Snijders, Cornelis Josephus

Cornelis Josephus Snijders
Afbeelding gewenst
Volledige namen	Cornelis Josephus Snijders
Geboortedatum	15-04-1908
Geboorteplaats	Tilburg
Adres	Wassenaerlaan 15
Woonplaats	Tilburg
Burgerlijke staat	Gehuwd
Naam echtgeno(o)t(e)	Elisabeth Barbara Anna Maria van Hoof
Beroep	Adjudant militaire luchtvaart
Overlijdensdatum	22-08-1943
Plaats van overlijden	Kuye (TH)
Bijzonderheden	Overleden in een Japans krijgsgevangenkamp.

Geef de oorlog een gezicht!

Kun jij ons helpen met het schrijven van het levensverhaal van deze persoon?

Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. We willen door hun verhaal te vertellen de slachtoffers eren en de herinnering levend houden

Alle Tilburgse oorlogsslachtoffers zijn opgenomen in de Wiki Midden-Brabant en we streven er naar van ieder een levensbeschrijving en foto op te nemen.

Helaas hebben we van sommigen maar beperkte of soms helemaal geen informatie. We hebben jouw hulp nodig deze levensverhalen vast te leggen door ontbrekende informatie aan te vullen met verhalen of foto’s. We ontvangen je reactie graag via info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers.

Snijders, Cornelis Josephus, (geb. Tilburg 15-04-1908, gest. Kuye (TH) 22-08-1943), adjudant bij de militaire luchtvaart. Zoon van Theodorus Maria Snijders (1878-1966) en Antonetta van Oers (1881-1949). OP 03-02-1938 trouwt hij te Tilburg met Elisabeth Barbara Anna Maria van Hoof (1915-?). Uit dit huwelijk worden drie kinderen geboren. Snijders overlijdt op 22-08-1943 in het krijgsgevangenkamp Kuye-190, Thailand.

Achtergrond

Cornelis Josephus Snijders wordt in Tilburg geboren op 15 april 1908. Hij is de zoon van Theodorus Maria Snijders (Tilburg 1878-1966) en Antonetta van Oers (Udenhout 1881 – Tilburg 1949). Vader Theodorus, zoon van een fabriekswerker, werkt achtereenvolgens als hulpwagenbankwerker, wagenbankwerker en bankwerker op de Centrale Werkplaats (‘D’n Atelier’) van de Staatsspoorwegen in Tilburg. In 1937 gaat hij met eervol ontslag. Moeder Antonetta, dochter van een houtzager, is voor haar huwelijk dienstbode. Theodorus en Antonetta trouwen in 1906 in Tilburg. Zij krijgen zeven kinderen (drie dochters en vier zonen), allen geboren in Tilburg. Cornelis is het tweede kind. Het gezin woont eerst op Atelierstraat 18 en daarna op Elzenstraat 46 en 42 (1913), De Ruijterstraat 6 (1923) en Wassenaerlaan 15 (1931).

Naar Nederlands-Indië

Cornelis Snijders is dienstplichtig en wordt in maart 1928 ingelijfd bij het 7e Regiment Veldartillerie. Hij heeft een lengte van 1,695 meter. In 1930 tekent Cornelis voor vijf jaar bij de overzeese militaire dienst en vertrekt dat jaar als kanonnier 2e klasse naar Nederlands-Indië. Hij krijgt daarvoor een premie van 400 gulden. In 1935 tekent hij voor zes jaar bij; zijn functie is kanonnier 2e klasse en hulpmonteur bij de luchtdoelartillerie van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL). In 1937 wordt hij bevorderd tot sergeant en gaat hij met verlof van Bandoeng op Java (Nederlands-Indië) naar het ouderlijk huis op Wassenaerlaan 15 in Tilburg. In Bandoeng is een van de drie bataljons luchtdoelartillerie van het KNIL gelegerd. Op drie februari 1938 trouwt Snijders te Tilburg met Elisabeth Barbara Anna Maria van Hoof. Elisabeth is fabriekwerkster en de dochter van een arbeider bij de Nederlandse Spoorwegen. Een maand later vaart het echtpaar samen met het MS ‘Marnix van St. Aldegonde’ vanuit Amsterdam naar Batavia op Java en vestigt zich in Bandoeng. In Nederlands-Indië krijgen Elisabeth en Cornelis drie kinderen. Cornelis wordt in 1941 nog een laatste keer bevorderd: hij krijgt de rang van adjudant bij de Militaire Luchtvaart van het KNIL en wordt ingedeeld bij vliegtuiggroep 1 in Bandoeng.

Het MS ‘Marnix van St Aldegonde’

Bron: stoomvaartmaatschappijnederland.nl

Japanse bezetting en krijgsgevangenen

Eind 1941 valt Japan de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor op Hawaï aan. Daarmee begint de oorlog in de Stille Zuidzee. In januari 1942 valt Japan Nederlands-Indië binnen. Op 8 maart 1942 capituleert Nederland, wat de volgende dag bekend wordt gemaakt. Nederlands-Indië komt onder Japans bewind en de militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) en de Koninklijke Marine worden krijgsgevangen gemaakt. Van de gevangengenomen Indonesische KNIL-militairen laten de Japanners een groot deel vrij. De 38.386 overige krijgsgevangenen zijn vrijwel allen van Nederlandse en Nederlands-Indische afkomst; 7552 van hen komen door hun gevangenschap om. Van de Koninklijke Marine zijn 3847 Nederlanders als krijgsgevangenen afgevoerd; 648 van hen komen te overlijden.

Krijgsgevangenkampen in Nederlands-Indië en daarbuiten

Verspreid over Nederlands-Indië richt de Japanse bezetter krijgsgevangenkampen op. Dit gebeurt op Java, Sumatra, Molukken, Flores, Celebes en Borneo. De kampen zitten in uiteenlopende gebouwen waaronder ziekenhuizen, loodsen, scholen en gevangenissen. Krijgsgevangenen komen ook elders in Oost-Azië in kampen terecht zoals in Japan, Malakka, Indochina, China, Korea, Birma en Thailand. Onder deze krijgsgevangen zijn behalve Nederlanders ook Britten, Amerikanen en Australiërs.

Dwangarbeid

Vanaf het najaar van 1942 gebruiken de Japanners de krijgsgevangenen als arbeidskrachten. Ze moeten vliegvelden, wegen en spoorwegen aanleggen of in mijnen en op scheepswerven werken. Voor dit doel gaan de krijgsgevangenen op transport naar kampen die over Oost-Azië zijn verspreid. De werkdagen van de krijgsgevangenen zijn lang en hun leefomstandigheden zijn slecht. De voeding is gering en van slechte kwaliteit. Gevangenen lijden aan tropische ziektes, worden mishandeld en terechtgesteld. Berucht is het werk aan twee spoorwegen. Het werk aan de Pakanbaroe-spoorweg tussen Pakanbaroe en Moearo op Sumatra leidt tot zo’n 700 doden onder de Nederlandse krijgsgevangenen. Bij de aanleg van de Birma-Siamspoorweg tussen Birma en Thailand komen ongeveer 3000 Nederlandse krijgsgevangenen om.

Overzichtskaart van Oost-Azië, 1900, Java, Singapore en gebied Birma-Siamspoorweg omcirkeld

Bron: commons.wikimedia.org

Krijgsgevangene

De Japanners maken Cornelis Snijders op 8 maart 1942 krijgsgevangen in Bandoeng, zijn standplaats bij de Militaire Luchtvaart van het KNIL. Hij komt terecht in het ‘Artillerie-kampement’ in Tjilatjap op Java, een krijgsgevangenkamp met nieuwe barakken en een militair hospitaal. Via kamp ‘Uniekampong’ bij Tandjong Priok of kamp ‘10e Bataljon’ in Batavia gaat Cornelis op 13 januari 1943 met het schip ‘Wien’ op transport naar Singapore. Het schip vertrekt vanuit Tandjong Priok, de havenstad nabij Batavia. Het eiland Singapore is onderdeel van de Britse kolonie Straits Settlements en is door Japan bezet. Cornelis maakt deel uit van het 8e transport van krijgsgevangenen dat Java verlaat (‘Java Party 8’). De meeste Java Parties gaan naar Singapore. Het genoemde schip is een van de ‘hell ships’ die zo worden genoemd vanwege de slechte omstandigheden aan boord. Dergelijke schepen worden gebruikt om krijgsgevangenen te vervoeren naar kampen overzee.

Kaart van de Birma-Siamspoorweg met een aantal kampen

Bron: Brabantse Gesneuvelden (F. van Doorn)

Naar de Birma-Siamspoorweg

De krijgsgevangenen die met de ‘hell ships’ naar Singapore gaan, worden ingezet bij de aanleg van de Birma-Siamspoorweg. Deze 415 kilometer lange spoorweg loopt van Non Pladuk in Thailand (tot 1939 Siam geheten) naar Thanbyuzayat in Birma. De spoorweg moet het de Japanners gemakkelijker maken om troepen en materialen naar het front in Birma te brengen. De krijgsgevangenen verblijven voor dit werk in een reeks kampen langs de rivieren Khwae Yai en Khwae Noi. Vanuit zo’n kamp moeten zij een deel van de spoorweg aanleggen. Als dat deel klaar is, dan gaan de gevangenen naar een volgend kamp om aan een ander deel te werken. Op deze manier schuiven groepen krijgsgevangenen telkens op. Het werk aan de spoorweg, dat onder zware omstandigheden moet gebeuren, begint in 1942 en is in oktober 1943 klaar. Ook Cornelis Snijders moet aan de spoorweg werken.

Deel van de Birma-Siamspoorweg met Kuye-190

Bron: japansekrijgsgevangenkampen.nl

Tekening van kamp Kuye-190, 1943

Bron: Delpher, Het Geheugen (P.H. Estourgie)

Op 17 januari 1943 komt het transportschip ‘Wien’ aan op Singapore, waar Cornelis Snijders en zijn medegevangenen worden ondergebracht in het Changi-kamp. Het kamp bestaat uit barakken op een kazerneterrein. Vanuit het Changi-kamp gaat het transport op 23 januari verder met de trein (‘Trein 40’) naar Ban Pong in Thailand, dat op 28 januari 1943 wordt bereikt. Ban Pong ligt nabij Non Pladuk, de plaats die aan het begin van de spoorweg in Thailand ligt. Per vrachtauto of te voet gaan de krijgsgevangenen vervolgens naar het kamp van hun bestemming om daar een deel van de spoorweg aan te leggen. De bestemming van Cornelis is Kuye-190.

Ereveld Kanchanaburi

Bron: Oorlogsgravenstichting

Graf van C.J. Snijders op Ereveld Kanchanaburi

Bron: Oorlogsgravenstichting

Dood in Kuye

Elk kamp langs de Birma-Siamspoorweg wordt aangeduid met het aantal kilometers dat het kamp verwijderd is van het beginpunt in Thailand (Non Pladuk) of Birma (Thanbyuzayat). Veelal wordt de naam toegevoegd van het dorp waar het kamp ligt. Cornelis Snijders wordt ondergebracht in kamp Kuye dat op 190 kilometer van Non Pladuk ligt. De krijgsgevangenen in Kuye-190 zijn afkomstig uit de kampen Kinsayok-171 en Rintin-181 en leggen ter plaatse een spoordijk aan. Later kappen zij hout als brandstof voor locomotieven. Volgens zijn interneringskaart wordt Cornelis Snijders op 6 augustus 1943 ziek. Hij sterft op 22 augustus 1943 in Kuye-190 aan acute enteritis en wordt begraven op de begraafplaats van Kuye. Later wordt hij herbegraven op Ereveld Kanchanaburi in Thailand, vak 3, rij B, gezamenlijk graf 62-63. In Arnhem staat het ‘Birma-Siam en Pakan Baroe Spoorwegen Monument’ met daarop de namen van de mensen die zijn omgekomen bij de aanleg van de spoorwegen. Cornelis is ook vermeld.

Weduwe Elisabeth

Elisabeth, de echtgenote van Cornelis Snijders, is tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië samen met hun drie kinderen in een kamp geïnterneerd. Zij ontvangt in november 1945 bericht dat haar man is overleden. In mei 1946 is Elisabeth terug in Tilburg. Samen met haar kinderen woont ze in bij haar ouders op St. Sebastiaanstraat 29.

Gebeurtenis

Tilburgers omgekomen onder Japanse overheersing

Bronnen

Dit is een selectie van de gebruikte bronnen. In de noten staan alle gebruikte bronnen.

• Regionaal Archief Tilburg 565 Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, map 237.
• Indische Kamparchieven.
• Japanse krijgsgevangenkampen.
• Netwerk Oorlogsbronnen.
• Delpher.

Literatuur

• Gerrit Kobes en Ad de Beer, 'Het leven gebroken in het Verre Oosten. De geschiedenissen van de Tilburgers die om het leven kwamen in de strijd tegen Japan, als gevolg van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië (1941-1945), de Indonesische kwestie (1945-1949) en het conflict in Korea (1950-1953)', in: Tilburgse sprokkelingen. Bijdragen tot de Tilburgse geschiedenis Tilburg 2003 (THR 11)
• Herman Burgers, De garoeda en de ooievaar: Indonesië van kolonie tot nationale staat, Hoofdstuk V, Indonesië onder Japanse Bezetting, Brill 2010
• J.E. Ellemers en R.E.Vaillant, Indische Nederlanders en gerepatrieerden, Muiderberg Coutinho 1985;
• Loe de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, Deel 11b Hoofdstuk 8. Martinus Nijhoff, Den Haag 1969.
• Militaire Spectator jrg. 1941 nr. 1, jrg. 1986 nr. 3, jrg. 1995 nr. 8 en jrg. 1998 nr. 3.
• Renske Krimp, De doden tellen. Slachtofferaantallen van de Tweede Wereldoorlog en sindsdien, Nationaal Comité 4 en 5 Mei, Amsterdam 2016, p.16.

Externe links

• Cornelis Josephus Snijders op Oorlogsbronnen.nl
• Oorlogsgravenstichting, persoonsdossier van Cornelis Josephus Snijders.
• Cornelis Snijders op Brabantse Gesneuvelden.