Dooren, Pieter van

	Pieter van Dooren Tilburg;
Type bedrijf	Spinnerij van wollen garens(3)
Vestigingsadres	Hilvarenbeekseweg 60 (6) Opmerking: eerdere straatnaam is Broekhoven 12
Datum oprichting	Medio 1827 (3,4,5)
Datum opheffing	04-01-1974 (7)
Eigenaars / oprichters	Petrus(Pieter)Cornelis Ludovicus van Dooren
Opvolging	Zie fabrieksinhoud
Familieverbanden	vader, Martinus van Dooren is mede oprichter van van Dooren en Dams
Herkomst eigenaars / oprichters	Tilburg
Reikwijdte van het bedrijf	Nationaal/internationaal (18)

Deze fabriek is onderzocht door Brands, Joop ingevoerd door Wiki: Evers Zuidweg, Hennie

Inhoud

1 Algemene omschrijving
2 Herkomst en achtergrond van de oprichter
3 Gezinskaarten
4 Opmerkingen
5 Bronnen
6 Van andere auteur
7 Tilburg op de Kaart
8 Het Geheugen van Tilburg
9 Externe link

Algemene omschrijving

-Aan de buitenrand van de stad, tegen het riviertje de oude Leij lag een stuk grond. Daar legt Pieter van Dooren op 20 april 1825 de eerste steen van een moderne textielfabriek. Hij kom voort uit een oud Tilburgs fabrikantengeslacht.

- De oprichter Pieter van Dooren is een van de eerste, die een stoommachine introduceert voor de vollerij en spinnerij. Dit tot grote schrik van zijn eigen personeel.
Pieter is zeer inventief en wil eigen technieken toepassen, die hij heeft geleerd in het buitenland. Aanvankelijk kan hij geleend geld niet terugbetalen en er dreigt een faillissement. Medio 1844 zijn de geldproblemen opgelost en behoort Pieter tot de vier hoogst aangeslagen belastingbetalers.

- Vermoedelijk is Pieter op 27-01-1845 plotseling overleden, zonder een testament te hebben opgemaakt. De erfdeling geeft problemen tussen de weduwe/moeder Sophie en haar zonen François Franciscus M.L. en Charles Carolus C. van Dooren beide als opvolger/directeur.
Een speciale familieberaad in 1853 brengt de oplossing: weduwe/moeder Sophie wordt uitgekocht en een deel van de erfenis gaat naar de overige broers en zussen en schuldeisers. Dit leidt tot oprichting v.o.f. Pieter van Dooren op 17-12-1853 (9)
Tot de dertiger jaren is er sprake van een groeiend bedrijf, met innovatieve kenmerken in de productie en de bedrijfsvoering. Vanaf de aanstelling van de laatste opvolger Frans V.M. van Dooren (1949-1972?) gaat het snel bergafwaarts o.a. door het gevolg van geen vervangende investeringen, geen innovaties en de zorg voor een “waterhoofd” aan directie/familieleden.

- Een selectie uit de hinderwetvergunningen wijst op uitbreiding van het fabrieksgebouw, het oprichten van een ververij, uitbreiding van de wolspinnerij en wolmalerij. Aanvankelijk het plaatsen van stoommachines en later de vervangende electromotoren.

- Na een felle brand in mei 1887, wordt onder de verantwoordelijkheid van kleinzoon François P.J.M. van Dooren, een zeer moderne shedbouw, een ketelhuis met stoommachines neergezet. Later volgen ook electromotoren. Vanaf 1909 ligt de nadruk op een gespecialiseerde spinnerij. In 1919 is Pieter van Dooren een van de grootste strijkgarenspinnerijen van Nederland.

- Het principe van het spinproces: het natuurlijk product wol bestaat uit vezels en die moeten allerlei handelingen ondergaan . Van du(i)velen van de wol tot het spinnen van garens om verder als halffabrikaat voor het weven van doeken te dienen. Wolvezels komen van schapen en moeten na het scheren worden gekaard. Door het kaarden worden o.a. vuil en ongelijke vezels verwijderd en komen de vezels in een richting te liggen. Door het spinnen wordt van de vezels bijvoorbeeld eerst een matje gemaakt en vervolgens tot losse strengen/dikke draden gesponnen. Door een proces van rekken wordt de draad steeds dunner en steviger. De spingarens kunnen nog verstevigd worden door twijnen d.w.z. een of meerdere draadjes rondom elkaar te draaien. (noot 16)

Herkomst en achtergrond van de oprichter

Oprichter: Petrus (Pieter) Cornelius Ludovicus van Dooren
-lid van directie Van Dooren Dams (1805-1826)
-firmant bij firma Gebr. van Dooren en Bosseé (1821-1825)
-directeur/eigenaar/oprichter Pieter van Dooren (1815-1845=overleden)
-gemeenteraadslid Tilburg

Latere opvolger/achtergrond: François P. J. M. van Dooren (zoon van François M.L., kleinzoon van Pieter) is enige directeur/eigenaar in de periode: 1892-1923. François wordt op 27-01-1882 een venia-aetatis verleend. Oom Charles C. wordt de levenslijn voor François in het leiden van de firma Pieter van Dooren. Zijn hele loopbaan wordt zorgvuldig uitgestippeld en dat blijkt een groot succes voor de onderneming en het familiekapitaal (zie verder onder Innovatie)(10)

Verdere opvolger/achtergrond: van de beherende drie zonen/vennoten van vader François P.J.M. van Dooren , krijgt zoon Frans Gijsbert de algemene coördinatie (1913-1948). Vader François trekt zich terug als stille vennoot met ƒ 1.000.000,- op de rekening (ca 75% van de totale balans). Echter in de dertiger jaren en de oorlogsjaren moest vader van Dooren dikwijls financieel bijspringen (11).

Laatste opvolger/achtergrond: Fransje Vincent Marie van Dooren, zoon van Frans Gijsbert van Dooren is de laatste opvolger (1949-1972?). Helaas na een korte bloeiperiode gaat het snel bergafwaarts (12).

Herkomst (vreemd) kapitaal en investeringen (&Co.):
- van een onbekende geldschieter ƒ 176.533,60 (13)
- maatschappelijk kapitaal ƒ 1.000.000,- waarvan geplaatst/gestort ƒ 300.000,- (noot 14)
- geplaatst/gestort ƒ 300.000,- (noot 15).

Innovatieve aspecten, primeurs, expertise, vernieuwingen, specialisaties:
We mogen aannemen dat o.l.v. o.a. de directeuren Pieter van Dooren en François P.J.M. van Dooren het bedrijf technische vernieuwingen heeft aangebracht tot verbetering van de kwaliteit en het ontwikkelen van nieuwe producten. Een bijzonder innovatief element is de zakelijke aanpak van kleinzoon François P.J.M. in die tijd. Hij neemt deskundige boekhouders aan, benoemt een eigen vertegenwoordiger en hanteert scherpe kostprijsberekeningen. Vanaf 1909 ligt de nadruk op een gespecialiseerde spinnerij. In 1919 is Pieter van Dooren een van de grootste strijkgarenspinnerijen van Nederland (17).

Gezinskaarten

Opmerkingen

Familiebedrijf met vreemd kapitaal en zelf later een B.V. Vastgoedmaatschappij Pieter van Dooren.

Bronnen

-Noot 1 boek In de Schijff achter de Doorenboom. Nbra 393.33 De Tilburgse Familie Van Dooren. DIJC vanaf VIII-H =Martinus C. v.Dooren uit bibliotheek van het Textielmuseum). De korte omschrijving: Nbra 393.33 De Schijff

-Noot 2 boek Monumenten van Bedrijf en Techniek. Industriële archeologie in Nederland. 718 NijH door Drs.P.Nijhof e.a. onderdeel Textielfabriek Pieter van Dooren te Tilburg 1825-1975 blz.133 e.v. door J.M.Bos en Drs.W.de Natris De korte omschrijving 718 NijH

-Noot 3 Fotonummer 008218 Plaats Tilburg, Uiterlijke vorm prent, omschrijving litho. Pieter van Dooren. Aan de buitenrand van de stad, tegen het riviertje de oude Leij lag een stuk grond. Daar legde Pieter van Dooren op 20 april 1825 de eerste steen van een moderne textielfabriek. Hij kwam voort uit een oud Tilburgs fabrikantengeslacht. Hij had een voortrekkersrol want hij schafte als eerste een moderne stoommachine met stoomketel aan voor de vollerij en spinnerij. Annotatie "Tilburg" 1986, 4 p. 6, P. van Gorp 1987, p. 88, Menleelbach 1987, Lindeboom VI 1982, p. 96, Tilburg jaargang 16 II p. 36 Opmerking: er is geen officiële handelsregister of notariële akte bekend, maar deze annotatie en die van noot 4 en 5.

-Noot 4 Fotonummer 059953, Plaats Tilburg , Typering ongeveer, Herkomst Archief Pieter van Dooren , Uiterlijke vorm document , Omschrijving Briefhoofd. Briefhoofd van Pieter van Dooren, Spinnerij van Wollen garens voor tapijten, Annotatie " Tilburg" 1990 p. 15 , Datum 1892

-Noot 5 Fotonummer 022072, Plaats Tilburg , Wijk Groenewoud, Straat Hilvarenbeekseweg , Huisnummer 60 , Uiterlijke vorm foto, Omschrijving Textiel. Foto uit een geïllustreerd weekblad uit 1927 waarin het 100-jarig bestaan van de firma Pieter van Dooren wordt aangekondigd

-Noot 6 Toegang 404a Handelsregister van Kamer van Koophandel en fabrieken Tilburg e.o.: Dossier 1643 jaarletter 735 KvK 25-02-1956 de korte omschrijving 404a d 1643 jl 735 KvK 25-02-1956

-Noot 7 Toegangnr.1060 Inventaris van de eigendomsakten van de gemeente Tilburg 1807-1985 RAT Gemeentebestuur Tilburg akte 12186 Koopakte van fabrieksgebouwen met woonhuis c.a. Hilvarenbeekseweg 48-60 sectie IJ no 885/887 en van percelengrond sectie W no 90, 168 en 166 van de B.V. Vastgoedmaatschappij Pieter van Dooren 1974-04-01 Opmerking: citaat uit Muntjewerff H.A. Tilburg 1933 F TILB 605 blz.262 …uiteindelijk werd de spinnerij in 1968 opgeheven. Het vermogen van de familie Van Dooren werd voortaan belegd in financiële deelnemingen. Daarmee was er een punt gezet achter het Tilburgse familiebedrijf Pieter van Dooren.

-Noot 8 Nbra 393.33 De Schijff

-Noot 9 25-03-1850 toegang 115 inventarisnr.318 notaris Wenning, akte 133 15-09-1853 en akte 136 21-09-1853, notaris Wenning, toegang 115 inventarisnr. 318 akte 177 17-12-1853=oprichting v.o.f. fa Pieter van Dooren per 01-01-1853

-Noot 10 Toegang 41 Kantongerecht Tilburg 1838-1930: --inventarisnr 521 blz.417 21-01-1887
--inventarisnr 522 blz.449 16-02-1889
--404a d 824 jl 831 KvK 16-06-1921

-Noot 11 Nbra 393.33 De Schijff

-Noot 12 Nbra 393.33 De Schijff en 404a d1643 jl 3753 K.v.K 17-07-1981?

-Noot 13 404a d 1643 jl 99 KvK 06-04-1923

-Noot 14 404a d 1643 jl 1350 KvK 28-12-1949

-Noot 15 404a d 1643 jl AX KvK 05-11-1971

-Noot 16 Nbra 393.33 De Schijff/notaris Wenning, toegang 115 inventarisnr 318 akte 177 17-12-1853=oprichting v.o.f. fa Pieter van Dooren per 01-01-1853 / Collectie Hinderwetvergunningen Tilburg 1875-1937,toegangsnr NL-Tb RAT 1083: de korte omschrijving:
-980 vergunning nr.1972 jaar 1903 inrichting fabrieksgebouw
-1547 vergunning nr 102 jaar 1910 uitbreiding fabrieksgebouw
-1633 vergunning nr 79 jaar 1911 oprichting ververij
-1777 vergunning nr 91 jaar 1912 uitbreiding wolspinnerij
-2096 vergunning nr 62 jaar 1915 uitbreiding wolmalerij

-Noot 17 Nbra 393.33 De Schijff

-Noot 18 Nbra 393.33 De Schijff

Van andere auteur

Pieter van Dooren liet zijn wollengarenspinnerij en lakenvollerij vanaf 1826 bouwen nabij De Leij aan de Hilvarenbeekseweg. Het bedrijf bestond uit een groot en stevig gebouw met een schoorsteen, en het was daarmee de eerste moderne fabriek in Tilburg.

Van Dooren had zich laten inspireren door de fabrieken die hij op zijn reizen naar Frankrijk en Engeland had gezien, landen waar de fabrieksmatige organisatie van de productie al enige tijd bestond. In 1827 plaatste hij een stoommachine, wederom een primeur voor de stad. In 1848 werkten er al 122 volwassenen en 54 kinderen (!). Van Dooren was ook de eerste die een reglement opstelde met disciplinaire bepalingen voor de arbeiders. Dit had tot doel dat de machines continu bleven draaien en dat iedereen zijn taak in het productieproces stipt en ten dienste van de machines uitvoerde. Sinds circa 1860 werden er ook bukskins en andere wollen stoffen vervaardigd.

In de loop der tijd werd het bedrijfscomplex aanzienlijk uitgebreid. Maar in 1972 viel ook hier het doek vanwege de moordende concurrentie. Toen werkten er nog dertien personen. Er kwamen plannen om het industriële monument te bewaren en om er het Nederlands Textielmuseum te vestigen. Het gemeentebestuur besliste anders en het complex werd in 1975 gesloopt voor de bouw van het Sint Elisabeth Ziekenhuis. Deze geruchtmakende politieke affaire staat bekend als de ‘kwestie Pieter van Dooren’. Het Regionaal Archief Tilburg beschikt over de oude fabrieksklok, het bedrijfsarchief en een uitgebreide fotocollectie van Van Dooren. In 2002 werd in het Regenboogpark (Kromhout- en Regenboogpark) een ijzeren toegangshek van het voormalige bedrijf geplaatst.

Tilburg op de Kaart

Bezig met het laden van de kaart...

Het Geheugen van Tilburg

Externe link

Pieter van Dooren op TilburgopdeKaart.nl

Navigatie

Hulpmiddelen