Jos. Donders

Josephus (Jos) Jacobus Donders
Huize Nazareth in 1941. Fotograaf: Fotopersbureau Het Zuiden
Persoonsinformatie
Nationaliteit	Nederlands
Geboortedatum	07-04-1867
Geboorteplaats	Tilburg
Overlijdensdatum	19-12-1960
Overlijdensplaats	Tilburg
Werken
Belangrijke gebouwen	Theresialyceum Huize Nazareth Coöperatieve Tilburgsche Melkinrichting en Zuivelfabriek Broekhovense kerk II De Roode Haan

Donders, Josephus Jacobus (geb. Tilburg 07-04-1867 – gest. Tilburg 19-12-1960), architect. Zoon van Jan Baptist Donders (1836-1895), timmerman en aannemer, en Theresia Philippina van Rijen (1839-1927). Op 26-11-1900 trouwde hij te Venlo met Anna Margaretha Hubertina Hendrikx (1873-1949). Uit dit huwelijk werden negen kinderen geboren. Donders overleed te Tilburg op 19-12-1960.

Achtergrond

Josephus Jacobus Donders, roepnaam Sjef, werd op 7 april 1867 geboren te Tilburg als oudste kind uit het huwelijk van Jan Donders en Theresia van Rijen. Hij had nog een oudere (half)zus, Huberdina, geboren in 1865, en een jongere broer en zus, Antoon en Paulina. Jan Donders was aannemer en timmerman, Sjef en Antoon gingen bij hun vader werken en leerden van hem het vak.

Jos. Donders

In 1893, op 26-jarige leeftijd, werkte Donders aan een groot project in Friesland, dat zijn vader goedkoper had aangenomen dan een lokale Friese aannemer: een houtzaagmolen uit Veendam werd afgebroken en in het Friese Kollum, aangepast als watermolen, weer opgebouwd. Enkele jaren later, in 1895, werkten Donders en zijn broer Anton aan een grote verbouwing van de Heikese kerk in Tilburg, onder leiding van architect Cees van Hoof (1861-1952). Donders had ondertussen les genomen in bouwkundig tekenen aan de Burgeravondschool in Tilburg (hij gaf daar ook korte tijd tekenles) en het Teeken Instituut in Breda. In 1893 studeerde hij af aan de academie in Brussel. Rond 1900 was hij gemachtigd om gebouwen te taxeren en begon hij als architect ook eigen gebouwen te ontwerpen. Hij ondertekende al zijn tekeningen met Jos. Donders, de afkorting van Josephus. Op 26 november 1900 trouwde Donders te Venlo met Anna Hendrikx. Zij kregen negen kinderen, twee zonen en zeven dochters. Beide zonen, Jan en Piet, kwamen later bij hun vader in de zaak. Vanaf 1909 woonde het gezin Donders in het door hem zelf ontworpen huis aan de Poststraat 42. Na de Tweede Wereldoorlog was de hoogbejaarde Donders nog actief bij het taxeren van oorlogsschade aan gebouwen. Donders overleed op 19 december 1960 te Tilburg.

Een veelzijdig oeuvre

Donders heeft in Tilburg een omvangrijk en veelzijdig oeuvre nagelaten. Tussen circa 1895 en 1940 ontwierp hij talloze woon- en winkelhuizen, villa’s, scholen, boerderijen, kerken, cafés, fabrieken en kloosters. Hij volgde alle gangbare bouwstijlen, vaak met fraaie uitingsvormen daarvan. Na een korte traditionele periode uitte hij zich vanaf het begin van de twintigste eeuw met ingetogen art-nouveau creaties. Voorbeelden hiervan zijn de caféhuizen op de hoek van de Heuvelring en de Veemarktstraat (1908), de villa op Goirkestraat 9 (1909), de herenhuizen op Langestraat 55-57 (1909), het winkelhuis op de hoek van de Heuvelstraat en de Langestraat (1910), caféhuis De Roode Haan aan het Wilhelminapark (1912) en de melkinrichting van de CTM aan het Wilhelminapark (1913). In navolging van de art deco tekende hij de herenhuizen op Piusstraat 26 (1915) en Huize Nazareth (1916). Later liet hij zich inspireren door de Amsterdamse School zoals bij de vroegere Broekhovense kerk II (1924), de villa op Tivolistraat 4 (1925) en het Theresialyceum aan de Oudedijk (1931). Zijn bureau, “Architectenbureau Jos. Donders” aan de Langestraat 9, werd tot 1973 voortgezet door zijn zonen Piet en Jan Donders.

Bronnen en literatuur

Wout van Bommel, Het Tilburg e.o. van architect Jos. Donders toen (1898-1940) en nu, Tilburgse Historische Reeks 15 (Tilburg 2010)