Familie Biezemortels

Veel familienamen zijn van toponiemen (aardrijkskundige namen) afgeleid. Deze namen geven aan waar men vandaan kwam (herkomstnamen), welk gebied of landgoed men bezat of beheerde, of welke huizen men al dan niet met bijhorend land in eigendom of pacht had. Vrijwel alle Nederlandse plaatsen hebben wel een familie die naar die plaats is vernoemd. Voorbeelden uit de regio zijn Van Berkel, Van Helvoirt maar ook Van den Udenhout (zie hierover het artikel van Ton de Jong in Unentse Sprokkels 5). Ook naar het kerkdorp Biezenmortel is zich een familie gaan noemen. Toen de familienaam ontstond was Biezenmortel nog slechts een kleine buurtschap in de parochie van Oisterwijk. Het is niet bekend wanneer de familienaam precies is ontstaan. Het is geen oude familienaam zoals Burgmans, Pijnenburg, Van de Pas of Vermeer, die al vroeg in Udenhout en omgeving voorkomen. Vooralsnog dateren de vroegste vermeldingen uit het begin van de zeventiende eeuw. Er zijn verschillende schrijfwijzen. De namen Biesmortels en Biezemortels komen het meeste voor. Maar ook Biesemortels en een enkele keer Van den Biezemortel komen voor.

Inmiddels zijn alle varianten van de familienaam Biezemortels in Nederland uitgestorven. In België woont in de omgeving van Luik nog wel een familie Biesemortel. De wortels van deze familie liggen ook in onze omgeving. Stamvader is de Bossche Simon Bisemortel die met zijn zonen Petrus en Theodorus in de tweede helft van de achttiende eeuw naar Antwerpen vertrok.

Bij de volkstelling van 1947 was de familie al erg klein. In heel Nederland woonden nog maar 14 naamdragers. Ze woonden allemaal in Tilburg. Het zijn de nazaten van Adriaan Biezemortels en Maria Schapendonk die op 18 januari 1767 voor de Udenhoutse pastoor trouwden. In het trouwregister werd aangetekend dat Adriaan geboren en woonachtig was in “den Udenhout”. De bruid was geboren in Tilburg en woonde bij haar huwelijk in Berkel. Adriaan was een zoon van Arnoldus Bisemortels en Hendrina Smolders. Arnoldus was in 1710 in Oisterwijk gedoopt als zoon van Cornelis Biesemortels en zijn eerste vrouw Joanna van de Pas. Maria Schapendonk was een dochter van Jan Schapendonk en Joanna van de Sande. Het echtpaar woonde de eerste jaren van hun huwelijk in Udenhout, waar de zonen Jan en Arnoldus werden geboren. Arnoldus overleed nog voor zijn tweede levensjaar. Twee andere kinderen, Hendrik en Maria Theresia, werden in 1772 en 1775 in Tilburg geboren. Ook dochter Maria Theresia overleed jong, op 18-jarige leeftijd. In 1779 overleed vader Adriaan Biezemortels. Hij werd op 13 oktober begraven. De koster tekende in het begraafregister aan dat hij in de wijk Oost-Heijkant woonde. Als de weduwe Biezemortels op 14 december 1813 overlijdt, woont ze nog steeds op de Oost-Heijkant. De familie bestaat voornamelijk uit wevers en andere ambachtslieden. De telgen van de laatste generaties, die in de twintigste eeuw in Tilburg leefden, verdienden onder meer de kost als wever, timmerman, schoenmaker en kettinglijmer (fabriekwerker in een weverij; kettingen zijn de verticale draden van een weefgetouw die met lijm gladder en steviger gemaakt worden). De laatste mannelijke naamdrager was Sjef (Josephus Dionysius) Biezemortels (1885-1969). Met het overlijden van zijn nicht Cornelia Biezemortels, de dochter van zijn broer Joannes Cornelis (1876-1951), in 2002 in Tilburg, stierf de naam Biezemortels in Nederland uit.