Bevrijding Udenhout
D-Day, 6 juni 1944, was de dag dat miljoenen geallieerde soldaten bij Normandie Europa inkwamen. Voor veel mensen was het een dag van hoop dat er een einde zou komen aan de Duitse bezetting. Eind augustus was Frankrijk bevrijd, in de eerste week september Brussel en Antwerpen. Op het bericht dat ook Breda zou worden bevrijd sloegen de Duitse soldaten en hun sympatisanten op de vlucht, op fietsen, motoren, met kinderwagens, etc. De weg van Tilburg naar Den Bosch was een grote stoet zich terugtrekkende Duitsers.
In Udenhout en Biezenmortel ging het vertrek gepaard met het in brand steken van diverse gebouwen zoals het Patronaat, de G.A.S., het Derde-Orde-huis en een opslagloods van de steenfabriek Udenhout. Maar de Duitsers wisten de geallieerden te stoppen bij het Albertkanaal en de gevluchte Duitse soldaten kwamen terug.
Dan volgde de geallieerde operatie Market Garden. Op zaterdag 16 september werd in Udenhout een trein beschoten. De eerste beschietingen vonden 's morgens om 8 uur plaats. De eerste grote treffer kwam om tien voor half twaalf, de tweede, die leidde tot het ontploffen van de trein, vond plaats om 13.30 uur. De brandende trein werd geparkeerd bij het Udenhoutse station. Door opeenvolgende ontploffingen in de wagons liepen veel huizen in de omgeving van het station schade op. 's Avonds was er bij het station een granaat op de brandweerwagen geslagen, met ernstige gevolgen.
Het was die zondag een ongelooflijk schouwspel in de lucht. Het was ook angstaanjagend. Janus Burgmans liep over een pad naast een veld met voederbieten bestemd als wintervoorraad, toen de vliegtuigen lager overvlogen en maar net over de woningen heen doken. De familie van bovenmeester Van Iersel stond buiten naar het schouwspel te kijken. Plots zagen ze dat Janus Burgmans kwam aanrennen, en toen hij vlakbij was, riep hij tegen de bovenmeester: "Met open bakkes kwamen de jagers op me af. Ik ben toen "as de klôte" in de mangels gedoken".
Eindelijk op 26 oktober in de namiddag komen de geallieerden vanuit de richting Helvoirt naar Udenhout. Op 't Laar, ongeveer ter hoogte van café "Den Baai" stopt de colonne met tanks en andere voertuigen. Ze zien enkel Duitsers wegvluchten in de buurt van de boerderij van Janus Brekelmans aan de Gijzelsestraat en schieten in die richting. De boerderij vat vlam en brandt tot de grond toe af. Verder wordt er daar geen schot meer gelost. De Duitsers vluchten weg. Vanuit datzelfde punt op 't Laar zien de bevrijders met hun verrekijkers een motorrijder de Gijzelsestraat afrijden, in de Richting van de Hoge Heide. Twee tanks er achteraan. Op de brug over de Ley bij de boerderij van Van Kasteren wordt de motorrijder aangeschoten. Hij overlijdt ter plaatse en wordt ter plekke begraven.
De colonne tanks rijdt verder en stopt even bij de boerderij van Piet Verhoeven. Daar zien de militairen het klooster en denken Duitsers in de klokketoren te zien. Na een paar voltreffers is het torentje beschadigd en is de klok stil blijven staan om 15.10 uur. Er ontwikkelt zich in de klokketoren een enorme rookwolk, zodat men direct aan brand denkt. Het loopt echter goed af.
Als de bevrijders de Capucijnenstraat inrijden, staat iedereen op straat en worden een aantal historische momenten vastgelegd. Uit volle borst zingen de fraters het 'Wilhelmus' en het 'God save the King' rondom de tanks. Het is dan kwart over vier. Die dag viert de kloostergemeenschap het bevrijdingsfeest, onder het genot van een goed glas wijn en een voor-oorlogse sigaar. Aldus het dagboek van de gardiaan pater Maurus. Udenhout volgde in de vooravond. De bevrijding van de buurtschappen richting Loon op Zand lieten nog twee dagen op zich wachten.
De bevrijding op 26 oktober 1944 van eerst Biezenmortel en daarna Udenhout was onderdeel van de operatie van de geallieerden, die de naam "Pheasant" (fazant) meekreeg. In het boek "Tilburg als militaire stad", een publikatie in de brochurereeks van de Koninklijke Landmacht, lezen we, dat op 26 oktober een patrouille van de Desert Rats bij een klooster in de omgeving van Udenhout een auto van de Wehrmacht beschoot.
Na onderzoek bleek dat daarbij de Ortskommandant van Tilburg, Oberst Dewitz, die de stad kennelijk met geroofde goederen (textiel en sigaretten) probeerde te verlaten, om het leven was gekomen. Vreemd dat de hoogste Duitse militair van Tilburg juist in de richting van het oprukkende bevrijdingsleger heeft willen vluchten. Hij heeft waarschijnlijk gekozen voor de vluchtroute over Udenhout, Biezenmortel en Helvoirt richting Drunen, of over de Oude Bosschebaan en Giersbergen naar Drunen. Hij is bij Biezenmortel verrast door de geallieerden.
Misschien was het die Duitser, waarover Joske Pijnenburg het had, die met een jeep over de Groenstraat reed en bij 't Gommelen werd verrast door het tegemoetkomend geallieerde leger. De Duitser vluchtte met zijn jeep in de richting van de Zandley. Hij is in zijn vlucht met de jeep gekanteld en in de Zandley gevallen. Hij overleed en is daar begraven.
In de periode van 18 tot 29 oktober brandden er in Udenhout 23 boerderijen, woningen en cafées af. Met de bevrijding was het gevaar nog niet geweken. Udenhout en Biezenmortel lagen in de vliefroute tussen het Duitse Roergebied en Londen, ook in de route van de V1’s, de vliegende bommen. Met name in de eerste maanden van 1945 waren er vele V1-inslagen.