Toneeltoren

Toneeltoren
De Toneeltoren in 2013.
Locatie	Udenhout

De Toneeltoren is evenals de naastgelegen sporthal overgebleven van het oude patronaatsgebouw.

Het patronaat in Udenhout

Zo’n honderd jaar geleden verlieten kinderen meestal op hun twaalfde de lagere school. Dan waren ze onttrokken aan het toezicht van de fraters en de zusters. Vanaf 1900 volgde overal de oprichting van patronaten, die de vorming van de jeugd op zich namen na de verplichte lagere school. Ook in Udenhout. Al snel na zijn benoeming in 1903 begon pastoor Petrus van Eijl (1859-1939) met de organisatie van het jeugdwerk in zijn parochie. Op 15 augustus 1905 richtte hij een congregatie op voor jongens van 14 tot 21 jaar onder de titel “Maria Hemelvaart” en genaamd St.-Jozefcongregatie. Iedere zondag na het lof kwam de congregatie bij elkaar voor een geestelijke oefening van plusminus drie kwartier. Daarna kon de jeugd de middag verder doorbrengen met kaartspelen, biljarten, boogschieten en beugelen. Aan de tapkast kostte de chocola en limonade 2 cent per consumptie. Pastoor Van Eijl was zelf de directeur, de jeugdleider, geassisteerd door de fraters. Het lof vond plaats in de kerk, de geestelijke oefening in de Catechismuskapel en de daaropvolgende ontspanning in de Pauluszaal, het Bondsgebouw. De St.-Jozefcongregatie was voor pastoor Van Eijl zijn lust en zijn leven. Hij bouwde speciaal voor zijn congregatie het patronaatsgebouw. Hij bouwde het patronaat met een grote sporthal en een grote toneelzaal, waar de jongeren volop vertier vonden en waar de pastoor ook toneeluitvoeringen organiseerde voor zijn parochianen.

Het patronaatsgebouw is op het einde van de Tweede Wereldoorlog in de herfst van 1944 vernietigd, maar na de oorlog onder leiding van pastoor Karel Prinsen weer opgebouwd. Voor Udenhout was het een mooie zaal, waar films konden worden gedraaid en toneelstukken konden worden opgevoerd en daarnaast huisvestte het patronaat de eerste sportzaal van het dorp, waar voor de lagere scholen ook de gymnastieklessen werden gegeven. In de zeventiger jaren kwam het oude patronaatsgebouw in handen van de gemeente, kreeg het een particulier beheerder en ook een andere naam: De Schelf, met gezien vanaf de basisschool eerst een café, dan de toneelzaal en dan de sportzaal. De naam de Schelf verwijst naar een hooiberg of hooizolder.

Toneeltoren

Bij de herinrichting van het huidige Tongerloplein, waarvoor de basis is gelegd in de jaren tachtig onder leiding van burgemeester Tops, is een nieuwe zaal met café gebouwd: ’t Plein. Van de oude Schelf is de sportzaal blijven staan, die nog steeds als zodanig wordt gebruikt. De oude toneelzaal en het voorliggende café is gesloopt, maar de toneeltoren is blijven staan, zeg maar het podium van de oude toneelzaal. Dat heeft nu de naam Toneeltoren. Deze is nu zeer geschikt voor buitenactiviteiten zoals muziekfeesten.