Polygonale Loods met draaischijf

Een van de gebouwen die het meest in het oog springt op de Spoorzone is de Polygonale Loods met de draaischijf ervoor, voorheen onderdeel van De Werkplaats (D'n Atelier). Dit ensemble ligt tussen de houtloods en de grote locomotievenwerkplaats en is een belangrijk scharnier in de infrastructuur.

Omschrijving

In 1929 werd de elektrisch aangedreven draaischijf geplaatst. Deze nog steeds functionerende unit bestaat uit een geheel in baksteen opgetrokken cilindervormige kuip van circa 20 meter doorsnede. Hierin bevindt zich een stalen spildraaischijf met aan het uiteinde van de hoofdliggers loopwielen die rijden over de ronde rail. Op en nabij de draaischijf bevinden zich rails en utilitaire voorzieningen zoals wissels en seinpalen. Een aantal jaren later (1937) werd een bijzonder gebouw toegevoegd: een polygonale (=veelhoekige) loods voor stalling en reparatie. Het is een enigszins sikkelvorming hal waarvan de gevels zijn opgetrokken in stalen vakwerk, opgevuld met gele baksteen. De sobere vormgeving is kenmerkend voor de moderne architectuur van de jaren ‘30 met gebruik van staal, glas, heldere kleurstellingen (wit/zwart). In de hal zijn nog de oorspronkelijke smeerputten en een kraanbaan uit 1938 aanwezig.

Rol in de Werkplaats

Locomotieven konden vanaf de draaischijf door één van de zeven deuren de nieuwe loods binnenrijden, of werden doorgeleid naar een van de grote werkplaatsen.

Huidig gebruik

Na het vertrek van NedTrain in 2011 werd de loods regelmatig gebruikt voor tijdelijke evenementen als het Huttenfestival of de tentoonstelling Beyond Borders. In 2016 opent horecagelegenheid EVE haar deuren in de Polygonale Loods.

Bronnen

• Voormalige NS-werkplaats in cultuurhistorisch perspectief – Dirk van Alphen (gemeente Tilburg)

• ‘Nedtrain Tilburg 1868-2003’ – Geschiedenis van de spoorwegwerkplaats D’n Atelier: Henk van Doremalen en Martin van Broekhoven, Tilburg, 2003.