Forenzen

Het woord forens is afgeleid van het Latijnse bijwoord foris, wat ‘elders’ of ‘buiten’ betekent. In Tilburg wordt nog wel eens verzucht en betreurd dat het wetenschappelijk personeel – hoogleraren voorop –niet in de stad gaat wonen, maar forenst. Voor de stad zijn hoger opgeleiden interessant. Zij hebben een meer dan gemiddeld uitgavepatroon, wonen doorgaans in koophuizen, betalen meer gemeentelijke belastingen et cetera. Het begrip ‘forens’ raakte om die redenen ook in zwang: stedelingen vestigen zich in een naburige plaats of een vakantieverblijf om stijgende belastingen te ontlopen.

Tilburg University stimuleerde lang de verhuizing van medewerkers naar Tilburg (of de directe omgeving) met een stevige verhuispremie: verhuiskosten en een maandsalaris. In het begin van de 21e eeuw werd die afgeschaft in het besef dat men wellicht iets nastreefde dat niet meer van deze tijd was. Achter de verhuispremies ging namelijk nog de gedachte schuil van de universiteitsgemeenschap, zoals Cobbenhagen die aan het begin van de vorige eeuw voor ogen stond. Een gemeenschap van studenten, docenten en alumni die letterlijk bij elkaar over de vloer kwamen.

Dat gemeenschapsideaal stond echter van meet af aan op gespannen voet met de feiten. In het derde studiejaar (1931- 1932) bijvoorbeeld woonden 14 van de 21 hoogleraren, lectoren en docenten niet in Tilburg. Die verhoudingen zijn sindsdien ‘verbeterd’. In het jaar 2000 telde de universiteit 139 (gewoon) hoogleraren van wie er 76 in Tilburg of directe omgeving woonden, bijna 55 procent. Anno 2017 wonen van de 1.128 wetenschappers (hoogleraren en universitair (hoofd)docenten, exclusief student-assistenten en oproepkrachten) er 630 in en om Tilburg, net iets meer dan 55 procent.

Geliefde woonoorden zijn Oisterwijk en Goirle. Overigens woont tegenwoordig zes op de tien Nederlanders in een andere gemeente dan waar men werkt. In slechts 35 van de 388 Nederlandse gemeenten werkt meer dan de helft van de inwoners in de eigen woonplaats. Vooral hoogopgeleiden zijn bereid behoorlijke afstanden af te leggen om op hun werk te komen, bijvoorbeeld tussen de Randstad en Tilburg.