Bep van Harssel

Links Bep van Harssel

Elisabeth ‘Bep’ Cornelia Johanna van Harssel (geb. Tilburg 25-2-1923, gest. Veghel 2-3-2002), actief in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dochter van en Henricus Leonardus Josephus Maria van Harssel (1885-1963) en Maria Pieternella Verschuren (1879-1960). Op 28-6-1951 trouwt zij te Tilburg met Johannes Jacobus Terken (1921-1977). Zij krijgt vier kinderen.

Bep wordt op 25 februari 1923 aan de Heuvel 59 te Tilburg geboren als dochter van Henricus Leonardus Josephus Maria van Harssel, slager, en Maria Pieternella Verschuren. Zij groeit op in een gezin van zes kinderen, drie meisjes en drie jongens. Bep is het op een na jongste kind. Na haar wordt er nog een broertje geboren, dat na elf maanden overlijdt. Bep is de vier jaar jongere zus van Leonie van Harssel.

Verzetsactiviteiten

Het is (vooralsnog) onbekend hoe en wanneer Van Harssel precies in het verzet terecht is gekomen. Waarschijnlijk heeft haar zus Leonie hierin een rol gespeeld. Deze komt als assistente van dokter Franken aan het Sint Annaplein al snel na het uitbreken van de oorlog in aanraking met de illegaliteit. Jongeren, die weigeren om te gaan werken in Duitsland, geeft ze tips om afgekeurd te worden. De meesten zijn echter niet in staat om te veinzen dat ze ongeschikt zijn; voor hen moeten er onderduikadressen gezocht worden. Vader Van Harssel heeft door zijn slagerij veel contact met boeren en weet waar de jongeren het best ondergebracht kunnen worden. Bep, ‘Kitty’ in het verzet, brengt de jongeren naar de onderduikadressen. Ook broer Piet, priester, is actief binnen het verzet. Tilburg is gedurende de Tweede Wereldoorlog een belangrijke schuil- en doorvoerplaats in de escapelijn van geallieerde piloten. Deze lijn loopt van Tilburg via Baarle-Nassau en Baarle-Hertog verder door naar België, Frankrijk, Spanje en tenslotte Portugal, waar naar Engeland overgestoken wordt. In deze escapelijn spelen Leonie en Bep een rol in het opvangen en escorteren van geallieerde piloten. Soms regelen ze ook onderdak voor de piloten. Verder zorgen ze voor kleding, geld en bonkaarten voor de onderduikgevers. De zussen Van Harssel beschikken over een uitgebreid netwerk en hebben contact met diverse verzetsgroepen.

Juli 1944

Op 1 juli worden er twee piloten vanuit Waalre naar de ouderlijke woning van Van Harssel gebracht. Het zijn G.B. Lloyd en Roy Carter. Carter gaat via de schutting naar het huis van de buren (Willekens), op nummer 61, waar hij een week verblijft. Via een kennis krijgt Leonie het adres van Coba Pulskens (‘tante Coba’), die bereid is om een aantal piloten in huis op te nemen. Op 8 juli brengt politieagent Harry Aarts (LO Eindhoven) met een DKW-dienstauto vanuit Waalre nog twee piloten naar Tilburg: Jack Stewart Nott en Ronald Walker. De auto blijft op de Heuvel wachten tot Roy Carter is ingestapt. Dan gaat het gezelschap op weg naar het huis van Coba Pulskens aan de Diepenstraat 49. Bep en haar zus Leonie fietsen voor de auto uit om de weg te wijzen. Ze zijn nog maar net op weg, of de auto wordt door de Feldgendarmerie aangehouden. Ze mogen echter doorrijden, vermoedelijk omdat het een politieauto is. Aangekomen in de Diepenstraat zetten de zussen Van Harssel hun fietsen neer en bellen aan bij Coba. Omdat Coba de bel niet hoort, wordt er aangebeld bij de buurvrouw, Anna van Eerdewijk, die Coba waarschuwt. De piloten gaan het huis van Coba binnen, Bep en Leonie fietsen weer naar huis. De auto rijdt terug naar Eindhoven om nog twee piloten op te halen. Op de terugweg wordt de auto met daarin Harry Aarts, Piet Haagen (lid KP), verzetsman Jan Brunnekreef uit Oisterwijk en de twee piloten bij een Duitse controlepost nabij Moergestel tegengehouden. De piloten, Fraser en McFayden, vallen door de mand omdat ze geen Nederlands spreken. Bij een ondervraging noemt Brunnekreef de Diepenstraat en enkele namen, waaronder die van de zussen Van Harssel. Op zondag 9 juli wordt Leonie voor haar ouderlijk huis gearresteerd door twee Duitsers (Schwanz en Klingbeil). Ze doorzoeken het huis, want ze willen ook Bep aanhouden, maar die is niet thuis. Dezelfde ochtend vallen de Duitsers ook het huis van Coba Pulskens binnen, schieten de drie bij haar ondergedoken piloten dood en arresteren Pulskens. Bep van Harssel duikt vervolgens onder.

Na de oorlog

Na de oorlog sluit Van Harssel zich aan bij de GOIWN (Vereniging Gemeenschap Oud Illegale Werkers Nederland). Op 28 juni 1951 trouwt zij te Tilburg met Johannes Jacobus Terken. Zij krijgt vier kinderen; drie jongens (waaronder een tweeling) en een meisje. In 1977 overlijdt haar echtgenoot. Bep van Harssel overlijdt op 2 maart 2002 in Veghel, waarheen zij in de jaren negentig verhuisd was.

Auteurs: Joop Brands en Rob van Putten

Bronnen

Regionaal Archief Tilburg

• Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, invnr. 110 Map mevr. L. van Loon - van Harssel (Leonie van Harssel), 1983-1984 Betreft correspondentie m.b.t. haar verzetsactiviteiten en documentatie.
• Archief 1074, Collectie documentatie luchtoorlog Tilburg 1940-1945, invnr. 6, Vragenlijsten voor helpers van geallieerd personeel. 1945-1946.

Internet

• http://aircrewremembered.com/blachford-glenn.html

Literatuur

Frans P.M. Janse, “Tante Coba, een eenvoudige vrouw. Coba Pulskens (1884-1945, Tilburgse pilotenhelpster in de Tweede Wereldoorlog”, Tilburg, tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, jaargang 22, nr. 2, oktober 2004, 43 – 68.