V1 in Gilze, Lange Wagenstraat – 26 februari 1945
Inhoud
1945 – V1 in de Lange Wagenstraat in Gilze gevallen
Gilze en Rijen was in oktober 1944 dan wel bevrijd, maar had daarna nog regelmatig te maken met V1’s en V2’s die in de gemeente neerkwamen. In de periode eind oktober 1944 tot eind maart 1945 waren dat er zelfs meer dan veertig. De gemeente bevond zich in de vliegrichting van deze onbemande straalvliegtuigen (vliegende bommen) die de Duitsers naar de haven van Antwerpen afvuurden. Bovendien zou het kunnen dat de Duitsers bewust op Gilze en Rijen richtten om het vliegveld te raken, dat inmiddels gebruikt werd door de geallieerden.
Rampzalige gevolgen
Op 26 februari 1945 viel er een V1 in de Lange Wagenstraat in Gilze en dat had rampzalige gevolgen. Twee huizen werden weggevaagd en van de zuivelfabriek er tegenover stortte de voorgevel in.
De inslag gebeurde precies op het tijdstip dat er bij de fabriek dagelijks soep werd uitgedeeld, verstrekt door de Engelsen. Op dat moment stonden er zeker honderd jongens en meisjes te wachten. Twee van hen kwamen om. Ook een jongetje van 8 dat melk kwam halen bij de fabriek werd zwaargewond naar het ziekenhuis vervoerd en stierf een week later aan zijn verwondingen. In de totaal vernielde woningen van de gezinnen Segers, Broeders en Weterings vielen zes slachtoffers te betreuren. In totaal vonden negen inwoners bij deze inslag de dood, twee volwassenen en zeven kinderen.
‘Eén seconde en de ruïne lag er’
Gilzenaar Arnold Verster schreef in zijn dagboek:
‘De ramp in de Wagenstraat – maandag 26 februari 1945
‘Dies ater’ (= een zwarte dag) voor Gilze! Even over het middaguur dringt een laagvliegende V1 in het huizencomplex Lange Wagenstraat, vlak tegenover de zuivelfabriek. En ontploft er in de naast elkaar liggende woningen van Segers, J. Broeders en A. Weterings. Meerdere personen, van hun werk op de akkers naar hun middagmaal gaande, zagen het ongeluk gebeuren; één seconde en de ruïne lag er. Lag er totaal tot gruis en puin. Zelf was ik er, op weg naar Van Tiel, juist gepasseerd en weer met mijn fiets op het Plein, toen er een formidabele schok weerklonk en al wat nog ruit was in die omgeving kletterend op de grond neerkwam. Ik zag een vette zware rookkolom ergens van rond de boterfabriek opstijgen en was direct ter plaatse. Alreeds waren tal van nijvere handen, waaronder vele Engelse soldaten in het puin aan het graven. Er werden negen doden naar boven gehaald en verschillende gewonden konden gelukkig nog uit de chaos van balken, zolderribben en omgevallen muren worden bevrijd. Wagenmaker Weterings had twee kinderen te betreuren, bij Jan Broeders viel een dochter als offer, terwijl het huisgezin Segers hun moeder en twee kinderen naar het graf zagen dragen. Daarenboven vond men nog een tweetal verongelukte kinderen naast de zuivelfabriek, waar juist op dat uur de soepbedeling placht te geschieden, en waar zeker honderd jongens en meisjes stonden te wachten. Een jongen van Sjef Vermeeren en een dochter van Peters, Molenstraat en kort nadien overleed in het ziekenhuis nog een gewond kind van Verheijen. De zuivelfabriek met directeurswoning was goeddeels verwoest, evenals de grote graanmagazijnen van Willemsen en de lederfabriek De Vet en Verster, die in de Wagenstraat haar magazijn had. De woning van Wouters ernaast was moeilijk herstelbaar en een tiental andere huizen had een soortgelijk lot getroffen.’
‘Zwaarste vredestol’
In het boek Vijf jaar luchtfront – Het vliegveld Gilze-Rijen als oorlogsveld, uitgegeven in maart 1947 door de Gilzer Luchtvaartclub Illustrious, werd de inslag als volgt beschreven:
‘De V-wapens brengen evenwel veel leed in bijna iedere stad of dorp, die voortdurend onder de bedreiging liggen van hun vernielende kracht. Ontelbare levens van onschuldige burgers eisen deze moordwapens nog, als – en dat is juist het tragische ervan – iedereen droomt van welvaart en voorspoed, iedereen wil genieten van vrede en geluk. Ook ons dierbaar Gilze, dat tijdens de vijfjarige slavernij reeds zwaar verminkt en geschonden werd, blijft van deze nieuwe ramp niet gespaard. Herhaaldelijk komen projectielen neer in of nabij het dorp. Op 26 februari moet Gilze aan dit wapen zijn zwaarste vredestol betalen. Rond de middag dreigt plotseling een vreemd geluid. In volle vaart suist een projectiel rakelings over de boomtoppen op de huizen toe. Een moment van dodelijke schrik. Met vernielende kracht slaat het monster in de huizen, felle lichtflitsen en rook schieten op en de woedende luchtdruk slaat meedogenloos de woningen in stukken….. Als de stofwolk optrekt, heerst even een drukkende stilte. Spoedig wordt ze hartverscheurend verbroken door het gekerm en geschrei der gewonden. Vreselijk is de eerste aanblik. Twee huizen weggevaagd, de hele straat vol puin, verder gevels ingestort, daken en pannen vernield, en in ’t hele dorp ruiten gebroken. Van alle kanten snelt men de getroffenen te hulp; men slaagt erin verscheidene zwaargewonden van onder het puin tevoorschijn te halen. Met Engelse Rode Kruiswagens worden ze weggevoerd. Maar voor anderen baat helaas geen hulp meer… In deze laatste oorlogsdagen worden zo weer acht mensenlevens opgeëist. Hieronder zijn twee schoolkinderen, die bij de Zuivelfabriek door de Engelsen verstrekte maaltijden kwamen afhalen. Het is de laatste zware beproeving die ons treft. En wel op een tijdstip dat de vroeger geslagen wonden nog nauwelijks enigermate hersteld zijn. Op het kerkhof wordt opnieuw een massagraf gedolven en de begrafenis vindt plaats onder geweldige belangstelling op een rumoerige dag met ruw weer.’
Leed nabestaanden
Het leed voor de nabestaanden was groot. Stan Weterings, indertijd elfjarig broertje van twee slachtoffertjes vertelde zijn emotionele verhaal 75 jaar later in de documentaire ‘Overleven in de schaduw van het vliegveld’ en op de pagina ‘Onder de rook van het vliegveld’ in Weekblad Gilze en Rijen.
Slachtoffers
Negen slachtoffers vonden bij deze V1-inslag de dood:
Segers - de Vet, Engelina Johanna
Segers, Elisabeth Antonia Adriana
Weterings, Adriana Jacoba Wilhelmina
Weterings, Maria Jacoba Mathea
Vermeeren, Adrianus Johannes Josephus
Verheijen, Franciscus Cornelius
Bronnen en Literatuur
- A. Verster e.a. In de greep van de meedogenloze – Gilze en Rijen in oorlogsdagboeken. Gilze, Heemkring Molenheide, 2011
- Vijf jaar luchtfront – Het vliegveld Gilze-Rijen als oorlogsveld, uitgegeven door de Gilzer Luchtvaartclub Illustrious in maart 1947, gebaseerd op aantekeningen van de gebroeders Van den Hout en Govert Aarts. Blz. 148 en 149
- www.tijdmachinegilzerijen.nl
- www.heemkringmolenheide.nl/tweedewereldoorlog
- ‘Onder de rook van het vliegveld’ in Weekblad Gilze en Rijen
- Documentaire Overleven in de schaduw van het vliegveld deel 1 en deel 2