Odenhout - verantwoording

Verantwoording

Schrijversteam ’t Schoor Heemcentrum voor Udenhout en Biezenmortel

Geen leesboek, maar een naslagwerk

Dit is geen leesboek, waar je gemakkelijk van voor tot achter van geniet. Het is vooral een naslagwerk. Oude bronnen zijn ontsloten om te ontdekken hoe Udenhout en Biezenmortel zich in de 14de eeuw hebben ontwikkeld tot een dorpsgemeenschap. Als mensen de komende decennia iets zoeken over de oudste geschiedenis van het dorp, dan biedt dit boek antwoorden als het gaat om de families van toen, de bezitters en de pachters, de hoeven, de namen, de toponiemen. We hebben gepoogd die overdadigheid aan gegevens te compenseren met informatie over de herkenbaarheid van toen in de dorpssituatie van nu, de ligging van straten, steegjes en boerderijen en de namen die nog altijd in het dorp voortbestaan.

Een lang gekoesterde wens

Voor het Schrijversteam van ’t Schoor, Heemcentrum voor Udenhout en Biezenmortel, gaat met dit boek een lang gekoesterde wens in vervulling: het vastleggen van de ontstaansgeschiedenis van het dorp, de ontginning onder het hertogdom Brabant, de eerste hoeven, de eerste bewoners en de eerste straten en vooral ook laten zien wat er nu anno 2017 in het dorp nog altijd zichtbaar is van die oude geschiedenis.

Monnikenwerk

Het boek kon uitsluitend tot stand komen door het enorme werk dat ons teamlid Luud de Brouwer vele jaren heeft verzet in archiefonderzoek, in lezen en begrijpen van oude akten, het kunnen lokaliseren van hoeven, het vinden van de overdracht van eigendom door vererving of door verkoping en het secuur vastleggen van al die gegevens. Dit boek is een bekroning op zijn enorme werk, met als pareltje de overzichtskaart van Udenhout en Biezenmortel in de 14e eeuw. De recente geschiedenis van na de invoering van het kadaster in 1832 is vooral uitgezocht en op papier gezet door Frank Scheffers en Kees van Kempen. Bij al het werk zijn we veel dank verschuldigd aan Bert van Asten, Wim de Bakker, Kees van den Bersselaar, Riet Heessels – Felen, Frans van Nuenen, Lauran Toorians en Mark Vermeer.

Dit boek is geen eindpunt

We hebben alle beschikbare informatie over de ontginning en de hoeven van Udenhout en Biezenmortel ten tijde van het hertogdom Brabant in dit boek vastgelegd en uitgebracht in het jubileumjaar van ons Schrijversteam. Alle hoeven opgeteld is al meer dan 80% van het areaal in beeld gebracht. Maar ook na dit boek gaan we door met onderzoeken, met graven, met puzzelen en dat zal leiden tot nieuwe informatie, misschien oudere informatie of soms een correctieve aanvulling. Die nieuwe informatie zullen we opnemen in de vorm van sprokkels in het jaarboek “Unentse Sprokkels” van ’t Schoor, het Heemcentrum voor Udenhout en Biezenmortel.

Leeswijzer

Enkele kanttekeningen bij ons werk ten behoeve van de lezer:

• 1. In al de bronnen over al die eeuwen komen de diverse namen van boerderijen, akkers en weilanden, straten en ook van de bewoners, de pachters en de eigenaren voor in veel verschillende schrijfwijzen. We hebben er voor gekozen om zoveel mogelijk de originele schrijfwijzen in de vele bronnen te volgen, authentiek te laten. Dat betekent dat u als lezer wellicht even moet wennen aan verschillende schijfwijzen over hoofdstukken heen en soms zelfs binnen een alinea. Dat is geen nalatigheid onzerzijds, maar een bewuste keuze.
• 2. Letterlijk uit archiefbronnen overgenomen citaten zijn cursief afgedrukt.
• 3. De teksten zijn hoofdzakelijk in de tegenwoordige tijd geschreven. Dat is actief taalgebruik, waarmee de gebeurtenissen van 700 jaar geleden lezen alsof ze dit jaar gebeuren. Dat brengt onze trotse historie wat dichter bij ons.
• 4. We hebben ervoor gekozen de doorlopende teksten in de hoofdstukken niet steeds te onderbreken door bronvermeldingen. Er is achter in het boek een uitgebreid bronnen-overzicht opgenomen. Wetenschappelijke lezers van dit boek missen daarmee de precieze link welke informatie uit welke bron komt. Maar voor alle andere lezers, voor ons royaal de grootste doelgroep, is de toegankelijkheid tot de informatie gemakkelijker.
• 5. Tot slot een kanttekening bij de jaartallen. Soms baseren we ons op een aantekening in het kadasterregister. Als er staat “nieuwbouw”, kan dat een huis betreffen, maar ook een schuur. En als er een jaartal wordt genoemd, is dat het jaartal van registratie en kan een transactie al een jaar ouder zijn.

Toelichtingen in vier bijlagen

Wellicht zijn er lezers die meer informatie willen bij een heleboel begrippen zoals die eeuwen geleden heel gebruikelijk waren. Voor dat doel zijn er vier bijlagen toegevoegd: 1. Een toelichting op het leenstelsel; 2. Een toelichting op cijnzen en cijnsrechten; 3. Gebruikte maten en munten; 4. Een verklarende woordenlijst.

Welk adres hoort bij welke hoeve?

Wellicht zijn lezers specifiek op zoek naar een adres. Voor dat doel is in bijlage 5 een index opgenomen van adressen en is daarbij vermeld in welk hoofdstuk daarover informatie beschikbaar is.

Het Schrijversteam van ’t Schoor Heemcentrum voor Udenhout en Biezenmortel

Luud de Brouwer, Lia Clement – Verhoeven, Jan Denissen, Kees van Kempen, André van der Lee, Wim Maarse, Maris Philippa, Arjan Robben, Annie van Roessel – Kolen en Frank Scheffers