Berkelmans, Wilhelmus Adrianus Josephus: verschil tussen versies
k (Adminluud heeft pagina Berkelmans Wilhelmus Adrianus J. hernoemd naar Erkelmans Wilhelmus Adrianus J. Berkelmans) |
|||
| (13 tussenliggende versies door 5 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | < | + | {{Infobox oorlogsslachtoffers |
| − | + | | naam = Wilhelmus Adrianus Josephus Berkelmans | |
| − | + | | afbeelding = <div class="tlb_photo_right">http://images.memorix.nl/tlb/thumb/250x250/6aea4176-6c6a-093a-331c-4dbbd9dd2d77.jpg</div> | |
| − | + | | onderschrift = | |
| + | | volledige namen = Wilhelmus Adrianus Josephus Berkelmans | ||
| + | | geboortedatum = 31-03-1912 | ||
| + | | geboorteplaats = Tilburg | ||
| + | | adres = Lieven de Keijstraat 40 | ||
| + | | woonplaats = Tilburg | ||
| + | | burgerlijke staat = Gehuwd | ||
| + | | naam echtgeno(o)t(e) = Maria Gerarda Hamers | ||
| + | | beroep = Gemeenteambtenaar | ||
| + | | overlijdensdatum = 26-05-1944 | ||
| + | | plaats van overlijden = Drunen | ||
| + | | bijzonderheden = | ||
| + | }} | ||
| + | {{Infobox foto Udenhout | ||
| + | | naam = Herdenkingsmonument | ||
| + | | afbeelding = [[afbeelding:OmslagOorlogsmonumenten.png|270px]] | ||
| + | | onderschrift = Herdenkingsmonument fusillade in de Loonse en Drunense Duinen achter Bosch en Duin op 26 mei 1944. | ||
| + | }} | ||
| − | + | '''Berkelmans, Wilhelmus Adrianus Josephus''' (geb. Tilburg 31-03-1912, gest. Drunen 26-05-1944), zoon van Joannes Antonius Berkelmans (1879–1920) en Augusta Philomena Haans (1881–1962). Gehuwd op 14-10-1936 met Maria Gerarda Hamers (geb. Udenhout 22 maart 1915). Zij kregen twee kinderen. | |
| − | |||
| − | Zij | ||
| − | + | ==Achtergrond== | |
| + | Wilhelmus Adrianus Josephus (Wim) Berkelmans werd op 31 maart 1912 in Tilburg geboren als zoon van Joannes Antonius Berkelmans, huisschilder en Augusta Philomena Haans, winkelierster in koloniale waren. Wim was het tweede kind uit een gezin van drie meisjes en twee jongens: Antonia (07-03-1910), de tweeling Wilhelmina en Maria (10-11-1913)<ref>Wilhelmina overleed op 29-01-1914.</ref> en Adrianus (25-08-1918). Het gezin woonde aan de Hasseltstraat.<ref>Eerst op nummer 266, vanaf 1917 op nummer 297.</ref> Wim Berkelmans trouwde op 14 oktober 1936 te Tilburg met Maria Gerarda Hamers, dienstbode. Zij kregen twee dochters, geboren in 1937 en 1938.<br/> | ||
| − | + | Toen Wim acht jaar was overleed zijn vader op 41-jarige leeftijd. Een dag na zijn tiende verjaardag werd Wim opgenomen in het klooster/weeshuis van de Fraters van Tilburg aan de Capucijnenstraat 79.<ref>Op dezelfde dag, 1 april 1922, werd zijn anderhalf jaar jongere zus Maria opgenomen in het klooster aan de Oude Dijk 1 waar zij tot oktober 1926 zou blijven.</ref> Wim was tot december 1929 intern bij de Fraters. Na de Capucijnenstraat woonde Wim achtereenvolgens in het fraterhuis aan de Gasthuisstraat, het juvenaat St. Franciscus van Sales aan de Kloosterstraat in Goirle en de kweekschool Sint Stanislaus aan de Fraterstraat. Of Wim een onderwijzersakte gehaald heeft, is niet bekend. Bij zijn huwelijk in 1936 was hij reiziger van beroep, de gezinskaart geeft als beroep kantoorbediende. In 1939 trad Wim Berkelmans bij de gemeente Tilburg in dienst als los schrijver op de 5e afdeling van de gemeentesecretarie (afdelingen Bevolking, Burgerlijke Stand en Militaire Zaken). In 1943 was hij opgeklommen tot bureel-ambtenaar 2e klas. | |
| − | + | ==Gebeurtenis== | |
| − | + | Tijdens de oorlogsjaren raakte Wim Berkelmans betrokken bij het Tilburgse ambtenarenverzet. Hij werd daarin gesteund door zijn directe chef, Jan Poort. Tot de verzetsactiviteiten van Wim behoorde het verstrekken van valse identiteitspapieren aan onderduikers. Wim zou ook een rol spelen in de door Jan Poort geënsceneerde [[Overval_afdeling_Bevolking | ‘overval’ op de afdeling Bevolking]] op 25 januari 1944. Omdat Wim echter ook betrokken was bij de (mislukte) moordaanslag op NSB-politieagent [[Piet Gerrits | Piet Gerrits]] enkele dagen eerder, dook hij op dringend advies van Poort onder. | |
| − | + | Aanleiding voor het Tilburgse verzet om de gehate Gerrits, die bekend stond als ‘Jodenjager’ uit de weg te ruimen was de arrestatie in januari 1944 van een Joods echtpaar dat in het bezit was van persoonsbewijzen op naam van J. Melchers en A. van Bremen.<ref>Hun werkelijke namen waren: Eugene Samuel van Messel (Rotterdam 16-9-1898, Extern Kommando Oranienburg, 8-5-1945) en Antje Mogendorff (Hengelo 10-11-1905, Rotterdam 14-10-1956).</ref> Gerrits vermoedde dat de persoonsbewijzen vals waren en had de geboorteakten opgevraagd. Als hij die in handen kreeg, zou het spoor onherroepelijk leiden naar Wim Berkelmans, die de persoonsbewijzen ondertekend had, en politieagent Toon van Beek, die ze afgegeven had aan het echtpaar. | |
| + | Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden mislukte de aanslag echter. Wim Berkelmans werd in Amsterdam door de Duitsers gearresteerd en ook de andere leden van de verzetsgroep werden opgepakt en overgebracht naar kamp Haaren. Alleen Toon van Beek wist uit handen van de Duitsers te blijven. De mislukte aanslag kostte uiteindelijk zes verzetsmensen het leven.<ref>Wim Berkelmans, Rob van Spaendonck, Harrie Verbunt, Joop de Jong, Albert Meintser en Barend Busnac.</ref> Zij zijn op 26 mei 1944 in de Loonse en Drunense Duinen gefusilleerd. | ||
| − | + | [[Bestand:44659.jpg|thumb|400px|right|Herdenkingsplaquette ter nagedachtenis aan Wim Berkelmans.]] | |
| − | |||
| + | ==Monumenten== | ||
| + | * Voor de slachtoffers van de fusillade is een monument geplaatst achter Bosch en Duin in Udenhout. | ||
| + | * In Stadskantoor 1 is een herdenkingsplaquette aangebracht ter nagedachtenis aan Wim Berkelmans. | ||
| + | * Op de gevel van het pand Oude Markt 9 bevindt zich een gedenkplaat van het ambtenarenverzet. | ||
| + | ==Bronnen== | ||
| + | Regionaal Archief Tilburg | ||
| + | * [https://www.regionaalarchieftilburg.nl/zoek-in-archieven/?/file/756588e932df354d8fd573cfa569fb0c Archief 565, ''Collectie documentatie Tilburg 1940-1945''], invnr. 117. | ||
| + | * [https://www.regionaalarchieftilburg.nl/zoek-in-archieven/?/details/NL-TbRAT-16/keywords/16/withscans/0/start/0/limit/10/flimit/5 Archief 16, ''Overlijdensregister 1944''], akte 625. | ||
| + | [[Bestand:Berkelmans W.A,.jpg|300px|thumb|right| Roomsch Leven 29 juni 1946]] | ||
| − | + | ==Literatuur== | |
| + | * N.N. [Poort, J.], ''Tilburg in de oorlogsjaren 1940-1945.'' Tilburg z.j. [1948]. | ||
| + | * Gerrit Kobes en Jacques Penders, ''Opdat wij niet vergeten. Fusillades in Midden Brabant, 1942-1944.'' Goirle 1992. | ||
| + | * Beer, Ad de, ''Zomaar een stad. Tilburg 1940-1945.'' Tilburg 1994. | ||
| + | * Ad de Beer en Gerrit Kobes, ''Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen'', Tilburgse Bronnenreeks 4. Tilburg 2002. | ||
| + | * Henk Peters, "Oorlogsmonumenten in Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen." Udenhout, 2019. | ||
| + | * Rob van Putten, ‘Piet Gerrits; Tilburgs meest gehate politieagent', in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, jaargang 37, oktober 2019, nr. 2, p.79-90. | ||
| − | + | ==Externe links== | |
| − | + | *[https://www.oorlogsbronnen.nl/tijdlijn/Wilhelmus-Adrianus-Josephus-Berkelmans/02/10777 Lemma Berkelmans op Oorlogsbronnen] | |
| − | + | *[https://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/zoeken/30/tilburg-monument-voor-w-a-j-berkelmans Monument voor Wim Berkelmans]. | |
| − | + | * [https://www.ivn.nl/nationaal-park-de-loonse-en-drunense-duinen/herdenkingsmonument-bosch-duin Herdenkingsmonument fusillade Loonse en Drunense Duinen]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==Noten== | |
| − | |||
| − | |||
| − | == | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Categorie:Oorlogsslachtoffers_Tilburg]] | [[Categorie:Oorlogsslachtoffers_Tilburg]] | ||
| + | [[Categorie:Verzet_in_Tilburg]] | ||
[[Categorie:Oorlogsslachtoffers_Udenhout]] | [[Categorie:Oorlogsslachtoffers_Udenhout]] | ||
| − | |||
Versie van 23 jun 2022 om 11:02
| Wilhelmus Adrianus Josephus Berkelmans | ||
 | ||
| Volledige namen | Wilhelmus Adrianus Josephus Berkelmans | |
| Geboortedatum | 31-03-1912 | |
| Geboorteplaats | Tilburg | |
| Adres | Lieven de Keijstraat 40 | |
| Woonplaats | Tilburg | |
| Burgerlijke staat | Gehuwd | |
| Naam echtgeno(o)t(e) | Maria Gerarda Hamers | |
| Beroep | Gemeenteambtenaar | |
| Overlijdensdatum | 26-05-1944 | |
| Plaats van overlijden | Drunen | |
| Herdenkingsmonument | ||
| ||
| Herdenkingsmonument fusillade in de Loonse en Drunense Duinen achter Bosch en Duin op 26 mei 1944. |
Berkelmans, Wilhelmus Adrianus Josephus (geb. Tilburg 31-03-1912, gest. Drunen 26-05-1944), zoon van Joannes Antonius Berkelmans (1879–1920) en Augusta Philomena Haans (1881–1962). Gehuwd op 14-10-1936 met Maria Gerarda Hamers (geb. Udenhout 22 maart 1915). Zij kregen twee kinderen.
Achtergrond
Wilhelmus Adrianus Josephus (Wim) Berkelmans werd op 31 maart 1912 in Tilburg geboren als zoon van Joannes Antonius Berkelmans, huisschilder en Augusta Philomena Haans, winkelierster in koloniale waren. Wim was het tweede kind uit een gezin van drie meisjes en twee jongens: Antonia (07-03-1910), de tweeling Wilhelmina en Maria (10-11-1913)[1] en Adrianus (25-08-1918). Het gezin woonde aan de Hasseltstraat.[2] Wim Berkelmans trouwde op 14 oktober 1936 te Tilburg met Maria Gerarda Hamers, dienstbode. Zij kregen twee dochters, geboren in 1937 en 1938.
Toen Wim acht jaar was overleed zijn vader op 41-jarige leeftijd. Een dag na zijn tiende verjaardag werd Wim opgenomen in het klooster/weeshuis van de Fraters van Tilburg aan de Capucijnenstraat 79.[3] Wim was tot december 1929 intern bij de Fraters. Na de Capucijnenstraat woonde Wim achtereenvolgens in het fraterhuis aan de Gasthuisstraat, het juvenaat St. Franciscus van Sales aan de Kloosterstraat in Goirle en de kweekschool Sint Stanislaus aan de Fraterstraat. Of Wim een onderwijzersakte gehaald heeft, is niet bekend. Bij zijn huwelijk in 1936 was hij reiziger van beroep, de gezinskaart geeft als beroep kantoorbediende. In 1939 trad Wim Berkelmans bij de gemeente Tilburg in dienst als los schrijver op de 5e afdeling van de gemeentesecretarie (afdelingen Bevolking, Burgerlijke Stand en Militaire Zaken). In 1943 was hij opgeklommen tot bureel-ambtenaar 2e klas.
Gebeurtenis
Tijdens de oorlogsjaren raakte Wim Berkelmans betrokken bij het Tilburgse ambtenarenverzet. Hij werd daarin gesteund door zijn directe chef, Jan Poort. Tot de verzetsactiviteiten van Wim behoorde het verstrekken van valse identiteitspapieren aan onderduikers. Wim zou ook een rol spelen in de door Jan Poort geënsceneerde ‘overval’ op de afdeling Bevolking op 25 januari 1944. Omdat Wim echter ook betrokken was bij de (mislukte) moordaanslag op NSB-politieagent Piet Gerrits enkele dagen eerder, dook hij op dringend advies van Poort onder. Aanleiding voor het Tilburgse verzet om de gehate Gerrits, die bekend stond als ‘Jodenjager’ uit de weg te ruimen was de arrestatie in januari 1944 van een Joods echtpaar dat in het bezit was van persoonsbewijzen op naam van J. Melchers en A. van Bremen.[4] Gerrits vermoedde dat de persoonsbewijzen vals waren en had de geboorteakten opgevraagd. Als hij die in handen kreeg, zou het spoor onherroepelijk leiden naar Wim Berkelmans, die de persoonsbewijzen ondertekend had, en politieagent Toon van Beek, die ze afgegeven had aan het echtpaar. Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden mislukte de aanslag echter. Wim Berkelmans werd in Amsterdam door de Duitsers gearresteerd en ook de andere leden van de verzetsgroep werden opgepakt en overgebracht naar kamp Haaren. Alleen Toon van Beek wist uit handen van de Duitsers te blijven. De mislukte aanslag kostte uiteindelijk zes verzetsmensen het leven.[5] Zij zijn op 26 mei 1944 in de Loonse en Drunense Duinen gefusilleerd.
Monumenten
- Voor de slachtoffers van de fusillade is een monument geplaatst achter Bosch en Duin in Udenhout.
- In Stadskantoor 1 is een herdenkingsplaquette aangebracht ter nagedachtenis aan Wim Berkelmans.
- Op de gevel van het pand Oude Markt 9 bevindt zich een gedenkplaat van het ambtenarenverzet.
Bronnen
Regionaal Archief Tilburg
- Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, invnr. 117.
- Archief 16, Overlijdensregister 1944, akte 625.
Literatuur
- N.N. [Poort, J.], Tilburg in de oorlogsjaren 1940-1945. Tilburg z.j. [1948].
- Gerrit Kobes en Jacques Penders, Opdat wij niet vergeten. Fusillades in Midden Brabant, 1942-1944. Goirle 1992.
- Beer, Ad de, Zomaar een stad. Tilburg 1940-1945. Tilburg 1994.
- Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4. Tilburg 2002.
- Henk Peters, "Oorlogsmonumenten in Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen." Udenhout, 2019.
- Rob van Putten, ‘Piet Gerrits; Tilburgs meest gehate politieagent', in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, jaargang 37, oktober 2019, nr. 2, p.79-90.
Externe links
- Lemma Berkelmans op Oorlogsbronnen
- Monument voor Wim Berkelmans.
- Herdenkingsmonument fusillade Loonse en Drunense Duinen.
Noten
- ↑ Wilhelmina overleed op 29-01-1914.
- ↑ Eerst op nummer 266, vanaf 1917 op nummer 297.
- ↑ Op dezelfde dag, 1 april 1922, werd zijn anderhalf jaar jongere zus Maria opgenomen in het klooster aan de Oude Dijk 1 waar zij tot oktober 1926 zou blijven.
- ↑ Hun werkelijke namen waren: Eugene Samuel van Messel (Rotterdam 16-9-1898, Extern Kommando Oranienburg, 8-5-1945) en Antje Mogendorff (Hengelo 10-11-1905, Rotterdam 14-10-1956).
- ↑ Wim Berkelmans, Rob van Spaendonck, Harrie Verbunt, Joop de Jong, Albert Meintser en Barend Busnac.