarbeider te werk is gesteld.
Uit de archieven van Memorial and Museum Auschwitz Birkenau/Auschwitz Prisoners, blijkt dat ene Joseph Israel Gompers in Auschwitz is geweest en dat hij na een opname op de gevangene ziekenboeg op 16 december 1942 is gestorven. Het is goed mogelijk dat het hier om dezelfde Joseph Gompers gaat. Deze gegevens en archieven waren echter vlak na de oorlog nog niet beschikbaar. Daarom werd er door middel van onderzoek een geschatte sterfdatum opgesteld. In het overlijdensregister van 1950 van Tilburg staat dan ook dat Joseph op 28 februari 1943 is omgekomen in Auschwitz. Hij werd maar 41 jaar.
Gebeurtenis
Op 5 februari 2017 zijn er op initiatief van Rinus Versluis struikelstenen voor het gezin Gompers-Hollander op het Koningsplein (voorheen Anna Paulownastraat) geplaatst.
Bronnen
Regionaal Archief Tilburg
- Archief 16, Overlijdensregister 1950, akte 935.
- Streekarchief Midden-Holland
- Haags gemeentearchief
- Nationaal Archief
- Stadsarchief Amsterdam
- Felixarchief Antwerpen
- Herinneringscentrum Kamp Westerbork
Literatuur
- Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4 (Tilburg 2002) bladzijde 45.
- Rinus Versluis, 'Ze wisten niet wat hun te wachten stond'. De lotgevallen van het gezin Joseph Gompers en Paulina Hollander, in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, jaargang 31, december 2013, nr. 3
- J. Bader, Kroniek van 'n Vervolging, Joden in Tilburg, Waalwijk en omstreken (Soesterberg 2018).