Reijns, Johannes Antonius Cornelius

Johannes Antonius Cornelius Reijns
Afbeelding gewenst
Volledige namen	Johannes Antonius Cornelius Reijns
Geboortedatum	12-09-1898
Geboorteplaats	Tilburg
Adres	Sint Josephstraat 4
Woonplaats	Tilburg
Burgerlijke staat	Gehuwd
Naam echtgeno(o)t(e)	Warsi/Warei
Beroep	Magazijnmeester / Kanonnier artillerie
Overlijdensdatum	11-05-1943
Plaats van overlijden	Bangan (TH)
Bijzonderheden	Overleden in een Japans krijgsgevangenkamp.

Geef de oorlog een gezicht!

Kun jij ons helpen met het schrijven van het levensverhaal van deze persoon?

Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. We willen door hun verhaal te vertellen de slachtoffers eren en de herinnering levend houden

Alle Tilburgse oorlogsslachtoffers zijn opgenomen in de Wiki Midden-Brabant en we streven er naar van ieder een levensbeschrijving en foto op te nemen.

Helaas hebben we van sommigen maar beperkte of soms helemaal geen informatie. We hebben jouw hulp nodig deze levensverhalen vast te leggen door ontbrekende informatie aan te vullen met verhalen of foto’s. We ontvangen je reactie graag via info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers.

Reijns, Johannes Antonius Cornelius (geb. Tilburg 12-09-1898, gest. Bangan (TH) 11-05-1943), magazijnmeester en kanonnier bij de artillerie. Zoon van Hendrikus Reijns (1865-1913) en Johanna Maria Jansen (1868-1935). In 1926 trouwt hij te Batavia met een vrouw genaamd Warsi of Warei, uit dit huwelijk zijn geen kinderen geboren. Op 11-05-1943 is hij overleden in het krijgsgevangenkamp Bangan-214, Thailand.

Achtergrond

Johannes Antonius Cornelius Reijns wordt in Tilburg geboren op 12 september 1898. Hij is een zoon van Hendrikus Reijns, fabrieksarbeider, later magazijnknecht, en Johanna Maria Jansen. Zij is voor haar huwelijk dienstbode en bestiert als weduwe een aantal jaren een winkel in koloniale waren. Johannes is het tweede kind van de zes. Drie kinderen overlijden binnen de eerste zeven levensjaren. Het gezin woont achtereenvolgens op Piusstraat 27, Parkstraat 14, Hoevenseweg 3 en Sint Josephstraat 5, 4 en 42.

Naar Nederlands-Indië

Johannes Reijns is dienstplichtig. In maart 1917 vertrekt hij naar de Prins Hendrikkazerne in Nijmegen. In deze kazerne verblijft het Korps Koloniale Reserve, dat een opleidingscentrum is van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL). Johannes tekent voor zes jaar dienst bij de koloniale troepen en krijgt daarvoor een premie van 400 gulden. Zijn lichaamslengte is 1,761 meter en hij heeft een litteken op de rechter onderkaak. In september 1917 vaart hij met een detachement van de Koloniale Reserve vanuit Amsterdam naar Java (Nederlands-Indië). Het schip heet SS ‘Nias’. In maart 1923 verbindt hij zich als foerier en stafschrijver aan de artillerie van het KNIL. Hij trouwt in 1926 in Batavia op Java met een vrouw genaamd Warsi of Warei, van wie verder alleen bekend is dat zij in 1938 is overleden. Het huwelijk is kinderloos. In maart 1928 wordt Johannes in Tjimahi op Java uit militaire dienst ontslagen. Hij exploiteert naar verluidt vervolgens een nachtveiligheidsdienst in Cheribon op Java. In 1942 is hij magazijnmeester bij handelsonderneming Jacoberg (Jacobson van den Berg & Co) die onder meer een vestiging heeft in Cheribon.

Het SS ‘Nias’

Bron: Stichting Maritiem-Historische Databank

Advertenties van de handelsfirma Jacoberg, 1935

Bron: Delpher, Deli courant 30.11.1935

Japanse bezetting en krijgsgevangenen

Eind 1941 valt Japan de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor op Hawaï aan. Daarmee begint de oorlog in de Stille Zuidzee. In januari 1942 valt Japan Nederlands-Indië binnen. Op 8 maart 1942 capituleert Nederland, wat de volgende dag bekend wordt gemaakt. Nederlands-Indië komt onder Japans bewind en de militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) en de Koninklijke Marine worden krijgsgevangen gemaakt. Van de gevangengenomen Indonesische KNIL-militairen laten de Japanners een groot deel vrij. De 38.386 overige krijgsgevangenen zijn vrijwel allen van Nederlandse en Nederlands-Indische afkomst; 7552 van hen komen door hun gevangenschap om. Van de Koninklijke Marine zijn 3847 Nederlanders als krijgsgevangenen afgevoerd; 648 van hen komen te overlijden.

Krijgsgevangenkampen in Nederlands-Indië en daarbuiten

Verspreid over Nederlands-Indië richt de Japanse bezetter krijgsgevangenkampen op. Dit gebeurt op Java, Sumatra, Molukken, Flores, Celebes en Borneo. De kampen zitten in uiteenlopende gebouwen waaronder ziekenhuizen, loodsen, scholen en gevangenissen. Krijgsgevangenen komen ook elders in Oost-Azië in kampen terecht zoals in Japan, Malakka, Indochina, China, Korea, Birma en Thailand. Onder deze krijgsgevangen zijn behalve Nederlanders ook Britten, Amerikanen en Australiërs.

Dwangarbeid

Vanaf het najaar van 1942 gebruiken de Japanners de krijgsgevangenen als arbeidskrachten. Ze moeten vliegvelden, wegen en spoorwegen aanleggen of in mijnen en op scheepswerven werken. Voor dit doel gaan de krijgsgevangenen op transport naar kampen die over Oost-Azië zijn verspreid. De werkdagen van de krijgsgevangenen zijn lang en hun leefomstandigheden zijn slecht. De voeding is gering en van slechte kwaliteit. Gevangenen lijden aan tropische ziektes, worden mishandeld en terechtgesteld. Berucht is het werk aan twee spoorwegen. Het werk aan de Pakanbaroe-spoorweg tussen Pakanbaroe en Moearo op Sumatra leidt tot zo’n 700 doden onder de Nederlandse krijgsgevangenen. Bij de aanleg van de Birma-Siam-spoorweg tussen Birma en Thailand komen ongeveer 3000 Nederlandse krijgsgevangenen om.

Overzichtskaart van Oost-Azië, 1900:, Java, Singapore en gebied Birma-Siamspoorweg omcirkeld

Bron: commons.wikimedia.org

Krijgsgevangene

Vanwege de Japanse inval in Nederlands-Indië komt Johannes Reijns opnieuw onder de wapenen. Hij is kanonnier bij de kustartillerie van het KNIL in Cheribon wanneer hij daar op 8 maart 1942 door de Japanners gevangen wordt genomen. Hij komt op Java in verschillende krijgsgevangenkampen terecht, waaronder het kamp ‘10e Bataljon’ in Batavia. Dit kamp is ingericht in een kazerne in het centrum van de stad en fungeert als doorgangskamp voor krijgsgevangenen naar Sumatra en gebieden buiten Nederlands-Indië, waaronder Birma en Thailand. Op 15 januari 1943 gaat Johannes met de ‘Harugiku Maru 2’, een schip dat krijgsgevangenen vervoert, op transport naar het eiland Singapore. Hij maakt deel uit van het 9e transport van krijgsgevangenen dat Java verlaat (‘Java Party 9’). Singapore is onderdeel van de Britse kolonie Straits Settlements en is door Japan bezet. Het genoemde schip is een van de ‘hell ships’ die zo worden genoemd vanwege de slechte omstandigheden aan boord. Dergelijke schepen worden gebruikt om krijgsgevangenen te vervoeren naar kampen overzee.

Kaart van de Birma-Siamspoorweg met een aantal kampen

Bron: Brabantse Gesneuvelden (F. van Doorn)

Naar de Birma-Siamspoorweg

De krijgsgevangenen die met de ‘hell ships’ naar Singapore gaan, worden ingezet bij de aanleg van de Birma-Siamspoorweg. Deze 415 kilometer lange spoorweg loopt van Non Pladuk in Thailand (tot 1939 Siam geheten) naar Thanbuyuzayat in Birma. De spoorweg moet het de Japanners gemakkelijker maken om troepen en materialen naar het front in Birma te brengen. De krijgsgevangenen verblijven voor dit werk in een reeks kampen langs de rivieren Khwae Yai en Khwae Noi. Vanuit zo’n kamp moeten zij een deel van de spoorweg aanleggen. Als dat deel klaar is, dan gaan de gevangenen naar een volgend kamp om aan een ander deel te werken. Op deze manier schuiven groepen krijgsgevangenen telkens op. Het werk aan de spoorweg, dat onder zware omstandigheden moet gebeuren, begint in 1942 en is in oktober 1943 klaar. Ook Johannes Reijns moet aan de spoorweg werken.

Deel van de Birma-Siamspoorweg met uiterst links (half leesbaar) Bangan-214

Bron: japansekrijgsgevangenkampen.nl

Op 18 januari 1943 komt Johannes Reijns met het transportschip ‘Harugiku Maru 2’ aan in Singapore. Met vrachtauto’s worden de krijgsgevangenen van Java Party 9 vervoerd naar het Changi-kamp in Singapore, waar zij op 19 januari arriveren. Het kamp bestaat uit barakken op een kazerneterrein. Vanuit het Changi-kamp gaat het transport van Johannes en zijn medegevangenen op 29 januari verder met de trein (‘Trein 43’) naar Ban Pong in Thailand. Deze locatie wordt op 3 februari 1943 bereikt. Ban Pong is vlakbij Non Pladuk, de plaats die aan het begin van de spoorweg aan Thaise kant ligt. Per vrachtauto of te voet gaan de krijgsgevangenen vervolgens naar het kamp van hun bestemming; voor Johannes is dat kamp Bangan-214.

Ereveld Kanchanaburi

Bron: Oorlogsgravenstichting

Dood in Bangan

Kamp Bangan-214 ligt in Thailand op de helft van de Birma-Siamspoorweg. De toevoeging ‘214’ verwijst naar het aantal kilometers dat het kamp is verwijderd van Non Pladuk. Het kamp wordt onder meer gebruikt als opslagplaats van de voorraden van de Japanners. Het dient ook als basis waar zieke krijgsgevangenen heen gaan die vervolgens per boot of trein zuidwaarts naar een ziekenhuis worden gebracht. Volgens zijn interneringskaart wordt Johannes Reijns op 18 april 1943 ziek. Hij sterft op 11 mei 1943 in kamp Bangan-214 aan de gevolgen van acute darmontsteking. Hij wordt begraven op de plaatselijke begraafplaats. Later wordt hij herbegraven op Ereveld Kanchanaburi in Thailand, vak 7, rij F, graf 22. Van het Rode Kruis verneemt zijn zus in januari 1946 dat haar broer in een kamp in Thailand is overleden. In Arnhem staat het ‘Birma-Siam en Pakan Baroe Spoorwegen Monument’ met daarop de namen van de mensen die zijn omgekomen bij de aanleg van de spoorwegen. Johannes is ook vermeld.

Gebeurtenis

Tilburgers omgekomen onder Japanse overheersing

Bronnen

Dit is een selectie van de gebruikte bronnen. In de noten staan alle gebruikte bronnen.

• Regionaal Archief Tilburg 565 Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, map 235.
• Indische Kamparchieven.
• Japanse krijgsgevangenkampen.
• Netwerk Oorlogsbronnen.
• Delpher.

Literatuur

• Gerrit Kobes en Ad de Beer, 'Het leven gebroken in het Verre Oosten. De geschiedenissen van de Tilburgers die om het leven kwamen in de strijd tegen Japan, als gevolg van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië (1941-1945), de Indonesische kwestie (1945-1949) en het conflict in Korea (1950-1953)', in: Tilburgse sprokkelingen. Bijdragen tot de Tilburgse geschiedenis Tilburg 2003 (THR 11)
• Herman Burgers, De garoeda en de ooievaar: Indonesië van kolonie tot nationale staat, Hoofdstuk V, Indonesië onder Japanse Bezetting, Brill 2010
• J.E. Ellemers en R.E.Vaillant, Indische Nederlanders en gerepatrieerden, Muiderberg Coutinho 1985;
• Loe de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, Deel 11b Hoofdstuk 8. Martinus Nijhoff, Den Haag 1969.
• Militaire Spectator jrg. 1986 nr. 3, 1995 nr. 8 en jrg. 1998 nr. 3
• Renske Krimp, De doden tellen. Slachtofferaantallen van de Tweede Wereldoorlog en sindsdien, Nationaal Comité 4 en 5 Mei, Amsterdam 2016, p.16.

Externe links

• Johannes Antonius Cornelis (sic) Reijns op Oorlogsbronnen.nl
• Oorlogsgravenstichting, persoonsdossier van Johannes Antonius Cornelis (sic) Reijns.
• Johannes Reijns op Brabantse Gesneuvelden.