Kerkoerle, Nicolaas Henricus Maria van

Nico van Kerkoerle
Volledige namen	Nicolaas Henricus Maria van Kerkoerle
Geboortedatum	28-11-1922
Geboorteplaats	Tilburg
Adres	Telefoonstraat 8
Woonplaats	Tilburg
Beroep	Student
Overlijdensdatum	10-01-1945
Plaats van overlijden	Hamburg-Neuengamme (DE)

Geef de oorlog een gezicht!

Kun jij ons helpen met het schrijven van het levensverhaal van deze persoon?

Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. We willen door hun verhaal te vertellen de slachtoffers eren en de herinnering levend houden

Alle Tilburgse oorlogsslachtoffers zijn opgenomen in de Wiki Midden-Brabant en we streven er naar van ieder een levensbeschrijving en foto op te nemen.

Helaas hebben we van sommigen maar beperkte of soms helemaal geen informatie. We hebben jouw hulp nodig deze levensverhalen vast te leggen door ontbrekende informatie aan te vullen met verhalen of foto’s. We ontvangen je reactie graag via info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers.

Van Kerkoerle, Nicolaas ‘Nico’ Hendrikus Maria (geb. Tilburg 28-11-1922, gest. Neuengamme 9-01-1945), student, actief in het verzet. Zoon van Theodorus van Kerkoerle (1888-?), onderwijzer, en Dina van de Leemput (1894-1977). Nico stierf in concentratiekamp Neuengamme (DE) aan vlektyfus / hongeroedeem.

Jeugd

Nico van Kerkoerle werd geboren op 28 november 1922 in de Vincentiusstraat 10 te Tilburg. Hij was het derde kind uit het huwelijk van onderwijzer Theodorus van Kerkoerle en Dina van de Leemput. In totaal bestond het gezin uit 7 kinderen, al overleden twee kinderen op jonge leeftijd. Nico ging veel om met zijn oudere zus Annie (Johanna). Samen volgden zij dansles bij de heer en mevrouw Kruisselburghe. Nico was sportief, speelde hockey, tennis en was supporter van voetbalclub Willem II. Het gezin Van Kerkoerle was zeer katholiek. In 1926 – toen hij vier jaar oud was- werd Nico lid van de Broederschap ter ere van de Heilige Donatus. Hij deed zijn eerste heilige Communie op 20 oktober 1929 in parochiekerk ’t Heike. Verder was Nico lid van de Maria-congregatie en van de Katholieke Actie. Na de lagere school ging Nico eerst naar de Korvelse MAVO. Daarna volgde hij de laatste twee klassen van het Sint Odulphuslyceum. Hij was redactielid van Pit, het leerlingenblad van Odulphus. In juli 1940 slaagde Nico voor zijn eindexamen 5 HBS A. Nico was fel anti-NSB. Het verhaal gaat dat hij - tijdens het veertigjarig jubileum van koningin Wilhelmina in Den Haag, waar hij met zijn familie aanwezig was- een NSB-jongen in elkaar sloeg die de Hitlergroet bracht. In 1939 verhuisde het gezin Van Kerkoerle naar de Telefoonstraat nr. 8 in Tilburg.

Student in oorlogstijd

Bidprentje Nico van Kerkoerle, collectie Regionaal Archief Tilburg

Van Kerkoerle begon in 1940 aan zijn studie aan de Katholieke Economische Hogeschool te Tilburg. Hij bleef thuis wonen. Op 4 oktober 1940 werd hij toegelaten als lid van de Tilburgse Studentenvereniging Sint Olof. Hij werd later lid van de huisvestings- en Inlichtingencommissie van St. Olof. Na het uitbreken van de oorlog werd hij lid van de Nederlandse Unie en hij colporteerde met het weekblad De Unie. Op 18 juni 1942 werden professoren Cobbenhagen, Goossens en De Quay geïnterneerd naar Haaren. Er ontstond een briefwisseling tussen Martinus Cobbenhagen en Van Kerkoerle. In een van zijn brieven drukte Cobbenhagen Nico op het hart om ‘moed te blijven houden en te blijven strijden voor Nederland, de vrijheid en te blijven geloven in God.

In 1943 moesten studenten de loyaliteitsverklaring tekenen. In deze verklaring moesten zij beloven dat ze zich zouden ‘onthouden van iedere tegen het Duitse Rijk [...] gerichte handeling’. Wie niet tekende, mocht geen college meer lopen. Degenen die de loyaliteitsverklaring niet hadden ondertekend moesten zich op 6 mei melden voor de arbeidsinzet bij de Willem II kazerne. De studenten hadden de keuze tussen gaan of onderduiken. Van Kerkoerle twijfelde toen hij zag dat mensen zich meldden bij de kazerne. Wat moest hij doen? Hij ging biechten, had een hevige discussie met zijn moeder en liep langs de groep die zich aanmeldde. Vervolgens belde hij de kazerne op en doet zich voor als zijn vader. Hij vertelde de Duitse officier dat het voor ‘zijn zoon Nico’ onmogelijk is zich te melden omdat hij de dag ervoor een operatie heeft ondergaan. De officier reageerde begripvol en vraagt ‘vader van Kerkoerle’ om een briefje te schrijven van Nico’s verhindering plus een doktersbewijs. Nico, die inderdaad de dag tevoren aan zijn gebit was geopereerd, was al naar Utrecht gereisd om een doktersverklaring te halen dat hij net geopereerd was en zich dus niet kon melden bij de arbeidsinzet. Nico schreef een brief die zijn zusters Thea en Anny vervolgens – met de doktersverklaring- afleverden op de kazerne. Thuisgekomen trakteerde Thea op de goede afloop. In de loop van 1943 brak er voor Van Kerkoerle een tijd aan van vluchten en onderduiken. In deze tijd hield hij ook een dagboek bij.

Verzetswerk

Van Kerkoerle was actief in het verzet. Hij hield zich vooral bezig met escapewerk en onderduikwerk. Hij hielp Franse krijgsgevangenen ontvluchten en zorgde voor de verspreiding van distributiebescheiden, bestemd voor onderduikers. Het onderduikwerk nam vanaf 1942 een grote vlucht: een steeds grotere groep onttrok zich aan maatregelen van de bezetter door onder te duiken. Zij hadden niet alleen een onderduikadres nodig, maar ook valse persoonsbewijzen etc. Het onderduikwerk werd sinds 1943 landelijk georganiseerd in de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO). Verwant aan het onderduikwerk was het escapewerk, de zorg voor neergeschoten en uit Duitsland ontsnapte krijgsgevangenen, die geholpen moesten worden op de weg terug naar Engeland. Volgens De Beer en Kobes was het georganiseerde verzet in Tilburg vooral administratief verzet, onderduik- en escapewerk en geestelijk verzet. Het gewapend verzet kwam veel minder tot ontwikkeling. Volgens In Memoriam Fratrum was het ook Van Kerkoerle die spontaan de organisatie en verzending van de pakketten voor gijzelaars en krijgsgevangenen op zich nam.

Arrestatie

Op 11 februari 1944 slaagde Van Kerkoerle voor zijn Kandidaatsexamen, de dag erna werd hij gearresteerd. Verschillende verhalen gaan hierover de rondte: Volgens De Beer en Kobes werd hij op 12 februari 1944 door NSB-politieagent Piet Gerrits gearresteerd op de Markt in Tilburg. Bij zijn arrestatie zou hij in het bezit zijn van valse persoonsbewijzen en Ausweise. Volgens een andere overlevering zou Van Kerkoerle gearresteerd zijn bij de familie van Huijgevoort. Samen met Ben van Huijgevoort zou Nico in de verzetsgroep ‘Ben’ participeren; ze verspreidden kranten, hielpen onderduikers en brachten piloten over de grens. Ben was in de ochtend al opgepakt en de Duitsers hadden zich in het huis van de Van Huijgevoorts opgesteld. Iedereen die nietsvermoedend aan de deur kwam werd opgepakt. Van Kerkoerle kwam in Kamp Haaren terecht. Hij stuurde nog opgewekte brieven naar zijn familie vanuit Haaren: “sanatorium Haaren” noemde Van Kerkoerle het kamp. “Met mij gaat ’t uitstekend, zo zelfs dat ik mijn broekriem een gaatje heb moeten terugzetten. Als je ook alles opeet wat je hier krijgt, dan word je zo dik als een beer”. In een van zijn brieven beschreef Nico ook de dagindeling in Kamp Haaren: “pl.m 6 uur opstaan, vegers en blikken uitdelen en tonnen storten valt best mee, als je er maar luidkeels bij zingt! Daarna eten halen en verdelen. Na ’t ontbijt de etensrommel afwassen en wegbrengen. Dan volgt ‘t vegen of dweilen van de gangen en soms een of andere kamer schoonmaken. Des middags weet eten halen etc. Zo ook ’s avonds. Er komen tal van andere dingen bij en overal is je hulp nodig”. Na Haaren kwam Van Kerkoerle achtereenvolgens terecht in Kamp Vught, Sachsenhausen en Neuengamme. Op 9 januari 1945 stierf Van Kerkoerle aan vlektyfus/hongeroedeem. Lange tijd was er onwetendheid over zijn lot. Pas eind augustus 1945 kreeg zijn familie een officiële bevestiging van het Rode Kruis van zijn overlijden.

Bronnen

• Regionaal Archief Tilburg, Archief 565, Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, invnr. 186
• Persoonsdossier Oorlogsgravenstichting

• In Memoriam Fratrum, gedenkboek van het Tilburgsch Studenten Corps Sint Olof
• 12e Jaarboekje Tilburgs Studentencorps St. Olof 1941-1942
• 11e Jaarboekje Tilburgs Studentencorps St. Olof 1940-1941
• Limburgs Dagblad 10-7-1942

• Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen (Tilburg, 2002) p.98
• Inge Laurijssen, Daniëlla Hulskes, Mascha Kennes, Het levensverhaal van 15 Odulphianen en het Odulphus in de Tweede Wereldoorlog, 1991 eindexamenscriptie geschiedenis klas 6 Odulphus.
• Hans Bornewasser, Katholieke Hogeschool Tilburg Deel 1, 1927-1954, Economie - Ethiek - Maatschappij (Baarn 1978)
• A.L.M. Arnolds, H.A. Jansen, A.Th. Mertens, Christine M.A. Peeters, Gedenkboek 1940-1945 van de katholieke academische gemeenschap. Samengesteld en uitgegeven in opdracht van de Unie van Katholieke Studenten-vereenigingen in Nederland., Leiden, 1947

Internet

• Monument voor de vrijheid
• Erelijst
• Brabantse gesneuvelden
• Nicolaas Hendrikus Maria van Kerkoerle op Oorlogsbronnen.nl