Zon, Thomas Henricus van

Thomas Henricus van Zon
Afbeelding gewenst
Volledige namen	Thomas Henricus van Zon
Geboortedatum	31-01-1918
Geboorteplaats	Tilburg
Adres	Veestraat 44
Woonplaats	Tilburg
Burgerlijke staat	Ongehuwd
Beroep	Kanonnier luchtdoelartillerie
Overlijdensdatum	12-02-1944
Plaats van overlijden	Balikpapan (Borneo, ID)
Bijzonderheden	Overleden door ziekte in een krijgsgevangenkamp.

Geef de oorlog een gezicht!

Kun jij ons helpen met het schrijven van het levensverhaal van deze persoon?

Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. We willen door hun verhaal te vertellen de slachtoffers eren en de herinnering levend houden Alle Tilburgse oorlogsslachtoffers zijn opgenomen in de Wiki Midden-Brabant en we streven er naar van ieder een levensbeschrijving en foto op te nemen.

Helaas hebben we van sommigen maar beperkte of soms helemaal geen informatie. We hebben jouw hulp nodig deze levensverhalen vast te leggen door ontbrekende informatie aan te vullen met verhalen of foto’s. We ontvangen je reactie graag via info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers.

van Zon, Thomas Henricus, geboren in Tilburg op 31-01-1918, kanonnier bij de luchtdoelartillerie, ongehuwd. Zoon van Marinus van Zon (1893-1970) en Maria Geertruida Bastiaens (1894-1961). Thomas Henricus van Zon overlijdt op 12-02-1944 in een krijgsgevangenkamp bij Balikpapan op Borneo, Nederlands-Indië.

Achtergrond

Thomas Henricus van Zon wordt geboren in Tilburg op 31 januari 1918. Zijn vader is Marinus van Zon (Dongen 1893 – Helvoirt 1970), zoon van een verver. Vader is van beroep spinner en wordt later koopman in fruit. Moeder heet Maria Geertruida Bastiaens (Kapelle 1894 – Tilburg 1961), dochter van een koopman. Zij is spinster. Marinus en Maria Geertruida trouwen in 1914 in Tilburg. Zij krijgen vijf kinderen: twee dochters, twee zonen en een doodgeboren, jongste kind van onbekend geslacht. Thomas Henricus is het vierde kind. Het oudste kind wordt geboren in Leiden, de andere kinderen in Tilburg. Het gezin woont in Tilburg achtereenvolgens op Broekhovenseweg 346, 1e Veedwarsstraat 40, Hoogstraat 21, Oude Kerkstraat 14 en 9, Pauwstraat 3, Prinses Sophiastraat 61 en 72, en tenslotte Veestraat 44.

Het MS ‘Christiaan Huygens, 1930

Bron: Maritiem Digitaal

Advertentie van het MS ‘Christiaan Huygens, 1931

Bron: De Stoomvaart Maatschappij Nederland

In het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger

Thomas Henricus van Zon is dienstplichtig en gaat in december 1937 voor vijf jaar naar het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL). Hij krijgt daarvoor een premie van 100 gulden. Thomas is kanonnier 2e klasse (soldaat). Zijn lengte is 1.711 meter en hij heeft een pigmentvlek links in de hals. In maart 1938 verlaat hij het ouderlijk huis op Veestraat 44. Vanuit Amsterdam vaart hij met het MS Christiaan Huygens naar Batavia op Java in Nederlands-Indië.

Overzichtskaart van Nederlands-Indië, 1916-1925, Balikpapan omcirkeld

Bron: Wikimedia.org

Japanse bezetting en krijgsgevangenen

Eind 1941 valt Japan de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor op Hawaï aan. Daarmee begint de oorlog in de Stille Zuidzee. In januari 1942 valt Japan Nederlands-Indië binnen. Op 8 maart 1942 capituleert Nederland, wat de volgende dag bekend wordt gemaakt. Nederlands-Indië komt onder Japans bewind te staan en de militairen van het KNIL en de Koninklijke Marine worden krijgsgevangen gemaakt. Van de gevangengenomen Indonesische KNIL-militairen wordt een groot deel vrijgelaten. De 38.386 overige krijgsgevangenen zijn vrijwel allen van Nederlandse en Nederlands-Indische afkomst; 7552 van hen komen door hun gevangenschap om. Van de Koninklijke Marine zijn 3847 Nederlanders als krijgsgevangenen afgevoerd; 648 van hen komen te overlijden.

Krijgsgevangenkampen in Nederlands-Indië

Verspreid over Nederlands-Indië richt de Japanse bezetter krijgsgevangenkampen op. Dat gebeurt in uiteenlopende gebouwen waaronder ziekenhuizen, loodsen, scholen en gevangenissen. Op Java worden de krijgsgevangenen aanvankelijk opgesloten nabij de locaties waar zij zich hebben overgegeven. Vervolgens worden zij bijeengebracht in kampen bij onder meer Batavia, Bandoeng, Tjimahi, Soerabaja en Malang. Op Sumatra zitten de krijgsgevangenen in plaatsen als Belawan, Medan, Palembang en Pakanbaroe. Op de Molukken worden zij opgesloten op de eilanden Ambon, Ceram en Haroekoe. Op het eiland Flores zitten zij bij de plaats Maoemere, in Noord-Celebes in Menado en in Zuid-Celebes in Makassar. Op Borneo verblijven krijgsgevangenen op locaties als Balikpapan, Samarinda en Tarakan.

Dwangarbeid

Vanaf het najaar van 1942 gebruiken de Japanners de krijgsgevangenen als arbeidskrachten. Ze moeten vliegvelden, wegen en spoorwegen aanleggen of werken in mijnen en op scheepswerven. Voor dit doel worden de krijgsgevangenen getransporteerd naar kampen die over Oost-Azië zijn verspreid. De kampen liggen in Nederlands-Indië en daarbuiten, zoals in Japan, Singapore, Thailand en Birma. De werkdagen van de krijgsgevangenen zijn lang en hun leefomstandigheden zijn slecht. De voeding is gering en van slechte kwaliteit. Gevangenen lijden aan tropische ziektes, worden mishandeld en terechtgesteld. Berucht is het werk aan twee spoorwegen. Bij de aanleg van de Birma-Siam-spoorweg tussen Birma en Thailand komen ongeveer 3000 Nederlandse krijgsgevangenen om. Het werk aan de Pakanbaroe-spoorweg tussen Pakanbaroe en Moearo op Sumatra leidt tot zo’n 700 doden onder de Nederlandse krijgsgevangenen.

Krijgsgevangene op Borneo

Thomas Henricus van Zon wordt door de Japanners krijgsgevangen gemaakt. Hij wordt geïnterneerd in het KNIL-kampement in Balikpapan, dat is ingericht als krijgsgevangenkamp. Balikpapan is een havenstad in het zuidoostelijk deel van Borneo. Bij de stad is olie-industrie gevestigd, waaronder een olieraffinaderij van de Bataafse Petroleum Maatschappij. De eerste krijgsgevangenen in dit kamp komen in januari 1943 aan vanuit een kamp in Bandjermasin, een havenstad die ook in het zuidoosten van Borneo ligt. In het KNIL-kampement in Balikpapan zitten aanvankelijk 650, en later 800 krijgsgevangenen.

Graf van Th.H. van Zon op Nederlandse Ereveld Kembang Kuning in Soerabaja

Bron: Oorlogsgravenstichting

Dood in Balikpapan

Eind 1944 gaan alle geïnterneerden uit het KNIL-kampement in Balikpapan op transport naar een ander krijgsgevangenkamp. Thomas van Zon is daar niet meer bij. Hij is op 12 februari 1944 in het kamp overleden aan de gevolgen van dysenterie. Hij wordt begraven in Balikpapan en later herbegraven op het Nederlands Ereveld Kembang Kuning in Soerabaja op Java, vak AAA nr. 277.

Gebeurtenis

• Tilburgers omgekomen onder Japanse overheersing

Bronnen

Dit is een selectie van de gebruikte bronnen. In de noten staan alle gebruikte bronnen.

• Regionaal Archief Tilburg 565 Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, map 239.
• Indische Kamparchieven.
• Japanse krijgsgevangenkampen.
• Netwerk Oorlogsbronnen.
• Delpher.

Literatuur

• Gerrit Kobes en Ad de Beer, 'Het leven gebroken in het Verre Oosten. De geschiedenissen van de Tilburgers die om het leven kwamen in de strijd tegen Japan, als gevolg van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië (1941-1945), de Indonesische kwestie (1945-1949) en het conflict in Korea (1950-1953)', in: Tilburgse sprokkelingen. Bijdragen tot de Tilburgse geschiedenis Tilburg 2003 (THR 11)
• Herman Burgers, De garoeda en de ooievaar: Indonesië van kolonie tot nationale staat, Hoofdstuk V, Indonesië onder Japanse Bezetting, Brill 2010
• J.E. Ellemers en R.E.Vaillant, Indische Nederlanders en gerepatrieerden, Muiderberg Coutinho 1985;
• Loe de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, Deel 11b Hoofdstuk 8. Martinus Nijhoff, Den Haag 1969.
• Militaire Spectator jrg. 1986 nr. 3, 1995 nr. 8 en jrg. 1998 nr. 3
• Renske Krimp, De doden tellen. Slachtofferaantallen van de Tweede Wereldoorlog en sindsdien, Nationaal Comité 4 en 5 Mei, Amsterdam 2016, p.16.

Externe links

• Thomas Hendrikus (sic) van Zon op Oorlogsbronnen.nl
• Oorlogsgravenstichting, persoonsdossier van Thomas Henricus van Zon.
• Thomas van Zon op Brabantse Gesneuvelden.